Πως οι Κομοτηναίοι "αγκάλιασαν" τα άτομα με αναπηρία

Πως ένας χώρος 3x3 μέτρα, "μεταμορφώθηκε" στο σημερινό Κέντρο Αυτόνομης Διαβίωσης Ατόμων με αναπηρία, και πως μία κοινωνία σας όλες τις άλλες, πήρε τη μορφή της σημερινής προσβάσιμης σε όλους Κομοτηνής, εξήγησε ο Μιχάλης Ραγκούσης, με παραστατικό και συγκινητικό τρόπο, σε ομιλία του στην Αθήνα, στο πλαίσιο του TEDxAthensSalon «Accessibility» / «Προσβασιμότητα», την Κυριακή 18 Δεκεμβρίου.

"Είμαι μέλος του συλλόγου Περπατώ, και ο όρος μέλος σημαίνει ότι είμαι κι εγώ άτομο με αναπηρία. Έχω από αυτές τις αναπηρίες, που δε διακρίνει κανείς με την πρώτη ματιά. Όταν δέχθηκα την πρόσκληση να συμμετάσχω σκέφτηκα να ξεκινήσω την ομιλία μου με έναν ...εντυπωσιακό τρόπο και να αναδείξω την αναπηρία μου, δηλαδή πολύ απλά να βγάλω το τεχνητό μου μέλος έξω και να το αφήσω γυμνό. Σκέφτηκα, όμως, ότι δεν είμαι εδώ για το εγώ, αλλά είμαι εδώ ένα μεγάλο εμείς", είπε ξεκινώντας για την ομιλία του, ενώ μετά από 18 λεπτά ουσιαστικού λόγου, κατέληξε στο ότι "κανείς δεν ενδιαφέρεται στην Κομοτηνή για το αν έχεις ή όχι αναπηρία, ενδιαφέρεται να σε κοιτάξει στα μάτια, να σε ερωτευτεί, να γελάσει μαζί σου, να φάει μαζί σου, να μοιραστεί τη λύπη σου. Δεν τον ενδιαφέρει η αναπηρία σου. Έχει γίνει φυσιολογική και οικεία στα μάτια όλων".

Ο δρόμος προς την Κομοτηνή 
Για το πως αποφάσισε να ζήσει στην Κομοτηνή μίλησε στην αρχή ο κ. Ραγκούσης: "Γεννήθηκα στην Κομοτηνή και μεγάλωσα στον Πειραιά. Η Κομοτηνή ήταν η περιοχή, όπου ζούσα τις καλοκαιρινές μου διακοπές. Μεγαλώνοντας έλεγα ότι η Κομοτηνή είναι ένας μέρος, όπου με αναγκάζουν να πηγαίνω διακοπές, αλλά που ποτέ δεν θα ζήσω. Το 1998 παθαίνω ένα ατύχημα και, μετά από δύο χρόνια, λήγει η ταλαιπωρία της υγείας μου, με μία επιλογή, να ακρωτηριάσουμε το πόδι μου, ώστε να προχωρήσω περαιτέρω στη ζωή μου", αναφέρει για το συμβάν που άλλαξε τη ζωή του και προσθέτει πως "όταν έχουμε κλείσει με το ιατρικό κομμάτι και έχω αρχίσει να ξαναγίνομαι ενεργός, οι οικείοι μου αρχίζουν να ψάχνουν έναν τρόπο με τον οποίο τα δύο αυτά χρόνια, στα οποία είχα απομακρυνθεί από την έντονη ζωή που είχα προγενέστερα, να ξαναμπώ μέσα σε αυτή. Η ιδέα που "έπεσε" στο τραπέζι ήταν να πάω να σπουδάσω, γιατί η αναπηρία μου έδωσε μία άλλου είδους προσβασιμότητα, την προσβασιμότητα στην παιδεία, εκμεταλλευόμενος το νόμο για τα άτομα με αναπηρία. Δεν ήμουν πολύ καλός μαθητής, αλλά ένα ιδιαίτερο παιδί, κι έπρεπε να βρω κάτι να μου αυξήσει τα μόρια. Η Κομοτηνή μου έδινε εντοπιότητα και, άρα, περισσότερα μόρια. Αν ήθελα να σπουδάσω, λοιπόν, θα έπρεπε να σπουδάσω στην Κομοτηνή και, συγκεκριμένα, στη Νομική. Ήταν κάτι που δύσκολο για μένα, διότι ήμουν πολύ κακός στα φιλολογικά μαθήματα και το θεωρούσα αδύνατο να σπουδάσω στην Κομοτηνή και μάλιστα δικηγόρος", είναι ο τρόπος με τον οποίο η ...αντιπαθητική ως τότε Κομοτηνή έγινε σταθμός ζωής.

Τα πρώτα χρόνια
Ο Μιχάλης, τελικά,  ξεκίνησε το 2001 τις σπουδές του. "Συγχρόνως, το ίδιο καλοκαίρι στην Κομοτηνή, μία ομάδα ανθρώπων, που τότε μου ήταν άγνωστη, αποφάσισε να ξεκινήσει μία επανάσταση. Αποφασίζει, σε μία πόλη που μέχρι τότε δεν είχε καμία υποδομή, να στήσει ένα σύλλογο, ώστε τα άτομα με κινητικά προβλήματα να αποκτήσουν το δικαίωμα στην αυτόνομη και ελεύθερη διαβίωση που έχει κάθε πολίτης", αναδεικνύει για τα πρώτα βήματα της προσπάθειας. "Μία φίλη μου τότε, σύζυγός μου σήμερα, και γυναίκα της ζωής μου, μου λέει ότι ο κομμωτής της ο Σάκης έχει ένα παιδί και ξέρει κι ένα άλλο παιδί που κολυμπάει και με ρώτησε αν θέλω να πάω να τους δω, μήπως ξεκινήσω να κολυμπάω. Πηγαίνω στο κολυμβητήριο, όπου κάνω το πρώτο μου ραντεβού με τον Άλεξ (:Αλέξανδρο Ταξιλδάρη). Κλείσαμε ένα ραντεβού στον σύλλογο, σε ένα γραφείο 3x3 μέτρα".

Το όραμα του Άλεξ Ταξιλδάρη
Και η διήγηση συνεχίζεται :"Μιλήσαμε και μου ανακοίνωσε ότι ...θέλει να αλλάξει την πόλη! Χρόνο είχα, άλλα ενδιαφέροντα δεν είχα, διότι το κολύμπι εμφανέστατα δεν με τράβηξε, κι άρχισα να ασχολούμαι με τον σύλλογο. Ο σύλλογος είχε ένα πολύ καλό και στρατηγικά φτιαγμένο πλάνο: ότι είμαστε μία επίπεδη πόλη, γεωμορφολογικά ιδανική  για άτομα με αναπηρία και, ιδίως, χρήστες αμαξιδίου, αλλά καμία υποδομή. Ξεκινήσαμε με τους τέσσερις μεγάλους οδικούς άξονες, οι οποίοι οδηγούν στο κέντρο της πόλης, το οποίο είναι ένα ιδιόρρυθμο "πυρηνικό" σύστημα, διότι υπάρχει το κέντρο στο οποίο άναρχα οδηγούν πολύ δρόμοι. Τότε όλη η ζωή της Κομοτηνής ήταν στην πλατεία. Κάναμε μία παρέμβαση στον τότε δήμαρχο Κομοτηνή κ. Βαβατσικλή, που ήμασταν πολύ τυχεροί, γιατί δεν χρειαζόταν να του ζητάμε κάτι, αλλά είχε καταλάβει το πόσο σημαντικό είναι τα άτομα με αναπηρία να ζουν με αξιοπρέπεια στην καθημερινότητά τους. Άρχισε να γκρεμίζει, λοιπόν, αυτούς τους τέσσερις δρόμους και να τους κάνει προσβάσιμους", αναφέρει ο κ. Ραγκούσης για τη σταδιακή αλλαγή στην προσβασιμότητα της Κομοτηνής. "Ο σύλλογός μας ξεκίνησε να βγαίνει στην κοινωνία, να προσεγγίζει άτομα με αναπηρία και να τον γνωρίζει ο κόσμος. Διότι, μέχρι τότε, μία πόλη που είχε μάθει να αποδέχεται τη διαφορετικότητα, δεν είχε αποδεχθεί ακόμη την αναπηρία. Τα χρόνια πέρασαν, η πόλη άρχισε σιγά-σιγά να αλλάζει".

Παραολυμπιακοί Αγώνες και αλλαγή νοοτροπίας
"Τελικά φτάσαμε στη χρονιά-ορόσημο 2004, όταν ο Αλέξανδρος κατέβηκε στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, όπου έγινε αργυρός Παραολυμπιονίκης. Αυτό, και μπορεί κι ο ίδιος να μην το έχει καταλάβει μέχρι σήμερα, άλλαξε την εικόνα των ανθρώπων! Δεν ήταν ότι πήρε ένα μετάλλιο, αλλά ότι αποδείξαμε πως τα άτομα με αναπηρία έχουν το δικαίωμα στην ελεύθερη κίνηση, κι εκεί προστέθηκε το δικαίωμα στο όνειρο! Ότι, δηλαδή, είτε έχεις αναπηρία είτε όχι, είτε ζεις σε μεγάλη είτε σε μικρή πόλη, υπάρχει το δικαίωμα στο όνειρο", είναι ο τρόπος με τον οποίο ο σύλλογος μπήκε για τα καλά μέσα στην κοινωνία. "Όλοι όσοι μας έβλεπαν μέχρι τότε από το ματάκι της πόρτας τους, άρχισαν να ανοίγουν τις πόρτες και να έρχονται κοντά μας. Τα μέλη του συλλόγου αυξήθηκαν σε τριψήφιο αριθμό, μεγάλωσαν οι ανάγκες μας, επεκταθήκαμε, δυναμώσαμε, και χτυπήσαμε εκεί όπου η κοινωνία μας πονάει: στην παιδεία. Μάθαμε στα παιδιά ότι η διαφορετικότητα είναι καθημερινότητα και κάναμε τα σχολεία προσβάσιμα".

Τα χρόνια της κρίσης και η "γέννηση" του ΚΕΑΔΑ
"Τελικά, φτάσαμε στα χρόνια της κρίσης. Η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες, κι εμείς ήμασταν έτοιμοι να αρπάξουμε μία τέτοια ευκαιρία. Στην πόλη της Κομοτηνής έχει δημιουργηθεί ένα υπερσύγχρονο τριώροφο κτήριο, ως στέγη αυτόνομης διαβίωσης ατόμων με αναπηρία. Ήταν μία πολύ ωραία ιδέα, όμως, η κρίση σήμανε ότι ο Δήμος είχε το κτήριο, αλλά δε μπορούσε να το αξιοποιήσει. Εκεί, εγώ δέχθηκα ένα τηλέφωνο στο οποίο με ρώτησαν αν θα το πάρουμε. Εγώ τηλεφώνησα με τη σειρά μου στον Αλέξανδρο, συναντηθήκαμε, κι αποφασίσαμε να το αγοράσουμε. Ξαφνικά από το 3x3, βρεθήκαμε σε ένα τριώροφο κτήριο. Μόλις μπήκαμε μέσα, καταλάβαμε ότι αυτό είναι το όνειρό μας κι αυτό που χρειάζεται στη χώρα μας, ένας χώρος που μπορεί ο καθένας να εκπαιδευτεί", αναφέρει ο κ. Ραγκούσης για το "άλμα" του συλλόγου.

"Κάναμε ένα σύγχρονο μοντέλο κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Το στήσαμε σε τρεις πυλώνες: τον Δήμο, τον σύλλογο, κι έναν ιδιωτικό φορέα που θα μας χρηματοδοτούσε. Τα πάντα δρομολογήθηκαν και χρειαζόμασταν όνομα... ΚΕΑΔΑ μου είπε ο Άλεξ. Μου αρέσει, του απάντησα.  Άλλωστε εμείς δεν πάμε να πέσουμε στον καιάδα, αλλά πάμε να βγούμε από αυτόν. Κι έτσι το Κέντρο Αυτόνομης Διαβίωσης Ατόμων με αναπηρία δημιουργήθηκε", όμως το πρόβλημα της χρηματοδότησης ακόμη υπήρχε. "Ένα καλοκαίρι με παίρνει τηλέφωνο ο Άλεξ και με ρωτάει "κάθεσαι; Μας πήραν τηλέφωνο από το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Εγκριθήκαμε!" Ήταν από τις στιγμές που όλα γύρω σου μαυρίζουν. Ήταν σαν ταινία. Ξαφνικά δεχτήκαμε ένα δώρο, που έδωσε τη δυνατότητα να κάνουμε τα όνειρά μας πραγματικότητα".
 

Ανθρώπινη ζωή

"Το δύσκολο ήταν να πείσουμε ότι δεν θα λειτουργούσαμε κάποιο ίδρυμα ή χώρο αποκατάστασης, αλλά έναν χώρο εκπαίδευσης! Πέρασαν εννιά μήνες, αλλά τελικά είχαμε στα χέρια μας έναν χώρο, όπου μπορούμε να μάθουμε στα άτομα με αναπηρία τα βασικά, ώστε να είναι αυτόνομοι και αυτοεξυπηρετούμενοι στην καθημερινότητά τους. Να ζήσουν πράγματα, τα οποία μέχρι τότε θεωρούσαν ακατόρθωτα. Υπήρχαν άνθρωποι που δεν είχαν πάει 15-20 χρόνια στη θάλασσα! Και φτάσαμε σε ένα σημείο, το οποίο δε μπορώ να σας αναλύσω σε 18 λεπτά, αλλά μπορώ να σας καλέσω να το δείτε από κοντά! Είδαμε ανθρώπους να υπερβαίνουν τον εαυτό τους, να λαμβάνουν το δώρο που πήραμε και να το μετατρέπουν σε μία καλύτερη ποιότητα ζωής. Είδαμε γυναίκες να ζουν τη χαρά της μητρότητας, ανθρώπους που είχαν να χαμογελάσουν μήνες να χαμογελούν", τονίζει γεμάτος χαρά ο κ. Ραγκούσης για το επιτυχημένο έργο του συλλόγου.

Τελικά, στην απάντηση του αν υπάρχει πράγματι προσβάσιμη ζωή ο Μιχάλης και ο Άλεξ απάντησαν με ένα έμπρακτο μεγάλο "ναι". "Καταφέραμε να λέμε ότι η Κομοτηνή σήμερα είναι η πιο προσβάσιμη πόλη στην Ελλάδα. Κι όχι μόνο για τα πεζοδρόμια, το κέντρο, τις επιλογές, αλλά γιατί αλλάξαμε τα πρόσωπα και τα βλέμματα", καταλήγει.