Χρονοτοπία 18.11.2015

50 χρόνια από την εύρεση του αρχαίου θρακικού θησαυρού των Τριβαλλών της Βράτσας

Ο 2.500 χρόνων αρχαίος θρακικός θησαυρός του Τύμβου Mogilanska, επίσης γνωστός ως αρχαίος θρακικός χρυσός θησαυρός της Βράτσας, ευρέθη κατά τις ανασκαφές ενός αρχαίου θρακικού τύμβου, μιας ταφής στο κέντρο της πόλεως Βράτσα (!), το 1965! Εκτός από τους ανθρώπινους σκελετούς, το άλογο και τα άρματα που ανακαλύφθηκαν σε τρεις τάφους της τούμπας, οι αρχαιολόγοι βρήκαν επίσης και έναν θησαυρό, που αποτελείται από ένα χρυσό δάφνινο στεφάνι, 47 χρυσά διακοσμητικά, 2 χρυσά σκουλαρίκια, 4 ασημένιες φιάλες, μια ασημένια κανάτα, ένα ρυτό σε σχήμα αμφορέως, και 50 πήλινα αντικείμενα! Τα πιο πολύτιμα τεχνουργήματα αυτού του θησαυρού είναι το χρυσό στεφάνι δάφνης που διακοσμούσε το κεφάλι μιας αρχαίας Θράσσας πριγκήπισσας, τα περίτεχνα χρυσά ενώτια (σκουλαρίκια) της, μια ασημένια επιχρυσωμένη κνημίδα, η ανάγλυφος εικόνα της Μητέρας Θεάς, διακεκοσμημένη με ένα δάφνινο στεφάνι, με χρυσά φύλλα, κι ενώτια στ’ αυτιά της, κ.ά. Ο τύμβος Mogilanska πιστεύεται ότι ήταν ένας βασιλικός τάφος της δυναστείας της αρχαίας θρακικής φυλής των Τριβαλλών, που κατοικούσαν στην περιοχή της ΒΔ. Βουλγαρίας…

Ο μισός αιώνας που επέρασε από την εύρεση του θησαυρού αυτού, γιορτάσθηκε στην γείτονα Βουλγαρία με ένα διήμερο επιστημονικό συνέδριο στην πόλη Βράτσα.

Η έκθεση του Θησαυρού της Βράτσας στο Περιφερειακό Μουσείο Ιστορίας παρουσιάζει μια ανακατασκευή προσώπου της Θράσσας πριγκήπισσας, με βάση το κρανίο που ανακαλύφθηκε σε έναν από τους τάφους του Mogilanska. Δημιουργήθηκε από τον ανθρωπολόγο Βούλγαρο καθηγητή Γιορντάν Γιορντάνοφ.

Σύμφωνα με τους ιστορικούς, ο Θησαυρός του Mogilanska ήταν ο βασιλικός θησαυρός Δυναστείας των Τριβαλλών! «Τα τελευταία χρόνια, κατά την διάρκεια ανασκαφών στην Vratsata, έχουμε βρει έναν αρχαίο θρακικό οικισμό. Εκεί, πιθανότατα, ευρίσκετο η ακρόπολις, όπου ζούσαν οι κυβερνήτες των Τριβαλλών, ενώ η τούμπα του Mogilanska ήταν η νεκρόπολίς τους», σημειώνει ο αρχαιολόγος αναπλ. καθ. Nartsis Torbov. Και προσέθεσε: «Εμείς οι Βούλγαροι είμαστε υπερήφανοι για την Κοιλάδα των Θρακών Βασιλέων, η οποία ευρίσκεται στα νότια της οροσειράς των Βαλκανίων, αλλά νομίζω ότι θα πρέπει επίσης να μιλάμε για το βουνό με τους Θράκες Βασιλείς που ευρίσκονται εδώ, στην Βράτσα»! Σημειώνω, πως κανείς Έλλην αρχαιολόγος, ιστορικός ή καθηγητής δεν έχει πει πως είναι υπερήφανος για τα αρχαία ευρήματα της Θράκης μας?

Κάποια ευρήματα από τον τύμβο Mogilanska ήταν μεταξύ των 1.629 αρχαίων θρακικών αντικειμένων που εκτέθηκαν στο Μουσείο του Λούβρου εις Παρισίους, στην έκθεση της Βουλγαρίας για την αρχαία Θράκη.

Όπως προείπα, στον αρχαιολογικό θησαυρό ευρέθη και μια ασημένια επιχρυσωμένη κνημίδα, έργο τοπικού αρχαίου Θρακός τεχνίτη.

Παρόμοια βρέθηκε στην Zlatinitsa Malomirovo, σε αρχαίο θρακικό θησαυρό, που ανακαλύφθηκε στην ΝΑ. Βουλγαρία, το 2005. Υπάρχουν άλλες δυο περιπτώσεις σε άλλους αρχαίους θρακικούς ταφικούς τύμβους ταφή, με αντίστοιχους θησαυρούς, που ανακαλύφθηκαν στην Βουλγαρία και την Ρουμανία. Έτσι, η κνημίδα αποτελεί «το μυστήριο του τύμβου Mogilanska»: Τι δουλειά είχε σε αυτόν τον τάφο ένα στρατιωτικό εξάρτημα; Και γιατί μόνο μία;

«Πιθανώς οι άνθρωποι από τον στενό κύκλο του θαμμένου ηγεμόνα αποφάσισαν ότι είναι τόσο γενναίος, που μπορεί να πάει στον Άλλο Κόσμο με μια μόνο κνημίδα, ενώ η άλλη έπρεπε να παραμείνει μαζί τους, στον κόσμο των ζωντανών, ως σύμβολο της βασιλικής δύναμης¨, υποθέτει ο Torbov.

Ένα άλλο μυστήριο που έχει αναφερθεί για τον αρχαίο θρακικό θησαυρό από τον τύμβο Mogilanska στην Βράτσα η μύτη της Μητέρας Θεάς που απεικονίζεται στην κνημίδα και πότε έσπασε.

ΠΗΓΕΣ: BNT-2, Arch.In Boulg. 12.11.2015.

Οι Τριβαλλοί Θράκες ήσαν γείτονες με τους Αγριάνες (νυν Πομάκους), τους Τρήρες και τους Μοισούς. Κατοικούσαν από τον ποταμό Οσκίο έως τον Δούναβι, όπου η πόλις Οίσκος ή Οισκός. Ίσως ήλθαν εδώ από την Ιλλυρία (επίσης Θράκη τότε ? βλ. Στέφ. Βυζ.). Οι Τριβαλλοί ήσαν από τα γνωστότερα και σημαντικότερα θρακικά έθνη. Έθνος πολεμικότατο και ηρωικότατο. Γι? αυτό ήσαν πάντοτε ανεξάρτητοι! «Οι Τριβαλλοί κάμνουν στις μάχες 4 φάλαγγες: Την πρώτη των αδυνάτων, την επομένη των ανδρειοτέρων, την τρίτη των ιππέων, και τελευταία των γυναικών, οι οποίες εμποδίζουν τους τρεπομένους εις φυγή και τους υβρίζουν»!.. Γι? αυτό οι Αθηναίοι τους συκοφάντησαν ως «οι κατ' εξοχήν βάρβαροι εκ των Θρακών και οι πλέον απολίτιστοι δυσγενείς».

Οι Τριβαλλοί κατοικούσαν σε χώρα πτωχή και ορεινή γι? αυτό και αναγκάζονταν να ζουν με την κτηνοτροφία και προ πάντων ως μισθοφόροι.

Οι Τριβαλλοί είχαν αναπτύξει αναμεταξύ των μέγιστη ομόνοια και εθνική ομοφωνία! Κατά την 21η Ολυμπιάδα, 30.000 Τριβαλλοί πιεζόμενοι από πείνα, εξεστράτευσαν με γενική επιστράτευση της φυλής κατά των Αβδηριτών. Εξεπόρθησαν την πόλη χωρίς να εύρουν αντίσταση! Αποκομίσαντες πολλά λάφυρα επέστρεφαν στην χώρα τους, ατάκτως και ασύντακτοι. Έτσι οι Αβδηρίτες βρήκαν ευκαιρία και εξεστράτευσαν πανδημεί εναντίον τους κι εφόνευσαν περισσοτέρους των 2.000 Τριβαλλών. Οι λοιποί εξοργισθέντες ώρμησαν πάλι στην χώρα των Αβδηριτών. Η μάχη σφοδρή. Οι Τριβαλλοί προσεποιήθησαν ότι υποχωρούν, και επέπεσαν ξαφνικά κατά των Αβδηριτών, οι οποίοι εφονεύθησαν όλοι, σχεδόν, στην μάχη εκείνη? Και ενώ οι Τριβαλλοί ετοιμάζονταν να πολιορκήσουν τα Άβδηρα, εφάνη με μεγάλη δύναμη ο Αθηναίος στρατηγός Χαβρίας και απεδίωξε τους Τριβαλλούς από την χώρα των Βιστόνων. 

Κατά την χώρα των Τριβαλλών πρώτος εξεστράτευσε ο Φίλιππος (345 και 339 π.Χ.) και είτα ο Μέγας Αλέξανδρος (335 π.Χ.) - βλ. Αρριανός. Οι Αγριάνες (1) έγιναν μισθοφόροι του Αλεξάνδρου και συνεξεστράτευσαν εναντίον των Τριβαλλών. Βασιλεύς των Τριβαλλών τότε ήταν ο ηρωικός Σύρμος, ο οποίος με την αναγγελία της κηρύξεως του πολέμου έστειλε τα γυναικόπαιδα στην νήσο Πεύκη, στις  εκβολές του Ίστρου ποταμού και κατόπιν πέραν του Ίστρου! Οι μάχιμοι άνδρες συναθροίσαντες τις άμαξες (οι Τριβαλλοί ήσαν αμάξοικοι, αμαξόβιοι) τις μετέφεραν στο υψηλότερο μέρος του βουνού και απ' εκεί τις άφησαν να καταπέσουν κατά του εχθρού! Αλλά οι υπολογισμοί των Τριβαλλών δεν επραγματοποιήθησαν? Ο Αλέξανδρος επιπεσών εξεδίωξε από την χώρα των τους ηρωικούς Τριβαλλούς και τους διασκόρπισε, διότι ήσαν πολύ κακώς και ατελώς ωπλισμένοι και ολίγοι απέναντι πολλών και καλώς συντεταγμένων δυνάμεων. Ολίγοι από τους ηρωικούς Τριβαλλούς συνελήφθησαν ζώντες αιχμάλωτοι, διότι ήσαν ωκύποδες.

Ο Σύρμος νικηθείς κατέφυγε κι αυτός στην νήσο Πεύκη και αντιστάθηκε εκεί κατά του Αλεξάνδρου, ο οποίος δεν κατόρθωσε ν? αποβιβασθεί στην νήσο ? βλ. Στράβ. Ο Αλέξανδρος επέστρεψε στην Μακεδονία, αφού προηγουμένως διέβη (από άλλο σημείο) τον Ίστρο, εκυρίευσε την πρωτεύουσα των Γετών και αφού έλαβε δώρα από τούς Γέτες και από τον Σύρμο. Η κατά Τριβαλλών εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου είχε ως βαθύτερο πολιτικό σκοπό να εξασφάλισει τα μέχρι του Δουνάβεως βόρεια εξικνούμενα όρια του Μακεδονικού Κράτους, πριν να εκστρατεύσει κατά του Περσικού κράτους!

Μετά την εκστρατεία του κατά των Τριβαλλών ο Αλέξανδρος επέστρεψε στην Πέλλα. Τον ειδοποίησαν τότε, ότι το άγαλμα του Θρακός Ορφέως στην Πιερία ίδρωνε συνεχώς. Ο μάντις Αρίστανδρος είπε στον Αλέξανδρο να λάβει θάρρος από το συμβάν, διότι τούτο σημαίνει, ότι οι ποιητές, οι οποίοι με τα έπη των και οι λυρικοί με τα άσματά των θα θελήσουν να εξυμνήσουν τον Αλέξανδρο, και τα μεγάλα του κατορθώματα, θα κοπιάσουν τόσον που? θα ιδρώσουν?

Οι Τριβαλλοί αργότερα υπετάγησαν, μαζί με τους άλλους Θράκας, στους Ρωμαίους. Πουθενά ξανά δεν έγινε λόγος περί αυτών των Θρακών? εξέλιπον ή συνέχισαν με άλλο όνομα?

ΠΗΓΕΣ: Κουρτίδου «Θρακικά».

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

1.Βασιλεύς των συμμάχων του Αλεξάνδρου Αγριάνων ήταν ο Λάγγαρος, ο οποίος ετιμήθη μεγάλως από τον Αλέξανδρο. Έλαβε μέγιστα δώρα από τον βασιλέα των Μακεδόνων. Και την υπόσχεση να δώσει στον Λάγγαρο, ως σύζυγο, την αδελφή του, Κύνα. Αλλ' ο Λάγγαρος επιστρέψας μετά τον πόλεμο στην πατρίδα του απέθανε, ασθενήσας.

Στους περισσότερους πολιτισμούς τα μαλλιά δεν αφήνονται στην φυσική τους κατάσταση? Είναι κτενισμένα με επιδέξια στυλ και «ντυμένα». Κουρεμένα, κτενισμένα, βαμμένα έγχρωμα, κατσαρά, διακεκοσμημένα με πλεξούδες, καρφίτσες, χάνδρες και άλλα διακοσμητικά. 

Η έκθεση αυτή της Ν. Υόρκης ερευνά αυτό το συναρπαστικό θέμα, μέσα από μια ολοκληρωμένη διαπολιτισμική εξέταση των μαλλιών στην αρχαία Ελλάδα, την Κύπρο και την Ρώμη. Με έργα τέχνης από την Εποχή του Χαλκού μέχρι την Ύστερη Αρχαιότητα, εξετάζει τα μαλλιά και την θεραπεία τους, πόσο σημαντική κοινωνικο-πολιτιστικά ήταν και πόσο σημαίνουσα στην κλασική αρχαιότητα. Και όλα αυτά μέσα από τρεις διακριτές, αλλά αλληλένδετες, ενότητες: Σύνθεση και διακοσμητικά, τελετουργικό-τελετουργίες και θεία και βασιλική εικονογραφία. Η έκθεση συμπλώνεται με ένα επιστημονικό συμπόσιο.

Η έκθεση θα παραμείνει ανοικτή έως τις 18 Δεκεμβρίου 2015.

Στην Αίθουσα Βελλαρμίνος, στο Πανεπιστήμιο Fairfield. Για περισσότερες, τηλ. (203) 254 έως 4046, http://www.fairfield.edu/