Μετά τις εξαγγελίες Τσίπρα, το σχέδιο νόμου για τη Σαρία

Το Σχέδιο Νομοθετικής Ρύθμισης για το θέμα των δικαιοδοτικών αρμοδιοτήτων του Μουφτή, έδωσε χθες στη δημοσιότητα το υπουργείο Παιδείας στο πλαίσιο της υλοποίησης των  πρόσφατων εξαγγελιών του πρωθυπουργού στην Κομοτηνή  όπου είχε αναφερθεί στην  προαιρετική εφαρμογή της «Σαρίας» (ισλαμικού νόμου) στη Θράκη, μιλώντας στο 6ο Περιφερειακό Συνέδριο για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης. Σύμφωνα με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου, ξεκαθαρίζεται ότι η εφαρμογή των διατάξεων του Ιερού Μουσουλμανικού Νόμου για τα μέλη της μειονότητας της Θράκης είναι προαιρετική, χωρίς ωστόσο να μεταβάλλεται ο σημαντικός θεσμικός και διττός ρόλος του μουφτή (θρησκευτικός λειτουργός και ιεροδίκης) και της Μουφτείας, η οποία συνεχίζει να είναι δημόσια υπηρεσία (αποκεντρωμένη υπηρεσία του υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων). 

Όπως τονίζεται στην αιτιολογική έκθεση «Η Ελληνική Πολιτεία έχει μακρά παράδοση σεβασμού των διαφόρων θρησκευτικών κοινοτήτων, αφού από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας του ελληνικού κράτους (αλλά ακόμα και κατά τη διάρκεια του Αγώνα της Εθνικής Παλιγγενεσίας) υπήρξε έκδηλη η μέριμνα για την υιοθέτηση νομικά δεσμευτικών προστατευτικών ρυθμίσεων για «τις λοιπές, πλην της επικρατούσας, θρησκείες και δόγματα. Συν τω χρόνω, με την απελευθέρωση και ενσωμάτωση ή προσάρτηση στον εθνικό ιστό νέων εδαφών κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα αλλά και στο πρώτο τέταρτο του 20ού -συνεπώς και νέων πληθυσμών- το κράτος υιοθέτησε μια σειρά από τυπικούς και ουσιαστικούς νόμους που αποσκοπούσαν στην ομαλή ένταξη των πληθυσμών αυτών και τη μετάβαση τους από τη δικαιοταξία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην ημεδαπή δικαιοταξία, εξασφαλίζοντας σε συγκεκριμένες έννομες σχέσεις τη συνέχεια παγιωμένων καθεστώτων, εθίμων και πρακτικών. 

Σημαντικό σημείο αυτής της συνέχειας κατά τη διαδοχή κρατών και ιδίως κατά τη συνακόλουθη μετάβαση από έναν νομικό πολιτισμό (Οθωμανική  μουσουλμανική δικαιοταξία, με τις όποιες δυτικές επιρροές της κατά την περίοδο αναδιοργάνωσης της περιόδου Τανζιμάτ 1839-1876) σε άλλον (αρχικώς στο βυζαντινορωμαϊκό δίκαιο –μέρος του οποίου άλλωστε είχε διατηρηθεί σε ισχύ με το σύστημα των μιλλέτ και τον ρόλο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, επανερχόμενο μετά την Ανεξαρτησία με όλο το ιστορικό βάθος του- και σταδιακώς στο δυτικό ηπειρωτικό νομικό σύστημα), αποτέλεσε η διατήρηση κανόνων (καταρχάς θρησκευτικής φύσεως ή προέλευσης) που αφορούσαν στην προσωπική (και αστική) κατάσταση των νέων πληθυσμών, και δη των ετεροθρήσκων (κυρίως των μουσουλμανικών και έπειτα και των εβραϊκών κοινοτήτων), αντιμετωπίζοντας σε αρκετές περιπτώσεις, ακόμα και καινοτόμα και πρωτοποριακά, θέματα που αφορούσαν συγκεκριμένες ετερόθρησκες κοινότητες και την οργάνωση της θρησκευτικής (αλλά και πτυχών της προσωπικής) ζωής τους».

Αναλυτικά το Σχέδιο Ρύθμισης
1. Στο τέλος του άρθρου 5 της από 24.12.1990 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Περί Μουσουλμάνων Θρησκευτικών Λειτουργών» (Α΄ 182) που κυρώθηκε με το άρθρο μόνο του ν. 19201991 (Α΄ 11) προστίθεται παρ. 4 ως εξής:

«4. α. Η υπαγωγή των διαδίκων στη δικαιοδοσία του Μουφτή είναι προαιρετική και γίνεται μόνο κατόπιν υποβολής ατομικών αιτήσεων από όλα τα μέρη ή κατόπιν υποβολής κοινής αίτησης των μερών για επίλυση της συγκεκριμένης διαφοράς. Κάθε αίτηση, ατομική ή κοινή, πρέπει να περιέχει τα στοιχεία των εισαγωγικών δικογράφων κατά τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και, επί ποινή ακυρότητας, ρητή ανέκκλητη δήλωση κάθε διαδίκου περί επιλογής της συγκεκριμένης δικαιοδοσίας.

Η κοινή αίτηση ή οι ατομικές αιτήσεις υπογράφονται υποχρεωτικά από τους διαδίκους και τους πληρεξούσιους δικηγόρους τους, ή μόνο από τους τελευταίους, εφόσον διαθέτουν ειδικό πληρεξούσιο, το οποίο πρέπει να έχει δοθεί μέσα στον τελευταίο μήνα πριν την υπογραφή της αίτησης. Η αίτηση κατατίθεται στη Μουφτεία από οποιονδήποτε εκ των υπογραφόντων πληρεξουσίων δικηγόρων, λαμβάνει αριθμό κατάθεσης και ημερομηνία συζήτησης της υπόθεσης.

Οι ατομικές αιτήσεις συζητούνται μαζί στη δικάσιμο της πρώτης κατατεθείσας αίτησης. Η υπαγωγή της υπόθεσης στη δικαιοδοσία του Μουφτή είναι αμετάκλητη και αποκλείει τη δικαιοδοσία των τακτικών δικαστηρίων για τη συγκεκριμένη διαφορά. Εάν οποιοδήποτε από τα μέρη δεν επιθυμεί την υπαγωγή της υπόθεσης του στη δικαιοδοσία του Μουφτή, δύναται να προσφύγει στα δικαστήρια, κατά τις κοινές ουσιαστικές και δικονομικές διατάξεις, τα οποία σε κάθε περίπτωση έχουν το τεκμήριο της δικαιοδοσίας.

Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση των υπουργών Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καθορίζονται ιδίως οι αναγκαίοι δικονομικοί κανόνες για τη συζήτηση της υπόθεσης από τον Μουφτή και την έκδοση των αποφάσεων του, τα θέματα οργάνωσης και λειτουργίας της σχετικής υπηρεσίας, της τήρησης του αρχείου και της παράστασης των πληρεξουσίων δικηγόρων, καθώς και κάθε σχετικό θέμα για την εφαρμογή του παρόντος.

β. Οι κληρονομικές σχέσεις των μελών της μουσουλμανικής μειονότητας ρυθμίζονται από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα, εκτός εάν ο διαθέτης δηλώσει εγγράφως ενώπιον συμβολαιογράφου ή δημόσιας αρχής την επιθυμία του να υπαχθεί η κληρονομική διαδοχή του στον Ιερό Μουσουλμανικό Νόμο. Η δήλωση αυτή είναι ελεύθερα ανακλητή, είτε με μεταγενέστερη αντίθετη δήλωσή του ενώπιον συμβολαιογράφου ή δημόσιας αρχής είτε με σύνταξη μεταγενέστερης διαθήκης κατά τους όρους του Αστικού Κώδικα.

Ταυτόχρονη εφαρμογή του Αστικού Κώδικα και του Ιερού Μουσουλμανικού Νόμου στην κληρονομική περιουσία ή σε ποσοστό ή και σε διακεκριμένα στοιχεία αυτής δεν είναι δυνατή.
γ. Μέχρι την έκδοση του προεδρικού διατάγματος της περ. α΄, ο Μουφτής επιλαμβάνεται των υποθέσεων που άγονται κοινή συναινέσει ενώπιον του, τηρουμένης της υφιστάμενης κατά το χρόνο δημοσίευσης του παρόντος διαδικασίας.

Για τις κληρονομικές σχέσεις της παρ. 2 που έχουν γεννηθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος εφαρμόζεται ο Ιερός Μουσουλμανικός Νόμος, εκτός εάν ο κληρονομούμενος είχε συντάξει δημόσια διαθήκη και αυτή δεν έχει ακυρωθεί για οποιονδήποτε λόγο με αμετάκλητη δικαστική απόφαση, οπότε η κληρονομική διαδοχή επέρχεται κατά τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα. Δημόσιες διαθήκες που έχουν συνταχθεί πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος και δεν έχει επέλθει κληρονομική διαδοχή αναπτύσσουν κανονικά τις έννομες συνέπειες τους κατά τον χρόνο επαγωγής».

2. Στη παρ. 2 του άρθρου 5 της από 24.12.1990 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Περί Μουσουλμάνων Θρησκευτικών Λειτουργών» (Α΄ 182) που κυρώθηκε με το άρθρο μόνο του ν. 19201991 (Α΄ 11) μετά τη φράση «Ο Μουφτής ασκεί δικαιοδοσία» προστίθεται η φράση «, υπό τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες που ορίζονται στη παράγραφο 4,».

ΔΕΝ ΜΕΤΑΒΑΛΛΕΤΑΙ Ο ΔΙΤΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΟΥΦΤΗ 
Στην αιτιολογική έκθεση διευκρινίζεται «Με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου λοιπόν, ξεκαθαρίζεται οριστικώς ότι η εφαρμογή των διατάξεων του Ιερού Μουσουλμανικού Νόμου για τα μέλη της μειονότητας της Θράκης είναι προαιρετική, χωρίς ωστόσο να μεταβάλλεται ο σημαντικός θεσμικός και διττός ρόλος του Μουφτή (θρησκευτικός λειτουργός και ιεροδίκης) και της Μουφτείας, η οποία συνεχίζει να είναι δημόσια υπηρεσία (αποκεντρωμένη υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων). Οι αρμοδιότητες του Μουφτή δεν περιορίζονται αλλά συνεχίζουν να προβλέπονται απαράλλακτες στις κείμενες διατάξεις (θρησκευτικές, εποπτικές, γνωμοδοτικές, δικαστικές), έτσι δεν μεταβάλλεται ποιοτικά ή ποσοτικά η προβλεπόμενη σήμερα αρμοδιότητα των πολιτικών δικαστηρίων για τον έλεγχο των αποφάσεων του και την κήρυξη της εκτελεστότητας αυτών".

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ: Βαθιά δημοκρατική μεταρρύθμιση
«Θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε ότι δείχνουμε σεβασμό στα ήθη και τα έθιμα της μειονότητας. Πρόκειται για μία βαθιά δημοκρατική μεταρρύθμιση, που συνοδεύεται από ορθολογικοποίηση διαδικασιών». Αυτό τόνισε ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Κώστας Γαβρόγλου, μιλώντας στην ΕΡΤ, το πρωί της Τρίτης, αναφορικά με το σχέδιο νόμου που δημοσιοποίησε το υπουργείο και που αναφέρεται σε θέματα δικαιοδοτικών αρμοδιοτήτων των μουφτήδων στη Θράκη.

Σύμφωνα με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου, ξεκαθαρίζεται ότι η εφαρμογή των διατάξεων του Ιερού Μουσουλμανικού Νόμου για τα μέλη της μειονότητας της Θράκης είναι προαιρετική, χωρίς ωστόσο να μεταβάλλεται ο σημαντικός θεσμικός και διττός ρόλος του μουφτή (θρησκευτικός λειτουργός και ιεροδίκης) και της Μουφτείας, η οποία συνεχίζει να είναι δημόσια υπηρεσία (αποκεντρωμένη υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων). 

Έτσι, οι αρμοδιότητες του μουφτή -θρησκευτικές, εποπτικές, γνωμοδοτικές, δικαστικές- παραμένουν ως έχουν. Αυτό που αλλάζει, είναι ότι οι αρμοδιότητες του μουφτή για την επίλυση οικογενειακών και κληρονομικών διαφορών θα ασκούνται μόνο για τις διαφορές για τις οποίες δεν υφίσταται αντίρρηση και άρνηση από κανένα από τα διάδικα μέρη. 

Εάν οποιοδήποτε από τα μέρη δεν επιθυμεί την υπαγωγή της υπόθεσής του στη δικαιοδοσία του μουφτή, δύναται να προσφύγει στα αστικά δικαστήρια. Συνεπώς, καταργείται η μέχρι σήμερα αυτόματη υπαγωγή των μελών της μειονότητας στο ιερό μουσουλμανικό δίκαιο.

«Με τη ρύθμιση, στην ουσία αντιστρέφουμε την υπάρχουσα διαδικασία, δεν την καταργούμε», επεσήμανε ο κ. Γαβρόγλου. Μάλιστα, ανέφερε ότι η ρύθμιση είναι προϊόν συζήτησης με μουφτήδες και δικηγόρους, μεταξύ άλλων, αλλά και ότι η συζήτηση είναι ακόμη ανοιχτή. «Είναι ένα θέμα για το οποίο δεν χρειάζεται να βιαστούμε», είπε.

Ο διάλογος με ειδικευμένους μουσουλμάνους θεολόγους, με ακαδημαϊκούς, με τους μουφτήδες και με επιστημονικές ενώσεις συνεχίζεται.
 

Νομική συνδρομή Δικηγορικών Συλλόγων της Θράκης στις αλλαγές για τη Σαρία

Την πρόθεσή τους να συμβάλλουν στη νομοθετική πρωτοβουλία για τη Σαρία στη Θράκη, εξέφρασαν πρόεδροι Δικηγορικών Συλλόγων της Θράκης, σε συνάντηση που είχαν στην Αθήνα με τον υπουργό Παιδείας Κωνσταντίνο Γαβρόγλου είχαν προ ημερών. Παρόντες ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ροδόπης Γιώργος Κυμπαρίδης και ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ορεστιάδας Χρήστος Καπετανίδης. Οι δύο πρόεδροι ενημερώθηκαν για το σχέδιο Νόμου που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, με τον κο Κυμπαρίδη να λέει στον "Χ" στον απόηχο αυτής της συνάντησης πως "η όποια νομοθετική πρωτοβουλία σε μια εποχή εξαιρετικά δύσκολη και για τις διεθνείς σχέσεις της χώρας και για τις διμερείς σχέσεις της χώρας με τη γείτονα δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να θέσει σε κίνδυνο ή σε αμφισβήτηση την συνθήκη της Λωζάνης".

Άποψη του κου Κυμπαρίδη σχετικά με το καθεστώς των μουφτήδων είναι πως "θα πρέπει η πολιτεία έχοντας αυτό το προνόμιο διορισμού του μουφτή, έτσι όπως ορίζεται τελικά από τις συμφωνίες που έχουν γίνει, να έχει την επιλογή σε ανθρώπους οι οποίοι μπορούν να παράγουν υψηλό κύρος στους μειονοτικούς συναδέλφους, στους μειονοτικούς συμπολίτες ώστε και οι αποφάσεις τους να γίνονται αποδεκτές και σεβαστές". Προτείνει ακόμα τη νομική επιμόρφωση των μουφτήδων.