Μετονομασίες οικισμών της Ροδόπης από την οθωμανική στην ελληνική

Τυπώθηκαν στο Κρατικό Τυπογραφείο  στην Αδριανούπολη με τυπογράφους τους  αδελφούς Κωνσταντίνο και Σταύρο Φανφάνη

Η προσάρτηση της Ανατολικής και της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα από το 1919 - 1920 επέφερε και την αλλαγή των ονομάτων των οικισμών από την οθωμανική που τους είχε επιβληθεί επί εκατοντάδες χρόνια στην ελληνική.

Έτσι λοιπόν τριμελής επιτροπή αποτελούμενη από τον καθηγητή και ιστοριοδίφη Γ. Λαμπουσιάδη που γεννήθηκε στην Αδριανούπολη, τον δημοσιογράφο Δ. Καραχάλιο και τον διευθυντή των Εσωτερικών της Γενικής Διοικήσεως Θράκης Κ. Γεραγά εισηγήθηκαν στον υπουργό της Πολιτικής Διοικήσεως Θράκης Χ. Βοζίκη έκθεση για την μετονομασία των οικισμών αυτών από την οθωμανική στην ελληνική.

Στο πρώτο φύλλο του Παραρτήματος της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος που τυπώθηκε στην Αδριανούπολη στις 18 Σεπτεμβρίου 1921 δημοσιεύτηκαν οι μετονομασίες των οικισμών και των πόλεων της Ανατολικής και της Δυτικής Θράκης. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι στο τυπογραφείο αυτό εργάζονταν ως τυπογράφοι οι αδελφοί Κωνσταντίνος και Σταύρος Φανφάνης, οι οποίοι μετά το 1922 επιστάτησαν για την μεταφορά των τυπογραφικών μηχανημάτων του στην Κομοτηνή, όπου το εγκατέστησαν προσωρινά μέχρι να το τοποθετήσουν στην Αθήνα. Επίσης ο Κωνσταντίνος εγκαταστάθηκε στην Αλεξανδρούπολη και άρχισε να εκδίδει την τοπική εφημερίδα "Ο Κήρυκας της Θράκης", ο δε Σταύρος Φανφάνης εγκαταστάθηκε στην Κομοτηνή όπου άρχισε και αυτός να εκδίδει την τοπική εφημερίδα "Τα Θρακικά Νέα".

Τα νέα ονόματα που έβαλαν σε όλους τους οικισμούς της Θράκης τα επέλεξαν από την αρχαία και την νεότερη ιστορία και γεωγραφία, επίσης επιλέχτηκαν ονόματα από τη φύση, από τα τοπικά προϊόντα και από τα επαγγέλματα των κατοίκων. Σε μερικούς οικισμούς έγινε μετάφραση της οθωμανικής ονομασίας στην ελληνική. Τέλος οι τρεις της Επιτροπής στην πρόταση τους σημείωναν ότι καλύτερα είναι ένα ελληνικό όνομα να δοθεί στον οικισμό και ας είναι άσχετο παρά να διατηρηθεί το υπάρχον τουρκικό.

Σήμερα πάντως βλέπουμε ότι και αν πέρασαν εκατό χρόνια από την απελευθέρωση για πάντα της Θράκης σε πολλά μουσουλμανικά χωριά να προφέρουν μεταξύ τους την παλιά οθωμανική ονομασία, καθώς επίσης και πολλοί χριστιανοί κάτοικοι χωριών της Θράκης άσκεφτα προφέρουν την οθωμανική ονομασία πότε - πότε του χωριού τους. Σε ορισμένα πάλι χωριά της Θράκης όπως και της Ροδόπης ενώ άλλαξε η ονομασία τους το 1920 αργότερα για κάποιους λόγους την ξαναάλλαξαν και αυτά τα χωριά στη Ροδόπη είναι τα εξής: Η Νέα Καλλίστη μετονομάστηκε το 1961 από Καλλίστη. Το Μπρόκτιο μετονομάστηκε το 1957 σε Ροδίτης. Η Νέα Εργάνη μετονομάστηκε το 1963 σε Νέα Πέτρα. Το Νέο Καβακλή μετονομάστηκε το 1957 σε Αίγειρος. Τα Σχοινιά μετονομάστηκαν το 1969 σε Νέο Σιδηροχώρι. Το Χατήσιο μετονομάστηκε το 1957 σε Ιτέα και τα Ξύδια μετονομάστηκαν σε φιλλύρα.

Στον σημερινό νομό Ροδόπης που τότε μετονομάστηκε Υποδιοίκηση Κομοτηνής σας μεταφέρουμε εδώ τις μετονομασίες των οικισμών ξεκινώντας από την παλιά έχοντας δίπλα τη νέα ονομασία:

Παλιά ονομασία / νέα ονομασία
Αδά Δερέ - Μεγάλη Άδα, Αδά Ουρέν - Μικρά Άδα, Ακατζελή - Ανδριανή, Αλκητζηλάρ - Αλκυώνα, Αμπάρ Κιόι - Πάμφορον, Ανάκιοϊ - Μητρικόν, Αραλήκ Μπουρούν - Μύτικας, Αραμπατζή Κιόι - Αμαξάδες, Ασάκιοϊ - Αρσάκιον, Ασάρ Καγιά - Αστραία, Ασκλάρ - Άσκυλον, Αχή Κιόι - Άγρα, Βακούφ - Βάκος, Βαλδιράν - Γλυκά, Γενή Κιόι - Γενετή, Γενή Κιόι ή Καλάντζα - Καλλίστη, Γιαλαντζαλή - Γαλήνη, Γιαλιμλή - Κοπτερόν, Γιαμπατζικλή - Γιάμπολη, Γιαρδεμλή- Εργάνη, Γιασή Αδα Τσιφλίκ - Ισμαρίς, Γιασή Κιόι - Ίασμος, Γιασί Ουμπέκ - Ιάσιον, Γιαχιγιά Μπεϊλή - Αμάραντα, Γιουβαντζηλή - Φωληά, Γιουντερλή Ουνβιράν - Δροσινή Άνω, Γκεμπετζελή - Ρίζωμα, Γκερδεμέ - Κάρδαμος, ΓκιοκΤσελήτ - Κιόι Σύλλιον, Γκιουβανλήκ - Κόβαλον, Γκιουλετζήκ - Εύθυμον, Γκιουμουλτζίνα - Κομοτηνή, Δεμίρ Μπεϊλή - Βέννα, Δεμιρτζηλάρ - Σιδηράδες, Δενιζλέρ - Πελαγία, Δερέ Κιόι - Πάνδροσος, Δερμέν Δερέ - Δαρμένη, Διληνάς Κιόι - Δειλινά, Εβρέν Κιόι - Έβρενον, Εμούρ Κιόι - Ομηρικόν, Εσέκ Τσελί - Θάμνα, Εσίκ Δερέ - Εσοχή, Ιαζίς Κιόι - Οχυρόν, Ιμαρέτ Τσιφλίκ - Ίμερος, Ιρντζιάν Χισσάρ -Γρατινή, Ιρτζάν - Αρίσβη, Ισικλάρ - Ήπιον, Καβάκ - Αγίασμα, Καβατζήκ - Κάβος, Καγιά Μπασή - Σήμα, Καλατζή Δερέ - Κασσιτερά, Καλιντέρ Κιόι - Καλλυντήριον, Καλλίστη - Νέα Καλλίστη, Κάλφα - Κάλχας, Καμπή Κιόι - Χαμηλόν, Καρ Δερέ - Δρίμη, Καρά Αγάτς - Διώνη, Καρά Γκιοζλού - Μαυρομμάτιον, Καρά Κουρτζαλή - Κρωβύλη, Καρά Μουσά - Μωσαϊκόν, Καρά Μπουνάρ - Γλυκονέριον, Καρατζά Κιόι - Άρατος, ΚαργαλήΣάρτζα - Καλαμόκαστρον, Κασικτσιλάρ - Κατσίκα, Κιζλάρ - Κίζαρι, Κιζλή Αγάτς - Ραγάδα, Κιοπλού -Ληνός, Κιουτσκούκ Διράν - Δροσίνη Κάτω, Κιουτσούκ Δογαντζή - Μικρόν Δουκάτον, Κιουτσούκ Κιόι - Κόσμιον, Κιρ Σάρτζα - Μεσσούνη, Κοζ Βιράν - Βυρσίνη Κάτω, Κοζ Βιράν -Κύμη, Κουγιούν Δερέ - Πόα, Κουζλόυ Κεμπίρ - Αρριανά, Κουζλόυ Κιόι - Καρυδιά, Κουζούμπαση - Πολύαρνον, Κουρού Τσάι - Ταγαίον, Κουρτζαλή - Λύκειον, Κουσλανλή - Ξυλαγανή, Λεφετζηλέρ - Λοφάριον, Μελεκλή - Μελέτης, Μενετλέρ - Σκάλωμα, Μετζίτ Μαχαλά - Διχάλα, Μουρατλή - Μοίρανον, Μουσατζήκ - Μυρτίσκη, Μουσελήμ - Μέγα Πιστόν, Μουσελίμ - Μικρόν Πιστόν, Μουχάν Τσιφλίκ - Παραδημή, Μπαγιατλή - Παγούρια, Μπάγλιτσα - Μελίταινα, Μπαϊράκ - Άρδεια, Μπαλαμπάν Κιόι - Διαλαμπή, Μπαλχάρ - Βραγιά, Μπασερλή - Πάσσος, Μπεγκηρτζηλέρ - Ιππικόν, Μπεκερλή - Πελεκητή, Μπεκήρ Κιόι - Βέλκιον, Μπουγιούκ Δογαντζή - Μέγα Δουκάτον, Μπουγιούκ Σιρκελή - Ξύδια, Μπουγιουκλού - Μύστακας, Μπουλάτ Κιόι - Ασώματος, Μπουλντουκλού - Τυχηρόν, Μπρόκτιο - Ροδίτης, Ναρλή Κιόι - Πολύανθον, Νέα Εργάνη - Νέα Πέτρα, Νέο Καβακλί - Αίγειρος, Νουκσατλή - Γλυφάδα, Νταγ Καρά Μουσά - Τρίκορφα, Ντολαμπτσιλάρ - Στροφή, Ντολού - Τάλης, Ορτά Κιουλού - Πόρπη, Ορτακτσή - Αμβροσία, Ουσαλή - Ίσαλον, ΟυτςΓκαζή - Νικηταί, Παγιαμλάρ - Πλαγιά, Παγιαμλή Δερέ - Πατερμά, Παγούρια - Μέση, Παζάρ Κιόι - Αγορά, Παλαζλή - Παλλάδιον, Πανί Κιόι - Νυμφαία, Παρακλή - Στυλάριον, Ρουμπεϊλή - Ρηγόπουλον, Σαδή Κιόι - Λαμπρόν, Σαπτσή - Σάππαι, Σαρατζίνα - Σαρακηνή, Σαρή Γιαρ - Αρωγή, Σαρσαλή - Σάλπη, Σεβεντεκλή - Σεβαστή, Σεϊμέν - Φύλακας, Σιμιτλή - Σύμβολα, ΣινίρΔερέ - Νεύρα, Σιτσανλή - Ποντίκια, Σουγκουρλού - Κρανοβούνιον, Σουζούρ Κιόι - Σώστης, Σοφουλάρ - Ασκηταί, Σραμανλή - Σαλμώνη, Σχοινιά Νέον - Σιδηροχώριον, Τασκινλάρ - Κίνυρα, Τασλήκ - Πετρωτό, Τεκε Ντερέ - Κρυστάλλη, Τζιριμπάσκιοϊ - Πρωτάτον, Τομπρούκ Λιόι - Δοκός, Τουρ Χασανλάρ - Νέδα, Τσαδιρλή - Στρύμη, Τσαλημπή - Σμιγάδι, Τσαμπάζ Τσιφλίκ - Σχοινιά, Τσελεπλή - Αρχοντικά, Τσιαρδακλή - Σκιάδα, Τσιπελή - Μίσχος, Τσουτσού Κιόι - Κηκίδιον, Τσοχατζιλάρ - Υφανταί, Φατήρ Γιακά - Πατρικά, Φενέρ - Φανάριον, Χάσκιοϊ - Χατήσιον, Χατζή Βιράν - Βυρσίνη, Χατζή Κιόι - Αγιοχώρι, Χατζή Μουσταφά - Άμφια, Χατζηλάρ - Προσκυνηταί, Χατήσι - Ιτέα, Χεμετλή - Οργάνη, Χοτζαλάρ Μοναχοί.

Πηγές
Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών
oisapes - Γεώργιος Κεραμύδας