Η πνευματική ιδιοκτησία ως «φύλακας» της τέχνης

Ένα επίκαιρο ζήτημα τέθηκε προς συζήτηση στη Νομική Κομοτηνής, στο πλαίσιο της εκδήλωσης «η τέχνη υπό το πρίσμα του δικαίου», που διεξήχθη το απόγευμα της Παρασκευής 17 Μαρτίου στην πανεπιστημιούπολη, από την Ευρωπαϊκή Ένωση Νέων Νομικών - τμήμα Κομοτηνής.
Η πνευματική ιδιοκτησία αποτελεί τη μοναδική «ασπίδα» των καλλιτεχνών έναντι της αντιγραφής, αναπαραγωγής και υποκλοπής των έργων τους. Και, στην εποχή του διαδικτύου, το ζήτημα της προστασίας των έργων, έχει αποκτήσει επιτακτική ...διάσταση. Το νομοθετικό πλαίσιο της Ελλάδας είναι εκσυγχρονισμένο και παρέχει πλήρη προστασία στους καλλιτέχνες, όμως για μια ακόμη φορά η πολιτεία έχει μείνει αρκετά πίσω στην προστασία, δηλαδή στο να ...πιάσουμε τους κλέφτες.

Στην εκδήλωση τέθηκαν καίριοι προβληματισμοί από αρκετούς ομιλητές. Συγκεκριμένα, μίλησαν οι: Σύλβια Σταυρίδου -επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης, Γιώργος Μπαμπέτας - Δ.Ν. δικηγόρος λέκτορας Νομικής Σχολής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Ευαγγελία Βαγενά - Δ.Ν DEA δικηγόρος Επιστημονική Συνεργάτης Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας, Αριστοφάνης Ασσαριωτάκης - εικαστικός γλύπτης και πρόεδρος του Συλλόγου Καλλιτεχνών Ν. Ροδόπης «Αθηνίων».

Κύριος άξονας της εκδήλωσης αποτέλεσε το γενικό νομικό πλαίσιο της πνευματικής ιδιοκτησίας, οι επίκαιρες νομοθετικές πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα αυτό, καθώς και η νομοθεσία περί συλλογικής διαχείρισης, που αποσκοπούν στην διερεύνηση του νομικού πλαισίου προστασίας κάθε μορφής τέχνης. 

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ 
Για τα νομοθετικό πλαίσιο, τις τελευταίες καινοτομίες, και ιδίως για ζητήματα πειρατείας και διαδικτυακής πειρατείας, μίλησε η Ευαγγελία Βαγενά. «Ο νόμος μας ήταν ήδη πρωτοποριακός, από την θέσπισή του και πάντοτε ενσωματώνονται έγκαιρα και οι κοινοτικές οδηγίες. Άρα το δίκαιό μας είναι εναρμονισμένο με τις ευρωπαϊκές προβλέψεις και υπάρχει αποτελεσματική προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων από άποψη δικαίου», εξήγησε.

Παράλληλα, ανέδειξε τη λειτουργία του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Ο οργανισμός εδρεύει στην Αθήνα και εποπτεύεται από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Στόχος του είναι αφενός η ευαισθητοποίηση, κι αφετέρου η ενημέρωση του κοινού. «Έχουμε φτιάξει και τη διαδικτυακή μας πύλη, που δίνει τη δυνατότητα στον καθένα να λαμβάνει πληροφορίες σε συνήθη και πιο εξειδικευμένα ερωτήματα των πολιτών. Ανάλογα με την κατηγορία του καθένα, υπάρχει η αντίστοιχη πληροφόρηση. Νομίζω ότι θα άξιζε κάποια στιγμή να βγάλουμε στατιστικά, για το πόσα ερωτήματα απαντάμε εγγράφως μηνιαία. Μας στέλνουν ερωτήματα και όλοι ξαφνιάζονται από την ταχύτητα και το πλήρες περιεχόμενο της απάντησης», εξηγεί η δικηγόρος, αποσαφηνίζοντας και τον ρόλο του οργανισμού ως εξής: «Δεν πρέπει να δημιουργηθεί παρανόηση ότι υποκαθιστούμε τη λειτουργία των δικηγόρων. Εμείς ενημερώνουμε για το γενικό νομοθετικό πλαίσιο, δηλαδή έχουμε ενημερωτικό χαρακτήρα, όχι συμβουλευτικό».

Για το αν τελικά πρέπει να βλέπουμε την τέχνη ...υπό το πρίσμα του δικαίου, επισημαίνει πως «αυτό έχει ήδη απαντηθεί πολύ πριν από μένα. Δεν θα κάνω κάποια ...παρθενογένεση, γιατί έχουμε την τύχη στην χώρα μας ο πατέρας της πνευματικής ιδιοκτησίας ο αείμνηστος Γιώργος Κουμάντος και η διάδοχός του Διονυσία Καλλινίκου. Αυτοί οι δυο άνθρωποι και δάσκαλοι, μας έμαθαν ότι η πνευματική ιδιοκτησία είναι το μοναδικό σύστημα χρηματοδότησης της τέχνης που επιτρέπει στον καλλιτέχνη να δημιουργεί μακριά από εξωτερικές απειλές και καταναγκασμούς. Διαφορετικά η τέχνη θα εξυπηρετούσε σκοπούς και θα γινόταν κατά παραγγελία και κατά ιδεολογία. Η πνευματική ιδιοκτησία παρέχει ανεξαρτησία στους δημιουργούς, γι’ αυτό και είναι βασική προϋπόθεση της τέχνης. Αν ο δημιουργός δεν ασκήσει τα δικαιώματα που απορρέουν από την πνευματική ιδιοκτησία, αυτό είναι στη διακριτική του ευχέρεια. Και η πνευματική ιδιοκτησία δεν του δίνει μόνο χρήματα αλλά και ηθικό περιεχόμενο, δηλαδή να διεκδικεί την ακεραιότητα και επωνυμία του έργου».

Η ΑΝΑΓΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ
Ο γνωστός Κομοτηναίος καλλιτέχνης, Αριστοφάνης Ασσαριωτάκης, ανέδειξε την ανάγκη προστασίας των καλλιτεχνών, εκ των έσω. «Είναι η μοναδική συνδρομή που μπορούμε να έχουμε για την κατοχύρωση του έργου μας. Δεν υπάρχει κανένα μαχητικό τεκμήριο μετά τη δημιουργία ενός έργου ούτε κάποιος κρατικός φορέας ο οποίος να ταυτοποιεί και να απονείμει την ταυτότητα του καλλιτέχνη, πρέπει οι ίδιοι οι καλλιτέχνες να εξασφαλίζουμε τη διττή υπόσταση των έργων μας: την περιουσιακή και την ιδεολογική-ηθική. Το δίκαιο έχει εξελιχτεί, υπάρχει καλή συνεργασία, κι αυτή την έχουμε ιδιαίτερα ανάγκη στην εποχή μας. Αυτό συμβαίνει, γιατί λόγω του διαδικτύου, ένα έργο ταξιδεύει σε όλο τον πλανήτη μέσα σε δευτερόλεπτα, και ο καλλιτέχνης δε μπορεί να ελέγξει που βρίσκεται το έργο ανά πάσα στιγμή. Ο κίνδυνος υποκλοπής των έργων ή δημιουργίας αντιγράφων είναι πολύ μεγάλος», εξήγησε.

Καταλήγοντας, έδωσε και το δικό του στίγμα, με μια τοποθέτηση «καρδιάς». «Όταν σου κλέβουν ένα έργο είναι σα να ...σου παίρνουν το παιδί σου, φυσικά σε ένα άλλο επίπεδο. Κι εκτός της προσβολής προς τον καλλιτέχνη, η ίδια η τέχνη δεν ευνοείται από την κλοπή. Η κλοπή δεν είναι προς όφελος των καλλιτεχνών, γιατί δημιουργούνται ελάχιστα πρωτότυπα δημιουργήματα αλλά πολλές αντιγραφές, που δε βοηθούν στην εξέλιξη της τέχνης», ανέδειξε ο καλλιτέχνης.