Εκστρατεία στη Μικρά Ασία (1919 - 1922)

Η απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη στις 2 Μαΐου 1919, ύστερα από εντολή του Ανωτάτου Συμμαχικού Συμβουλίου και με άμεσο στόχο την προστασία των χριστιανικών πληθυσμών της περιοχής από τις τουρκικές αυθαιρεσίες σήμανε την έναρξη της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Μια εκστρατεία που αποτέλεσε την τελευταία προσπάθεια της χώρας για ενσωμάτωση στον εθνικό κορμό των προαιώνιων αλύτρωτων εδαφών (Μεγάλη Ιδέα).
Μέχρι τα τέλη Μαΐου 1919, τα ελληνικά στρατεύματα επέκτειναν τη ζώνη κατοχής στην εγγύς περιοχή και στα παράλια της Μικράς Ασίας.

Η τουρκική αντίδραση δεν ήλθε από τον Σουλτάνο, αλλά από τον Στρατηγό Μουσταφά Κεμάλ, ο οποίος ανέλαβε την κινητοποίηση των τουρκικών πληθυσμών κατά των στρατευμάτων κατοχής. Ακολούθησε η σημαντική ενίσχυση των ελληνικών στρατευμάτων, με αποτέλεσμα το Φεβρουάριο του 1920 η Στρατιά Κατοχής Μικράς Ασίας να αριθμεί έξι μεραρχίες. Η ανάθεση της εκτελεστικής εξουσίας στον Κεμάλ και η συστηματική πλέον οργάνωση του τουρκικού Στρατού οδήγησαν στη συμμαχική για προέλαση των ελληνικών στρατευμάτων προς την Πάνορμο για την εξασφάλιση των στενών των Δαρδανελίων.

Η ελληνική προέλαση ξεκινά στις 9 Ιουνίου 1920 και μέχρι τις 25 Ιουνίου ολοκληρώθηκε η κατάθλιψη της γραμμής Πάνορμος - Προύσα - Αξάριο - Φιλαδέλφεια. Λίγο αργότερα οι επιχειρήσεις των ελληνικών στρατευμάτων στην Ανατολική για την καταστολή του κινήματος του Συνταγματάρχη ΤζαφέρΤαγιάρ στέφθηκαν από επιτυχία.

Την κατάληψη της Ανατολικής Θράκης τον Ιούλιο 1920 ακολούθησε η Συνθήκη των Σεβρών στις 28 Ιουλίου 1920. Η μη αποδοχή των όρων της Συνθήκης από τον Κεμάλ είχε ως επακόλουθο την εντατικοποίηση των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Μικρά Ασία. Με την ενίσχυση άλλων δύο μεραρχιών. Ο ελληνικός στρατός προωθήθηκε ανατολικότερα και μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου 1920 οι δυνάμεις έφθασαν στη γραμμή Νικομήδεια - Προύσα - Ουσάκ, όπου και σταθεροποιήθηκαν.

Η ήττα του Ελευθέριου Βενιζέλου στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου και η επάνοδος του Κωνσταντίνου στο θρόνο ήταν η αφορμή για την μεταστροφή της στάσης των Μεγάλων Δυνάμεων. Χωρίς τη συμμαχική υποστήριξη, η στρατιά Μικράς Ασίας συνέχισε την προέλασή της. Οι επιχειρήσεις Ιουνίου - Ιουλίου 1921 στέφθηκαν από επιτυχία (κατάληψη Αφιόν Καραχισάρ - Κιουτάχειας - Εσκί Σεχίρ) και Αύγουστο 1921 - πραγματοποιήθηκε η διάβαση του ποταμού Σαγγάριου. Παρά την κατάληψη ισχυρών στηριγμάτων της τουρκικής άμυνας, ο ελληνικός στρατός διατάχθηκε να διακομίσει τον αγώνα και συμπτυχθεί στη γραμμή Εσκί Σεχίρ - Αφιόν Καραχισάρ, όπου και παρέμεινε μέχρι και τον Αύγουστο 1922 ασχολούμενος με την αμυντική οργάνωση.

Στις 13 Αυγούστου 1922 τα ελληνικά τμήματα με χαμηλό ηθικό από τη μακρά απραξία δέχθηκαν σφοδρή τουρκική επίθεση και σύντομα υποχρεώθηκαν σε γενική σύμπτυξη. Η συντηρητική ήττα στο Αλή Βεράν (17 Αυγούστου) επισφράγισε την ολοκληρωτική κατάρρευση του μετώπου. Στις 27 Αυγούστου ο κεμαλικός στρατός εισέβαλε στη Σμύρνη. Ακολούθησαν η πυρπόληση της πόλης και οι θηριωδίες σε βάρος των χριστιανικών πληθυσμών. Στις 5 Σεπτεμβρίου τα τελευταία ελληνικά τμήματα εγκατέλειψαν το μικρασιατικό έδαφος. Η έκβαση της Μικρασιατικής Εκστρατείας είχε ως αποτέλεσμα τον ενταφιασμό της μεγάλης ιδέας του ελληνικού έθνους.

Ο ελληνικός πληθυσμός αποχώρησε από την Ανατολική Θράκη μετά την υπογραφή της ανακωχής των Μουδανιών (28 Σεπτεμβρίου 1922), ενώ με τη Συνθήκη της Λοζάνης (24 Ιουλίου 1923) τέθηκε οριστικά τέρμα στην εμπόλεμη κατάσταση Ελλάδας και Τουρκίας, καθορίστηκαν τα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών και επιβλήθηκε η ανταλλαγή πληθυσμών.