xρονοτοπία

Τα Λείβηθρα (ή Λίβηθρα) είναι ένας από τους σημαντικότερους ιερούς τόπους των Ελλήνων! Κανονικά, θα έπρεπε, εάν είχαμε εθνική συνείδηση και κέντρο, κάθε περαστικός Έλλην που περνά την εθνικό οδό Θεσσαλονίκης-Λαρίσης, στο ύψος της Λεπτοκαρυάς, να σταματά και να ανάβει ένα κερί στον πρώτο και μεγαλύτερο μύστη των Ελλήνων, τον Θράκα Ορφέα. Διότι εκεί, ενετοπίσθη η πατρίς του, τα Λείβηθρα, διότι επί εποχής του, η Θράκη πράγματι έφθανε έως εκεί κάτω - και ακόμη νοτιώτερα. Αλλά βλέπετε ο Έλλην, αφελληνίσθη και αλλοιώθηκε. Προτιμά να σταματά και να ανάβει ένα κερί στο κάθε εκκλησάκι που θα βρει μπροστά του, σχετιζόμενο ή όχι με αυτόν και την ιστορία του, παρά να τιμά τους προγόνους του. Όταν θεωρείς αλλοεθνείς για προπάτορές σου, και όχι τους δικούς σου ήρωες και ζεις με αλλοδαπούς θεούς, η κατρακύλα είναι θέμα χρόνου. 

Τα Λείβηθρα, ήταν αρχαιοτάτη θρακική πόλις της Πιερίας στην Μακεδονία. (Υπήρχε και Πιερία στην Θράκη). Έκειτο επί των υπωρειών του Ολύμπου. Εδώ, κατά την παράδοση έζησε ο μεγαλύτερος μύστης, ο Ορφεύς! Ήταν πόλις αφιερωμένη στις Μούσες, οι οποίες απ' αυτής ωνομάζοντο Λειβηθρίδες. Από εδώ οι Πίερες Θράκες μετέφεραν την λατρεία των Μουσών στην Βοιωτία, όπου ονομάτισαν όρος με το ίδιο όνομα (Λείβηθρον, προέκταση του ιερού Ελικώνος), κοντά στην Κορώνεια, επί του οποίου υπήρχε άντρο, αγάλματά τους και ομώνυμος πηγή. Στα Λείβηθρα υπήρχε ο τάφος του Ορφέως! Και ξόανο αυτού από κυπαρισσόξυλο, αλλά κατεστράφησαν μαζί με τα άλλα ιερά της πόλεως, όταν πλημμύρησε ο ποταμός Συς (νυν δυστυχώς. Ζίλιανα), εκπληρωθέντος έτσι κάποιου χρησμού του θεού Διονύσου. Οι κάτοικοι των Λειβήθρων παράτησαν τις δουλειές τους και ακολούθησαν τον Ορφέα. Γι' αυτό οι άλλοι, έλεγαν πως «δεν διεκρίνοντο για την νοημοσύνη τους», και εξ αυτού του γεγονότος κυκλοφορούσαν παρομοιαστικώς οι φράσεις των αρχαίων «Λειβηθρίων αμουσότεροι» και «Λειβηθρίων ανοητότεροι». 

ΠΗΓΕΣ: Παυσ. Β,30,1, Θ,34,4, Στρ. Θ,471.
Αφορμή για όλα αυτά στάθηκε η παρακάτω επιστολή που έλαβα από τον ευαίσθητο φίλο μου Ανδρέα Μπούκα:
«Καταμεσίς του καλοκαιριού και της ημέρας. Το θερμόμετρο ξεπερνά τους 35οC. 
Οι πέτρες ζεματάνε. 
Άνθρωποι και ζώα αναζητούν σκιά και δροσιά. 
Τα τζιτζίκια στη τρελή τους χαρά.
Τα κλιματιστικά των αυτοκινήτων και των κατοικιών δουλεύουν εντατικά για να προσφέρουν λίγη τεχνητή δροσιά.
Κι εμείς με τ' αυτοκίνητο κατηφορίζουμε τον Όλυμπο με τη θάλασσα, το Αιγαίο στα "πόδια μας" να μας σαγηνεύει. 
Στις στροφές διακρίνουμε να δεσπόζει ανάμεσα σε χειμάρρους η ακρόπολη των Λειβήθρων, πατρίδα του μυθικού (;) Ορφέα.
Σε μια απ' τις στροφές βλέπουμε ένα κοπάδι γίδια μαζεμένα κάτω από ένα ξύλινο υπόστεγο. Το υπόστεγο αν και με αρκετές τρύπες απ' τη φθορά του χρόνου φαίνεται προσφέρει σκιά και δροσιά στα ευέλικτα τετράποδα.
Σχεδόν ειδυλλιακή βουκολική σκηνή. Με χαμόγελο σχολιάζεται η διαπίστωση πως και τα ζώα έχουν αρκετή νοημοσύνη για να αναζητούν προφύλαξη απ' τον καυτό ήλιο και την υπερβολική ζέστη.
Είναι ακριβώς τότε που η άκρη του ματιού διακρίνει μια πινακίδα που κάτι γράφει.
Σταματάμε το αυτοκίνητο και κατεβαίνουνε.
Η πινακίδα είναι του Υπουργείου Πολιτισμού και "πληροφορεί":

"ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ &  ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΟΤΗΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΛΕΙΒΙΘΡΩΝ"
Τα ζώα ανησυχούν απ' την παρουσία μας αλλά δεν μετακινούνται απ' τη σκιά.
Κάτω ή και δίπλα απ' τα σώματά τους διακρίνονται σχιστόλιθοι σε ορθογώνιες διατάξεις. 
Είναι αρχαίοι τάφοι, κιβωτιόσχημοι, ορθάνοιχτοι, απέριττοι κι απροστάτευτοι.
Πιθανότατα μυκηναϊκής εποχής. Εύρημα που διαψεύδει τις παλαιότερες θεωρίες περί Μυκηναίων μόνο στη νοτιώτερη Ελλάδα.
Και τα ζώα εκεί απολαμβάνουν τη σκιά και πότε-πότε αφοδεύουν. Μέσα στους τάφους.
Φυσικά κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τα ζώα που σιγά-σιγά ενοχλημένα απ' την παρουσία μας εγκαταλείπουν το χώρο κάτω απ' το διάτρητο υπόστεγο για να αναζητήσουν σκιά κάπου αλλού.

Ναι τα ζώα δε φταίνε σε τίποτε. Εμείς όμως;
Είμαστε σε θέση να προστατεύσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά και να σεβαστούμε τους τάφους των προγόνων μας;
Γιατί να μην αφήσουμε τ' αρχαία - και τους αρχαίους - στη στοργική αγκαλιά της ελληνικής γης για κάποιους άλλους στο μέλλον που θα τα εκτιμήσουν και θα τ' αξιοποιήσουν καλύτερα; 
Γιατί τέλος πάντων να γίνει μια ανασκαφή και να ταράξει την ησυχία των νεκρών, αν δεν είμαστε σε θέση να προσφέρουμε τα στοιχειώδη για τη διατήρηση της συλλογικής μας μνήμης; 
Σεβασμός στους νεκρούς;
Σεβασμός στους προγόνους;
Εκάς οι βέβηλοι.
Πονάει κυριολεκτικά όταν βλέπεις πως φεύγουν σημαντικά αρχαία αντικείμενα (κυρίως μοναδικά και σπάνια) από την Ελλάδα για να στολίσουν σαλόνια και συλλογές εξωτερικό.  
Απ' την άλλη πλευρά ξεπουλάμε σαν Έλληνες και σα χώρα ότι μας απέμεινε.
Καταστρέφουμε αυτά που υπάρχουν.
Αλλά μάλλον είμαστε "προαγωγοί" του πολιτισμού μας.
Καταθλιπτική η κατάσταση των αρχαίων τάφων στα Λείβηθρα. 
Αν άλλη γειτονική χώρα προστάτευε τ' αρχαία ευρήματα το "ίδιο καλά" ίσως είχαμε διπλωματικό επεισόδιο.
Την ίδια εποχή - με χρήματα ΕΣΠΑ - γίνεται  ένα αρχαιολογικό "πάρκο" και θα συμπεριλαμβάνει κιτς ξόανα αρχαίων θεών.
Δεν είναι δύσκολο να περάσει απ' το μυαλό πως αν ποτέ πάρουμε πίσω τα κλεμμένα γλυπτά του Παρθενώνος από τον λόρδο του Έλγιν (που τα λέμε κιόλας. «Ελγίνεια»!) θα τα μοσχοπουλήσουμε σύντομα σε ξένους. ίσως ύστερα πάλι από κάποιους αιώνες να ξαναθυμηθούμε. αν υπάρχουμε σαν έθνος.». 
Αυτά μου έγραψε, ο φίλος και μου έστειλε τις φωτογραφίες για του λόγου το άληθες.
Τελικώς «Λειβηθρίων αμουσότεροι» και «Λειβηθρίων ανοητότεροι» εξακολουθούν να  υπάρχουν ανάμεσά μας και να μας κυβερνούν χρόνια.