Πόσα γνωρίζουμε για τη βία κατά των γυναικών;

Τι είναι η έμφυλη βία και πώς ορίζεται;
Η έμφυλη βία είναι ένα καθημερινό, παγκόσμιο διαχρονικό φαινόμενο. Περιλαμβάνει οποιαδήποτε επιβλαβή πράξη, κατά της αξιοπρέπειας και της ακεραιότητας όσων την υφίστανται. Εμπεριέχει τη χρήση υπαρκτής ή υποτιθέμενης δύναμης - εξουσίας και χρησιμοποιείται ως μέσο άσκησης κοινωνικού ελέγχου, τιμωρίας και «σωφρονισμού» των ατόμων που την υφίστανται. Διακρίνεται από τις άλλες μορφές βίας καθώς πηγάζει από την ιστορικά διαπιστωμένη ανισότητα στις σχέσεις κοινωνικής ισχύος/εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών, η οποία οδήγησε στην κυριαρχία των ανδρών επί των γυναικών και στις διακρίσεις σε βάρος τους. Η έμφυλη βία σε όλες της τις μορφές συνιστά ποινικό αδίκημα (συχνά κακουργηματική πράξη) και τιμωρείται αυστηρότατα από την ελληνική νομοθεσία. Οι γυναίκες και τα κορίτσια πλήττονται από την έμφυλη βία, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων. Όλες οι γυναίκες μπορεί να υποστούν έμφυλη βία, ανεξάρτητα από την ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο, την κοινωνική τάξη και την εθνικότητά τους.

Ποιές μορφές βίας κατά των γυναικών υπάρχουν;
Η άσκηση βίας κατά των γυναικών δεν περιορίζεται μόνο στη σωματική κακοποίηση. Επεκτείνεται και σε μια σειρά από συμπεριφορές που σχετίζονται με την υπεροχή, την εξουσία και τον έλεγχο των αντρών έναντι των γυναικών. Η ανισότητα αυτή των φύλων αποτελεί την κύρια αιτία αλλά και το πλαίσιο που επιτρέπει και ενθαρρύνει την άσκηση βίας κατά των γυναικών.

Η βία κατά των γυναικών, λοιπόν, μπορεί να πάρει τις παρακάτω μορφές:

• Σωματική βία: οποιαδήποτε βίαιη και καταπιεστική συμπεριφορά προς το σώμα (χτυπήματα, καψίματα, σπρωξίματα), συμπεριλαμβάνοντας καθετί που προξενεί ή έχει πρόθεση να προξενήσει πόνο, τραυματισμό ή ακρωτηριασμό στο θύμα, ακόμα και θάνατο.
• Ψυχολογική βία: υποτιμητικές συμπεριφορές, φωνές, βρισιές, ταπείνωση, ιδιαίτερες συμπεριφορές και εξαναγκασμοί που έχουν ως στόχο την ψυχολογική και συναισθηματική εξάρτηση και καταρράκωση του θύματος.
• Σεξουαλική βία: επιβολή σεξουαλικής πράξης ή συμπεριφορών ενάντια στη θέληση του θύματος (π.χ. βιασμός), πίεση για σεξουαλικές συμπεριφορές που κάνουν το θύμα να νιώθει αμήχανα ή δυσάρεστα.
• Σεξουαλική παρενόχληση: οποιαδήποτε ανεπιθύμητη λεκτική ή μη λεκτική/σωματική συμπεριφορά σεξουαλικού χαρακτήρα που αποσκοπεί ή έχει ως αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου.
• Διαδικτυακή βία: οποιαδήποτε από τις παραπάνω μορφές βίας λαμβάνει χώρα στον κυβερνοχώρο όπως κατασκοπεία, μη συναινετική πορνογραφία, η κακομεταχείριση με βάση το φύλο, η ρητορική του μίσους και της παρενόχλησης, απειλές για βιασμούς και δολοφονίες καθώς και η ηλεκτρονική διευκόλυνση της εμπορίας ανθρώπων.
• Οικονομική αποστέρηση: έλεγχος της περιουσίας και των εσόδων του θύματος ή και κατάχρηση, οικονομικές αποφάσεις χωρίς την ενημέρωση της συντρόφου, καλλιέργεια οικονομικής εξάρτησης (απαγόρευση εργασίας).
• Κοινωνική απομόνωση: στέρηση βασικών δικαιωμάτων ιδιωτικής ελευθερίας, περιορισμός ή και απαγόρευση κοινωνικών επαφών.
   

Σε ποιο πλαίσιο μπορούμε να συναντήσουμε τη βία κατά των γυναικών και ποιες γυναίκες αφορά;
Η βία κατά των γυναικών μπορεί να υπάρχει σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας τόσο στην ιδιωτική σφαίρα όσο και στη δημόσια ζωή (σε ενδοοικογενειακό πλαίσιο, στο χώρο εργασίας κ.λπ.). Υπάρχουν αρκετοί μύθοι για τη βία κατά των γυναικών. Η πραγματικότητα είναι πως εν δυνάμει αφορά σε όλες τις γυναίκες, ανεξάρτητα από την ηλικία, την κοινωνική τους θέση, την οικονομική τους κατάσταση, το μορφωτικό τους επίπεδο ή την εθνικότητά τους. Οι διαστάσεις της βίας κατά των γυναικών αγγίζουν τόσο τις γυναίκες ως μεμονωμένα άτομα, επεκτείνονται όμως και στις οικογένειες, στις κοινότητες και κατ' επέκταση σε ολόκληρη την κοινωνία.

Τί διαστάσεις έχει στη χώρα μας;
Ενδεικτικά των διαστάσεων του φαινομένου στη χώρα μας είναι τα στατιστικά στοιχεία της 1ης Ετήσιας Έκθεσης για τη Βία κατά των Γυναικών της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (ΓΓΔΟΠΙΦ), που συντάχθηκε τον Νοέμβριο του 2020, για τη χρονική περίοδο 1η Νοεμβρίου 2019 έως 31 Οκτωβρίου 2020. Στο παραπάνω χρονικό διάστημα η τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 - εθνικής εμβέλειας, για την άμεση συμβουλευτική υποστήριξη των γυναικών θυμάτων βίας και πολλαπλών διακρίσεων - δέχθηκε 8.609 κλήσεις, εκ των οποίων το 70% αφορούσε σε καταγγελίες περιπτώσεων βίας κατά των γυναικών. Από τις 4.165 κλήσεις των ίδιων των κακοποιημένων γυναικών, το 88% αφορούσε σε ενδοοικογενειακή βία, το 2 % σε σεξουαλική παρενόχληση και το 1% περιπτώσεις βιασμού, 327 (8 %) κλήσεις σε καταγγελίες άλλων μορφών βίας και το 1% σε κλήσεις χωρίς στοιχεία. Οι γυναίκες θύματα προέρχονται από κάθε επαγγελματική κατηγορία, οικογενειακή κατάσταση και ηλικία, με χαμηλό έως και πολύ υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης.

Πού μπορούν να απευθυνθούν οι γυναίκες-θύματα βίας;
Οι δύο εθνικοί μηχανισμοί για την ισότητα των φύλων, η Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (ΓΓΔΟΠΙΦ) και το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), εναρμονισμένοι πλήρως με τις θεσμικές ενέργειες και τα πρόσφατα νομοθετικά μέτρα επικουρούν και λειτουργούν ένα δίκτυο δομών για την προώθηση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Οι δομές αυτές είναι:

• Τα Συμβουλευτικά Κέντρα του ΚΕΘΙ.
• Η Τηλεφωνική Γραμμή SOS 15900 (σε 24ωρη βάση)
• Τα Συμβουλευτικά Κέντρα των Δήμων.
• Οι Ξενώνες Φιλοξενίας των γυναικών θυμάτων βίας ή και πολλαπλών διακρίσεων και των παιδιών τους.

Στις δομές αυτές παρέχονται με την οπτική του φύλου υπηρεσίες πληροφόρησης, κοινωνικής, ψυχολογικής, νομικής και εργασιακής στήριξης σε γυναίκες θύματα έμφυλης βίας ή και πολλαπλών διακρίσεων, καθώς και φιλοξενία στις γυναίκες και στα παιδιά τους.

Το Συμβουλευτικό Κέντρο Κομοτηνής του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) λειτουργεί από τον Οκτώβριο του 2012 και εξυπηρετεί γυναίκες που έχουν υποστεί οποιαδήποτε μορφής βίας και/ ή πολλαπλές διακρίσεις. Στελεχώνεται από επιστημονικό προσωπικό, το οποίο παρέχει ΔΩΡΕΑΝ πληροφόρηση και συμβουλευτική στις ενδιαφερόμενες γυναίκες. Οι υπηρεσίες συμβουλευτικής καλύπτονται από το απόρρητο της συμβουλευτικής.

* Το Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών Κομοτηνής βρίσκεται στην διεύθυνση:

Κωνσταντίνου Παλαιολόγου - Δημοτικής Αγοράς 8 (απέναντι από το Ιεροσπουδαστήριο, πρώην Φιλαρμονική) και λειτουργεί καθημερινά από Δευτέρα έως και Παρασκευή (08:00-16:00).

Το τηλέφωνο επικοινωνίας είναι 25310 33290, fax 25310 33370 και το e-mail: [email protected].
Για το Συμβουλευτικό Κέντρο Κομοτηνής, Θεοδώρα Ραχμανίδου, σύμβουλος υποδοχής Λιζέτα Λιούρτα, σύμβουλος ψυχολογικής & εργασιακής στήριξης Έφη Γουντουδάκη, σύμβουλος κοινωνικής & εργασιακής στήριξης
Βάνα Παπαστεργίου, σύμβουλος νομικής στήριξης