Χρονοτοπία

Η αποικιακή ιστορία της Γερμανίας είναι το ίδιο απάνθρωπη και τραγική με την ναζιστική ιστορία της!

Στην Ναμίμπια γράφηκε ο πρόλογος για τα ολοκαυτώματα, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τις γενοκτονίες που έχουν προξενήσει οι Γερμανοί…

2007-2017: 10 χρόνια από την συγγνώμη ενός απογόνου του γενοκτόνου!

Η Ναμίμπια μια έρημη χώρα, γεμάτη αμμόλοφους, ονοματισμένη από την παράκτια έρημο Ναμίμπ, στην νότιο Αφρική! Αλλά οι Ευρωπαίοι ονόμαζαν την χώρα, υποτιμητικά και αδιάφορα, σαν να μην είχε όνομα: «Νοτιο-Δυτική Αφρική»!

Οι Γερμανοί έφθασαν για πρώτη φορά στις άγονες αυτές ακτές της ΝΔ.Αφρικής στα μέσα της δεκαετίας του 1800. Ήταν η αρχή μιας άνευ προηγουμένου «ευρωπαϊκής παρεμβάσεως-επεμβάσεως» στην Αφρική.

Το 1884, ο Γερμανός καγκελάριος Otto von Bismarck συνεκάλεσε την συνεδρίαση των Ευρωπαίων ηγετών, γνωστή ως Διάσκεψη του Βερολίνου. Το συνέδριο καθόρισε το μέλλον μιας ολόκληρης ηπείρου. Δεν θα ήταν πια ενιαία και μαύρη η αφρικανική ήπειρος. Ο Bismarck εδήλωσε «ετσιθελικά» ότι η «ΝΔ.Αφρική ήταν γερμανική αποικία, ο Βέλγος βασιλιάς Λεοπόλδος «κατάσχεσε» το Κονγκό, και η Γαλλία επήρε τον έλεγχο της Δυτικής Αφρικής! Προηγουμένως η Γαλλία είχε συμφωνήσει να μην αμφισβητήσει τον βρετανικό έλεγχο (και αρχαιοκαπηλία) της Αιγύπτου, εάν η Βρετανία υποστήριζε τις αξιώσεις της Γαλλίας στο Μαρόκο[1]… Έτσι, «μοίρασαν» τον μαύρο κόσμο… Και μετά αναρωτιέστε γιατί διάφοροι μαύροι κτυπούν με τρομοκρατικά κτυπήματα συγκεκριμένους ευρωπαϊκούς στόχους…

Η γερμανική σημαία σύντομα έγινε πόλος έλξεως για χιλιάδες τυχοδιωκτών εποίκων στην Ν.Αφρική, και ένα σύμβολο φόβου για τις τοπικές φυλές, που ζούσαν εκεί για χιλιετίες. «Ιεραπόστολοι» ακολουθούσαν τους εμπόρους και τους στρατιώτες. Η Εκκλησία πάντα από κοντά και διαπλεκόμενη. «Όταν ήρθαν οι ιεραπόστολοι, είχαμε εμείς την γη και εκείνοι την Βίβλο. Μας έμαθαν να προσευχόμαστε με τα μάτια κλειστά. Όταν τα ανοίξαμε, είχαμε εμείς την Βίβλο και εκείνοι την γη μας», είχε πει πολύ εύστοχα ο Γ. Κενυάτα. Οι έποικοι πήραν υπό τον έλεγχό τους και κατάσχεσαν τις πηγές ποτίσματος, οι οποίες ήταν ζωτικής σημασίας για την ξεραμένη έρημο, τα ορυκτά, τα βοοειδή, και την γεωργία…

Οι ιθαγενείς δεν τα αποδέχονταν όλα αυτά πρόθυμα. Μερικοί Γερμανοί έμποροι έκαμαν εμπόριο ειρηνικά με τους εντοπίους. Αλλά όπως οι Βέλγοι στο Κονγκό και οι Βρετανοί στην Αυστραλία, η επίσημη γερμανική πολιτική ήταν να αδράξουν την περιοχή, που οι Ευρωπαίοι την θεωρούσαν… «κενή»… Κι όμως, σε αυτό το «κενό» ζούσαν 13 φυλές, που είχαν ψυχές και φυσικά ανθρώπινα δικαιώματα.

Δύο ήταν οι πιο ισχυρές φυλές της Ναμίμπια: Οι Νάμα και οι Χερέρο.
Οι Γερμανοί ήταν ανεκτοί στην αρχή, επειδή φάνηκαν πρόθυμοι να συμμετέχουν ως διαμεσολαβητές μεταξύ των αντιμαχόμενων τοπικών φυλών. Αλλά στην πράξη, και βάσει του προσωπικού συμφέροντός τους, έμεναν άπραγοι. Ο Γερμανός αποικιακός διοικητής τότε ήταν ο Theodor Gotthilf Leutwein (1849-1921)[2]. Στις 19.3.1894 εκτέλεσε τον ηγέτη των Νάμα, Ανδρέα Lambert, μετά από απόφαση στρατοδικείου για την άρνησή του να υπογράψει την Συνθήκη Προστασίας από το Γερμανικό Ράιχ![3] Στις 27.8.1894 επετέθη κατά των Νάμα κα ο στρατός του υπέστη μια οδυνηρή ήττα: Οι Γερμανοί έχασαν το 27% του δυναμικού τους! Αλλά ο αρχηγός τους, Η.Witbooi, επρότεινε υπό όρους παράδοση, που έγινε αποδεκτή από τον Leutwein: Οι Νάμα είχαν το δικαίωμα να κατέχουν όπλα για την διασφάλιση της αυτονομίας τους για 10 χρόνια. Σύμφωνα με τον Ολλανδό ιστορικό J.-B. Gewald, ο Leutwein προσέφερε ευχαρίστως στρατιωτική υποστήριξη σε αμφιλεγόμενους αρχηγούς, διότι η βία και η κατάσχεση γης των Αφρικανών λειτουργούσε προς όφελός του… Κατά το γνωστό «διαίρει και βασίλευε»… Το 1896, μετά από αρκετές εξεγέρσεις ή αντιπαλότητες τοπικών φατριών, ίδρυσε «στρατόπεδα συγκέντρωσης» για τους ηττημένους, συμπεριλαμβανομένων και των Νάμα, τους οποίους καταδίκασε σε «καταναγκαστική εργασία» υπέρ των γερμανικών Αρχών. (Αυτά τα μεροκάματα της «καταναγκαστικής εργασίας» ουδέποτε πλήρωσαν οι Γερμανοί, ούτε στους Έλληνες επί Κατοχής!). Οι αρχηγοί των φυλών, εκτελούνταν από στρατοδικεία.

«Όπου φτωχός κι η μοίρα του», λέει ο λαός μας το 1897 πέφτει μια ξηρασία και πανώλη βοοειδών, που έκανε τους Χερέρο να χάσουν το μισό ζωικό τους κεφάλαιο! Αυτή η ξηρασία και η πανώλη αμφισβητείται σήμερα κατά πόσον ήταν φυσική…
Το 1903, μετά από μια… νομική διαφωνία για την τιμή, τάχα, μιας αίγας, του επί κεφαλής της φυλής των Bondelswarts, Ιωάννη-Αβραάμ Χριστιανού, και του Γερμανού επί κεφαλής της περιοχής, υπολοχαγού Walter Jobst, τα γερμανικά στρατεύματα παρενέβησαν και πυροβόλησαν τον επί κεφαλής των Νάμα. Ακολούθησε συμπλοκή. Οι Νάμα πυροβόλησαν τρεις Γερμανούς στρατιώτες! Ήταν η θυσία, το αίμα και η αφορμή που έκτισαν και ζητούσαν!..
Για τις φυλές της ΝΔ.Αφρικής, τα πάντα άλλαξαν το 1904. Το αποικιακό καθεστώς της Γερμανίας έκλεβε τα βοοειδή και πουλούσε την γη! Έκανε βέβαια έναν νόμο, που προστάτευε τις εκτάσεις των Χερέρο. Αλλά οι Γερμανοί θεωρούσαν ότι η ΝΔ.Αφρική ήταν δική τους γη, και είχαν τα όπλα, τα πυρομαχικά και τους δικαστές… Οι ένοπλοι άποικοι απαιτούσαν ο νόμος προστασίας της γης των Χερέρο να αναιρεθεί. Ήθελαν να φυλακισθούν οι ατίθασοι αντιστασιακοί Χερέρο. Οι διαφορές με τις τοπικές φυλές κλιμακώθηκαν σε βία…

Στις αρχές του 1904, οι Γερμανοί με επιθετικές διαθέσεις απαίτησαν να συρρικνωθεί δραστικά η γη των Χερέρο. Αλλά οι Αφρικανοί αρχηγοί δεν υπέγραψαν. Αρνήθηκαν να οδηγηθούν σε ένα μικρό κομμάτι γης, σε άγνωστο έδαφος, το οποίο επί πλέον ήταν και ακατάλληλο για βοσκή. Και οι δύο πλευρές δημιούργησαν στρατούς. Σύμφωνα με το βιβλίο «Το Ολοκαύτωμα του Κάιζερ» των Olusoga και Erichsen, ο αποικιακός ηγέτης έστειλε ένα τηλεγράφημα στο Βερολίνο ανακοινώνοντας μια… εξέγερση, αν και δεν είχε ξεσπάσει ακόμη τίποτε… Ακόμη δεν είναι σαφές ποιος έριξε τους πρώτους πυροβολισμούς. Αλλά τι σημασία έχει; Άρχιζε το χρονικό ενός προδιαγεγραμμένου θανάτου… Οι Χερέρο επετέθησαν σε έναν γερμανικό οικισμό, καταστρέφοντας σπίτια, σιδηροδρομικές γραμμές, και σκοτώνοντας αρκετούς.

Το Βερολίνο έστειλε νέον αποικιακό κυβερνήτη στην ΝΔ.Αφρική, τον αντιπτέραρχο Adrian Dietrich Lothar von Trotha (1848-1920)[4]. Αυτός αντί να αναπτύξει μια ρητορική δυναμική στις διαπραγματεύσεις ανέπτυξε την ρητορική της φυλετικής εξόντωσης. Φάνηκε αμέσως με ποιες εντολές είχε έλθει. Εξώθησε στην απάνθρωπη έρημο Καλαχάρι τους Χερέρο, διέταξε τα στρατεύματά του να δηλητηριάσουν τις πηγές και τα πηγάδια νερού, και να πυροβολούν κάθε Χερέρο, που βλέπουν, είτε πρόκειται για άνδρα, γυναίκα ή παιδί, που προσπαθεί να ξεφύγει! Αυτό το κάθαρμα, ο von Trotha, εξέδωσε την διαβόητη «Vernichtungsbefehl» - διαταγή εξόντωσης! «Εγώ, ο μεγάλος στρατηγός των Γερμανών, στέλνω αυτό το μήνυμα στους Χερέρο. Οι Χερέρο δεν είναι πλέον γερμανικό θέμα. Αφού σκότωσαν, έκλεψαν, έκοψαν τα αυτιά και άλλα μέρη του σώματος τραυματισμένων στρατιωτών, τώρα ως δειλοί δεν θέλουν να πολεμήσουν πια. Ανακοινώνω στους ανθρώπους μου, ότι όποιος μου δώσει έναν από τους αρχηγούς τους, θα λάβει 1.000 μάρκα, και 5.000 μάρκα ειδικά για τον Samuel Maherero. Οι Χερέρο θα πρέπει να εγκαταλείψουν την χώρα. Εάν αρνούνται, εγώ θα τους αναγκάσω με κανόνια να το πράξουν. Εντός των “γερμανικών συνόρων”, κάθε Χερέρο, με ή χωρίς όπλα, με ή χωρίς ζώα, θα πρέπει να πυροβολείται! (…) Αυτά είναι τα λόγια μου στους ανθρώπους των Χερέρο»[5], έλεγε… Οι μεθόδοι του Trotha προεκάλεσαν δημόσια κατακραυγή: Ο δανικής καταγωγής καγκελάριος της Γερμανίας, Bernhard Heinrich Karl Martin von Bülow (1849-1929, καγκελ. 1900-1909)[6], γνωστός ως «τεμπέλης» και ως «χέλι», εζήτησε από τον αυτοκράτορα Friedrich Wilhelm Viktor Albert von Preußen - γνωστό ως William Β΄ (εξελλ. Γουλιέλμος)[7] - να ακυρώσει τις εντολές του Trotha… Το σημαντικότερο: Ο Trotha υπερασπίστηκε την πολιτική του αργότερα και δεν μετάνοιωσε ποτέ: «Ήταν και είναι η πολιτική μου: Να χρησιμοποιώ βία κατά της τρομοκρατίας, ακόμα και βαρβαρότητα», είπε…

Χιλιάδες άνδρες και γυναίκες απάχθηκαν από τα σπίτια τους και εκτελέσθηκαν! Όσοι διέφυγαν κατέφυγαν στην έρημο. Αλλά οι γερμανικές δυνάμεις φρουρούσαν τα σύνορα και τους παγίδευσαν στην έρημο χωρίς τροφή ή νερό. Δηλητηρίασαν ακόμη τα πηγάδια, για να κάνουν τις απάνθρωπες συνθήκες ακόμα χειρότερες - τακτικές που έχουν ήδη χαρακτηρισθεί «εγκλήματα πολέμου» (βλ. Σύμβαση της Χάγης, 1899). Οι Γερμανοί στρατιώτες θα χρησιμοποιήσουν την ίδια στρατηγική μια δεκαετία αργότερα, όταν δηλητηρίασαν πηγάδια στην Γαλλία κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου!

Σε λίγα μόλις χρόνια, το 80% της φυλής Χερέρο έχασε την ζωή του! Πολλοί από τους επιζώντες φυλακίσθηκαν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας. Μετά από μια εξέγερση των Νάμα, το 1905, αυτές οι ίδιες τακτικές χρησιμοποιήθηκαν και εναντίον τους, αδιάκριτα, σε άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Οι αριθμοί είναι συγκλονιστικοί: Περίπου 65.000 Χερέρο[8] και 10.000 Νάμα δολοφονήθηκαν, ενώ άλλοι 9.000 Νάμα εγκλείσθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης…
Οι Γερμανοί έποικοι ανάγκασαν τις αυτόχθονες φυλές να χωθούν μακρύτερα στο εσωτερικό της ΝΔ.Αφρικής.[9] Αντιμετώπισαν τους Αφρικανούς απλά ως πειραματόζωα. Λήστεψαν τάφους και έφεραν σκελετούς στην Γερμανία… [10]  Και δημοσιεύθηκαν εργασίες στα γερμανικά επιστημονικά ιατρικά περιοδικά με κρανιοεγκεφαλικές μετρήσεις, για να δικαιολογήσουν τον χαρακτηρισμό των Αφρικανών, ως «Untermenschen» («υπανθρώπους»)! Εάν με αυτά είστε εξοικειωμένοι, είναι επειδή ξέρετε ότι τα έκανε και η ναζιστική Γερμανία! Αλλά οι τρομακτικές συνδέσεις δεν τελειώνουν εδώ: Ένας επιστήμων, που σπούδασε στην Ναμίμπια ήταν καθηγητής του…Γιόζεφ Μένγκελε (του περίφημου «Άγγελου του Θανάτου», που διεξήγαγε πειράματα σε ζωντανούς ανθρώπους στο Άουσβιτς), ενώ ο πατέρας του Χ.Γκέρινγκ (γνωστό… μακρύ δεξί χέρι του Χίτλερ), ήταν Γερμανός αποικιακός κυβερνήτης της ΝΔ.Αφρικής… Το 1933 οι αρχές των ναζί έδωσαν το όνομα του γενοκτόνου Trotha σε έναν δρόμο του Μονάχου («von Trotha Straße»)[11]… Το παρελθόν των Γερμανών στην Ναμίμπια είναι απλά ο πρόλογος των ενεργειών της Γερμανίας κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Τα παιδιά της Ναμίμπια, έχουν ακούσει έως και τώρα μόνο αποσπάσματα αυτής της ιστορίας. Τα παιδιά της Γερμανίας, τίποτε… Οι διδάσκαλοι στην Ναμίμπια εδίδασκαν ότι οι Γερμανοί έκτισαν γέφυρες και πηγάδια…

Λίγες δεκαετίες μετά η περιοχή ετέθη υπό την διοίκηση της κυβέρνησης της Ν.Αφρικής, χάρις σε μια διάταξη της Κοινωνίας των Εθνών. Αυτό σήμαινε ότι η Ναμίμπια, θα ελεγχόταν πια από τους απογόνους των… Ολλανδών και των Βρετανών αποίκων-λευκών, οι οποίοι, το 1948, έκαναν το «απαρτχάιντ» («apartness» στα αφρικανικά)… Δίκαιο της Γης! Η σκιά του εκτεινόταν από τον Ινδικό Ωκεανό έως τον Ατλαντικό! Μια έκταση μεγαλύτερη από την Βρετανία, την Γαλλία, και την Γερμανία μαζί!

Ο Israel Kaunatjike, της φυλής των Χερέρο, εντάχθηκε στον αγώνα κατά του απαρτχάιντ στην γενέτειρά του, Ναμίμπια, ως έφηβος στην δεκαετία του 1960. Ο ακτιβισμός του θα τον πάει σε όλο τον κόσμο, και στο Βερολίνο, όπου άρχισαν τα προβλήματα της πατρίδος του. Κάποιοι από τους συγγενείς του ήταν από την άλλη πλευρά. Ο παππούς του επήρε το γερμανικό όνομά Otto Mueller[12]… «Ο αγώνας μας ήταν ενάντια στο καθεστώς της Ν.Αφρικής», λέει ο Kaunatjike. «Είχαμε επισημανθεί ως τρομοκράτες». Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1960, εκατοντάδες διαδηλωτές κατά του απαρτχάιντ σκοτώθηκαν και χιλιάδες άλλοι ρίχτηκαν στις φυλακές. Πολλοί ακτιβιστές αποφάσισαν να φύγουν. «Έφυγα από την Ναμίμπια παράνομα το 1964», λέει. «Δεν θα μπορούσα να πάω πίσω. Ήμουν μόλις 17 ετών». Σήμερα ζει στο Βερολίνο. Είναι λίγο ειρωνικό, εάν σκεφτεί κανείς ότι το 1880, λίγα μόλις χιλιόμετρα από το διαμέρισμά του, ο Γερμανός Kaiser, Wilhelm II, διέταξε απρόκλητα την εισβολή στην ΝΔ.Αφρική!
Κατά την διάρκεια του απαρτχάιντ, εξηγεί ο ίδιος, οι μαύροι είχαν εκτοπιστεί δια της βίας στις πτωχότερες γειτονιές. Η φιλία με λευκούς ήταν αδύνατος. Πολλές γυναίκες της Αφρικής εργάσθηκαν σε γερμανικά νοικοκυριά. «Οι Γερμανοί είχαν μυστικές σχέσεις με γυναίκες της Αφρικής. Κάποιες βιάστηκαν», λέει ο Kaunatjike.

Μετά την άφιξή του στην Γερμανία, Kaunatjike άρχισε να διαβάζει για την ιστορία της ΝΔ.Αφρικής. Ήταν πολιτικός πρόσφυγας, ως Χερέρο. «Βρήκα ότι οι περισσότεροι Γερμανοί δεν ήξεραν το αποικιακό παρελθόν της χώρας τους!». Λίγοι ιστορικοί είχαν αποκαλύψει την τρομακτική ιστορία. Η συμπεριφορά της Γερμανίας στην ΝΔ.Αφρική ήταν ο πρόδρομος των γερμανικών ναζιστικών δράσεων των ολοκαυτωμάτων. Οι πιο τολμηροί ανάμεσά τους υποστήριξαν ότι η ΝΔ.Αφρική ήταν η περιοχή της πρώτης γενοκτονίας του 20ού αι.! «Η κατανόηση του τι είναι ο ναζισμός και πού οι βασικές ιδέες και φιλοσοφίες του ξεκινούν από εδώ», γράφουν οι D.Olusoga και C.W. Erichsen στο βιβλίο τους «Το Ολοκαύτωμα του Κάιζερ». Αλλά ακόμη «είναι ελλιπής η ιστορική διερεύνηση για τι συνέβη στην Αφρική από Kaiser Wilhelm II»…

Η γερμανική αποικιακή κυριαρχία έληξε όταν η Αυτοκρατορική Γερμανία έχασε τον Παγκόσμιο Πόλεμο (οι Γερμανοί, μην ξεχνάτε, έχουν χάσει όποιον πόλεμο έκαναν!). Αλλά μόνον μετά από την απόκτηση της ανεξαρτησίας της, από την Ν.Αφρική, το 1990, η Ναμίμπια, έκανε άρχισε πραγματικά να συζητά, και να καταλαβαίνει την συστηματική θηριωδία που είχε συμβεί εις βάρος της. Αν και οι ιστορικοί χρησιμοποίησαν τον όρο «γενοκτονία» για την Ναμίμπια, ήδη από την δεκαετία του 1970, η Γερμανία επισήμως αρνείται τον όρο!

Η πρόοδος της ανθρωπότητος είναι αργή. Ακριβώς έναν αιώνα μετά που άρχισαν οι δολοφονίες, το 2004, ο Γερμανός πρέσβυς στην Ναμίμπια εδήλωσε ότι η Γερμανία ήταν ένοχη της βαρβαρότητος στην ΝΔ.Αφρική. Αλλά, σύμφωνα με τον ακτιβιστή, Norbert Roeschert, η γερμανική κυβέρνηση αποφεύγει την νομική ευθύνη… «Η απάντησή τους ήταν η ίδια όλα αυτά τα χρόνια, μόνο με μικρές αλλαγές», λέει ο Roeschert, ο οποίος της μη κερδοσκοπικής AfrikAvenir, με έδρα το Βερολίνο: «Η Σύμβαση για την Γενοκτονία ετέθη σε εφαρμογή το 1948, και δεν μπορεί να εφαρμοστεί αναδρομικά»… Για τους ακτιβιστές, τους ιστορικούς, τους ανθρώπους αυτό είναι εξωφρενικό. Γι’ αυτούς που δεν είναι άνθρωποι, όμως, δεν είναι… είναι νομική ντρίπλα… Η γενοκτονία επισείει απαιτήσεις και αποζημιώσεις. Όπως στο Ολοκαύτωμα των εβραίων, την Γενοκτονία των Αρμενίων, την Γενοκτονία στην Ρουάντα, κ.ά. Και η Γερμανία κάποτε θα κληθεί να τα πληρώσει και αυτά. Αργά ή γρήγορα.

Στις 16.8.2004, η γερμανική κυβέρνηση υπό τον Γκ.Σρέντερ εζήτησε συγγνώμη επίσημα για τις γενοκτονίες Νάμα και Χερέρο. Αλλά απέρριψε αιτήσεις να πληρώσει αποζημιώσεις στους απογόνους τους. (Γνωστός μπαταχτσής η Γερμανία). «Εμείς οι Γερμανοί αποδεχόμαστε την ιστορική και ηθική ευθύνη μας και την ενοχή μας για όσα έκαναν οι Γερμανοί τότε», εδήλωσε η H.Wieczorek-Zeul, υπουργός Αναπτυξιακής Βοήθειας της Γερμανίας. Επί πλέον, η ίδια παραδέχθηκε ότι οι σφαγές ήταν ισοδύναμες με γενοκτονία.

Το 2007 ένα μέλος της οικογένειας του Trotha (ο ίδιος πέθανε άνευ απογόνων) εταξίδευσε στην Omaruru, μετά από πρόσκληση των τοπικών αρχηγών Χερέρο και εζήτησε δημοσίως συγγνώμη για τις πράξεις του συγγενή του. «Εμείς, η οικογένεια von Trotha, αισθανόμαστε βαθειά ντροπή για τα τραγικά γεγονότα που έλαβαν χώρα πριν από 100 χρόνια. Έγινε κατάφωρη κατάχρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκείνη την εποχή», είπε.

Ίσως το μεγαλύτερο επίτευγμα ήλθε πιο πρόσφατα: Τον Ιούλιο του 2015, στα 25 χρόνια ανεξαρτησίας της Ναμίμπια, ο πρόεδρος του γερμανικού Κοινοβουλίου, N.Lammert, σε ένα άρθρο για την εφημερίδα «Die Zeit», περιγράφει ότι η θανάτωσις των Χερέρο και Νάμα ήταν Voelkermord (= εθνικό έγκλημα). Αυτό το «ξεχασμένο κεφάλαιο στην ιστορία της Γερμανίας», έγραψε ο κ.Lammert, «οι Γερμανοί έχουμε την ηθική ευθύνη να το θυμόμαστε».
Το επόμενο βήμα είναι μια επίσημη απολογία από την Γερμανία. Στην συνέχεια ένας διάλογος μεταξύ της Ναμίμπια, της Γερμανίας και των εκπροσώπων Χερέρο. Η Γερμανία έχει μέχρι στιγμής εφεύρει εμπόδια σε αιτήματα για αποζημιώσεις. Αλλά ακτιβιστές, δημοσιογράφοι και ιστορικοί κρατούν ζεστή την υπόθεση. Ο Kaunatjike λέει «τα παιδιά μου πρέπει να γνωρίζουν την ιστορία μου». Ακόμη και τώρα, που έχει εγγόνια που η μητρική τους γλώσσα είναι η γερμανική…

ΠΗΓΕΣ: Daniel A. Gross, Brian Wolly, Ben Wolford, περιοδικό Smithsonian.
Για περισσότερα:
Λεκάκης Γ. «Ναζί, οι βάρβαροι του 20ού αι.», εκδ. Κάκτος, 2013. Και «Αρχαιοκαπηλίες των Γερμανών στην Ελλάδα επί Κατοχής», εκδ. «Κάδμος», 2012. Και «Κατεστραμμένες πόλεις και χωριά στην Ελλάδα επί Κατοχής», εκδ. Κάδμος, 2014. Και «Ντοκουμέντα Γενοκτονίας», εκδ. εφημ. «Καρφί», 2016. Ο Γ. Λεκάκης έχει γράψει και την βραβευμένη ποιητική συλλογή «Γιοχάνεσμπουργκ» (εκδ. Ιωλκός, 1986 και β΄ έκδ. 1992).
Μπαλτζώης Ιω. «Χερέρο και Νάμα: Η πρώτη Γενοκτονία του 20ού αιώνα! Φυσικά από τους Γερμανούς!», στο «Δελτίον Πολιτισμού των Φρυκτωριών», τ. Ιούλ. 2015.
Dierks Kl. «Biographies of Namibian personalities».
 

-----------------------------

1- Η Γαλλία προσέφερε στρατιωτική βοήθεια στο Μαρόκο «για να τηρηθεί η τάξη στη χώρα» και ο Κάιζερ Wilhelm σε μια επίσκεψη στην Ταγγέρη (1905), σε μια ομιλία του υποστήριξε την ανεξαρτησία του Μαρόκου… «Δυο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένον αχυρώνα»…
2-  Γιός προτεστάντη παππά-πάστορα, του Αδάμ Leutwein. Ο Leutwein έπεσε σε δυσμένεια από τον Γερμανό αυτοκράτορα Wilhelm II και διασύρθηκε από τους συμπατριώτες του στην Νότια Αφρική. Γι’ αυτό, το 1906 εδημοσίευσε μια αυτοβιογραφία με τίτλο, «Elf Jahre als Gouverneur in Deutsch-Südwestafrika" ("Ένδεκα χρόνια ως Διοικητής στην Γερμανική ΝΔ.Αφρική»). Ήταν μέλος του Εθνικού Φιλελεύθερου Κόμματος.
3- Την οποία τελικώς υπέγραψε ο διάδοχός του, Eduard Lambert.
4- Σάξων, νυμφευμένος σε δεύτερο γάμο με εβραία. Το 1905 επέστρεψε στην Γερμανία και διορίσθηκε γενικός διοικητής Πεζικού το 1910! Πέθανε από τυφοειδή πυρετό από χολέρα…
5- Βλ. «The German Colonies. What Is to Become of Them», σελ. 16.
6- Το 1887 υποστήριξε την εθνοκάθαρση των Πολωνών από τα γερμανικά εδάφη. Νυμφεύθηκε την Μαρία Άννα Ζωή Rosalia Beccadelli di Bologna, πριγκήπισσα της Camporeale, μαρκησία της Altavilla, για να προωθήσει την καριέρα του! 
Όταν η Διάσκεψη Algeciras (1906) πήγε άσχημα για την Γερμανία, και στις 5.4.1906, ο Bülow ήταν υποχρεωμένος να εμφανισθεί ενώπιον του Ράιχσταγκ για να υπερασπισθεί το αποτέλεσμα, κατά την διάρκεια θερμών διαξιφισμών στην Βουλή… κατέρρευσε! Αρχικώς είπαν από… αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο! Αλλά απεδείχθη απλή υπερκόπωση και γρίπη! Μετά από έναν μήνα ο καγκελάριος-χέλι επανήλθε στα καθήκοντά του!
Το 1907, κατά την διάρκεια των «σκανδάλων Harden-Moltke», ο Adolf Brand, ιδρυτής και εκδότης του περιοδικού ομοφυλοφίλων «Der Eigene», σε ένα φύλλο του, υποστήριξε ότι ο Bülow είχε εκβιαστεί για τις ομοφυλοφιλικές τάσεις του και ήταν ηθικά υποχρεωμένος να αντιταχθεί στο άρθρο 175, του γερμανικού Ποινικού Κώδικα, που έθετε εκτός νόμου την ομοφυλοφιλία. Ο Brand ισχυρίσθηκε ότι ο καγκελάριος είχε ερωτική σχέση με τον ιδιαίτερο γραμματέα και σύμβουλό του, Max Scheefer. Η μήνυση για συκοφαντική δυσφήμιση δικάσθηκε στις 7.11.1907. Ο Brand καταδικάσθηκε και φυλακίσθηκε. 
Ο Bülow έγραψε σε 4 τόμους την αυτοβιογραφία, που εδημοσιεύθη μετά τον θάνατό του, με εμφανή προσπάθεια να αλλάξει την δημόσια γνώμη για την προσωπικότητά του.
7- Γερμανός με μητέρα Αγγλίδα. Ένας τραυματισμός κατά την γέννησή του, του άφησε παράλυτο το αριστερό χέρι, που προσπάθησε με επιτυχία να κρύψει, με άσπρα γάντια κλπ. Το αριστερό του χέρι ήταν περίπου 15 εκατ. μικρότερο από το δεξί του χέρι. Οι ιστορικοί είπαν ότι αυτή η αναπηρία επηρέασε την συναισθηματική του ανάπτυξη. Παιδί ακόμη, δάγκωσε στο πόδι τον Δούκα του Εδιμβούργου, Άλφρεντ. Βέβαια, και οι δύο πλευρές της οικογένειάς του υπέφεραν από ψυχική ασθένεια, και αυτό μπορεί να εξηγήσει συναισθηματική αστάθεια του (βλ. Th. Nipperdey, D. Fromkin, Langer). Μισούσε την μητέρα του γι’ αυτά: «Ένας Άγγλος ιατρός σκότωσε τον πατέρα μου, και ένας Άγγλος ιατρός ακρωτηρίασε το χέρι μου. Όλα υπαιτιότητα της μητέρας μου», είχε πει το 1889. Το 1894 ενεπλάκη σε σκάνδαλο παραδικαστικού και τσαλακώθηκε η φήμη της μοναρχίας του. Ήταν εριστικός, φιλοπόλεμος (είχε «το πνεύμα των Ούννων») και λάτρης του γερμανικού ιμπεριαλισμού. Η πολιτική του της «Νέας Πορείας» χαρακτηρίσθηκε ότι πάει το γερμανικό πλοίο εκτός ελέγχου, οδηγώντας τελικά, μέσα από μια σειρά κρίσεων, στο μακελειό του Α΄ και Β΄ Παγκοσμίου Πόλεμου – βλ. ναυάρχου A. Thayer Mahan «The Influence of Sea Power upon History». Και ακόμη ο Wilhelm είχε έναν «περίεργο, αλλά καλά ανεπτυγμένο αντισημιτισμό. Η αντιπάθεια του Κάιζερ κατά των εβραίων, είναι μία ριζωμένη αντίληψη, ότι κατείχαν μια επηρμένη επιρροή στην Γερμανία, τόσο ισχυρή, που δεν μπορούσε να ξεπεραστεί» – βλ. W. Lamar Cecil. 
Εφηύρε τον «κίτρινο κίνδυνο» για να εισβάλει στην Κίνα. Αλλά η διπλωματική γκάφα του στην μαροκινή κρίση του 1905, απομόνωσε την Γερμανία από την Ευρώπη. Η άλλη δε προσωπική γκάφα του Wilhelm με την «Daily Telegraph» (1908), τον έριξε σε κατάθλιψη από την οποία δεν συνήλθε ποτέ…
Το 1906-1909, μια διαδοχή σκανδάλων, ομοφυλοφιλικών αποκαλύψεων, απόπειρες αυτοκτονιών, με την συμμετοχή υπουργών, αυλικών, και του πιο στενού φίλου του Wilhelm και σύμβουλού, του πρίγκηπα Philipp zu Eulenberg, εξελίχθηκαν στην πιο ταραχώδη περίοδό του - βλ. M. Harden.
Όσον αφορά την Ελλάδα, το 1889, η μικρότερη αδελφή του Wilhelm, Σοφία, υπανδρεύτηκε τον μελλοντικό βασιλιά της Ελλάδος, Κωνσταντίνο. Ο Wilhelm εξαγριώθηκε από την μεταπήδηση της αδελφής του στην ελληνορθοδοξία μετά τον γάμο της, και προσπάθησε να της απαγορεύσει την είσοδο στην Γερμανία! Ο τρελλο-Wilhelm ανέπτυξε τάσεις… αρχαιολόγου, ενώ κατοικούσε στο Αχίλλειο Κέρκυρας, και του επετράπη η ανασκαφή στον ναό της Αρτέμιδος!..
Οι ναζί, στους οποίους είχε κρυφές ελπίδες επαναφοράς, τον περιφρόνησαν, ως τον άνθρωπο που ευθυνόταν για την μεγαλύτερη ήττα της Γερμανίας. Σε λίγο καιρό, αυτοί θα εχάριζαν στην Γερμανία μια ακόμη μεγαλύτερη ήττα… Ο Κάιζερ επίστευε ότι οι ελευθεροτέκτονες και οι εβραίοι είχαν προκαλέσει τα δύο Παγκόσμιους Πολέμους…
8- Πριν από τις εκτελέσεις του Trotha, υπήρχαν 80.000 Χερέρο. Η απογραφή του 1911 κατέγραψε μόνον 15.000…
9- Δεν ήταν η μόνη αφρικανική εξέγερση που αντιμετώπισε τότε ο Κάιζερ. Και η Γερμανική Εταιρεία Ανατολικής Αφρικής (γύρω από την Τανγκανίκα), δέχθηκε μαζική εξέγερση από άραβες, υπό τον Abushiri ibn Salim al-Harthi, που σκότωσε Γερμανούς της εταιρείας. Η Γερμανική Αυτοκρατορία έστειλε στρατεύματα για να συντρίψουν την εξέγερση, με την βοήθεια των… Βρετανών, που έκαναν αποκλεισμό. Η εξέγερση ηττήθηκε το 1889. Ο άραβας ηγέτης των ανταρτών Abushiri, απαγχονίσθηκε από τους Γερμανούς…
10- Όραμα του Κάιζερ ήταν να θέσει την γερμανική Ιατρική πρωτοπόρο της σύγχρονης Ιατρικής!
11- Το 2006 το δημοτικό συμβούλιο του Μονάχου αποφάσισε επίσημα να αλλάξει το όνομα αυτού του δρόμου σε "Herero Straße" προς τιμήν των θυμάτων της Ναμίμπια…
12- Πολλοί «γερμανοποιηθέντες» έλαβαν το όνομα Μυλωνάς στην Γερμανία. Γι’ αυτό το όνομα αυτό έχει τέτοια πλατειά διάδοση στην χώρα.