Απολύσεις, αναστολές κι εκβιασμοί στον εργασιακό «χάρτη» της Ροδόπης

Η ελληνική οικονομία βρίσκεται εν μέσω πανδημικής κρίσης και ήδη -παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την «θωράκιση» της εργασίας- οι επιπτώσεις έχουν αρχίσει να φαίνονται στον εργασιακό «χάρτη». Αυτό, όμως, που βιώνουμε ως δύσκολο παρόν, μπορεί να βρει διάδοχό του ένα ακόμη δυσκολότερο μέλλον, σύμφωνα τουλάχιστον με τις προβλέψεις της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ).

Σε έκθεσή της, η ΓΣΕΕ παρατηρεί πως η παγκόσμια οικονομία έχει οδηγηθεί σε μεγάλη ύφεση, με το παγκόσμιο ΑΕΠ να αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 4,5% το 2020. Στην Ευρωζώνη, η μείωση του πραγματικού ΑΕΠ ήταν 11,4% το β’ τρίμηνο του 2020, ενώ σε ετήσια βάση εκτιμάται ότι θα είναι στο 7,9%. «Σε αυτό το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον το πραγματικό ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας μειώθηκε το β’ τρίμηνο του 2020 κατά 15,2% ή κατά περίπου 7,4 δισ. ευρώ σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019. Η πρωτοφανής αυτή κάμψη δημιουργεί ανησυχία ως προς την προοπτική της ήδη εύθραυστης και αποδυναμωμένης από την πολυετή κρίση χρέους ελληνικής οικονομίας, το ΑΕΠ της οποίας εκτιμάται ότι θα μειωθεί κατά 9% το 2020», σημειώνεται στην έρευνα.

Οι όποιες εκτιμήσεις για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας είναι το λιγότερο επισφαλείς, ενώ μέχρι στιγμής το μόνο δεδομένο έχει ως εξής: Για το 2021, το προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού προβλέπει τη διατήρηση της χώρας σε καθεστώς δημοσιονομικών ελλειμμάτων, με το συνολικό ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης σε όρους ESA να διαμορφώνεται στο -3,7% του ΑΕΠ και το πρωτογενές ισοζύγιο στο -1,1% του ΑΕΠ.

Υπό τον φόβο απόλυσης οι εργαζόμενοι
«Η εποχή της πανδημίας έχει ανατρέψει μία σειρά από θεμελιώδη δικαιώματα και μέσα σε αυτά και τα εργασιακά: υπάρχουν απολύσεις, αναστολές συμβάσεων εργασίας, για τους εργαζομένους είναι δύσκολα τα πράγματα», ξεκαθάρισε μέσα από το ράδιο Χρόνος 87.5fm ο ταμίας του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Κομοτηνής Γιώργος Χατζηαθανασίου.

Ο εκπρόσωπος των εργαζομένων πρόσθεσε πως -σε περιπτώσεις ανοιχτών επιχειρήσεων και βιομηχανιών- «οι εργοδότες προσπαθούν να υποβάλουν με πλάγιο τρόπο τα δικά τους […]. Εκβιάζουν τους εργαζόμενους και λένε: τόσα (λεφτά) είναι, δεν μπορούμε παραπάνω, αν θέλετε συνεχίζετε, αν θέλετε φεύγετε. Με το πρόσχημα της απειλής απόλυσης και με τον φόβο που έχουν οι εργαζόμενοι ότι φεύγοντας από μία δουλειά δεν θα βρουν άλλη, αναγκαστικά αποδέχονται αυτά που προτείνουν οι εργοδότες».

Αναφορικά με τις απολύσεις που προηγήθηκαν του δεύτερου lockdown, ο κος Χατζηαθανασίου μετέφερε το αίτημα της ΓΣΕΕ, ήτοι την ανάκληση των απολύσεων που έγιναν το δεκαήμερο προ της εφαρμογής του γενικού lockdown. Επί του παρόντος στη Ροδόπη, έχουν καταγραφεί μεν απολύσεις, αλλά ως επί το πλείστον όπως είναι λογικό «υπάρχουν αναστολές εργασίας», κυρίως στους ΚΑΔ που αναγκαστικά κατέβασαν ρολά, αλλά όχι μόνο. Ως προς την ενίσχυση των επιχειρήσεων, η κυβέρνηση έχει θέσει μεν ως προτεραιότητα ότι δεν μπορούν να λάβουν τα βοηθήματά της εάν κάνουν απολύσεις, πλην όμως -επειδή οι ενισχύσεις του κράτους δεν είναι ‘γενναίες’- αρκετοί επιχειρηματίες έχουν επιλέξει την οδό των απολύσεων, αντί της διατήρησης των θέσεων εργασίας και της λήψης βοήθειας από το κράτος.

Αναφορικά με την ενίσχυση των εργαζομένων, ο ταμίας του Εργατικού Κέντρου εξήγησε πως τα 800 ευρώ δίνονται αναλογικά με το πόσες ημέρες έχουν κλείσει οι επιχειρήσεις και τεθεί σε αναστολή εργασίας οι εργαζόμενοι.

Μέσα σε όλα τα παραπάνω, «δυστυχώς υπάρχει μεγάλη έλλειψη ελεγκτικών μηχανισμών - η Επιθεώρηση Εργασίας είναι υποστελεχωμένη», παρατηρεί ο κος Χατζηαθανασίου. Έτσι, η Επιθεώρηση επεμβαίνει κυρίως κατόπιν καταγγελιών.

Ανεργία: Τα δύσκολα μπροστά μας
Σχολιάζοντας την ανεργία, ο εκπρόσωπος του Εργατικού Κέντρου παρατήρησε πως «έχει εκτιναχθεί πανελλαδικά και τοπικά» και πρόσθεσε: «δυστυχώς η κατάσταση είναι πολύ ρευστή -μέχρι την ολοκληρωτική αντιμετώπιση της πανδημίας- τα πράγματα είναι δύσκολα και θα δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο όσο θα παρατείνονται τα έκτακτα μέτρα που επιβάλλονται από την πολιτεία».

Σύμφωνα με έρευνα της ΓΣΕΕ, «από τον Δεκέμβριο του 2019 ο αριθμός των οικονομικά μη ενεργών στην χώρα μας άρχισε να αυξάνεται σταδιακά, με αποτέλεσμα μέχρι τον Φεβρουάριο του 2020 να έχουν αποχωρήσει από το εργατικό δυναμικό περίπου 79.000 άτομα. Η κατάσταση αυτή συνέβαλε σε έναν βαθμό στη μείωση του ποσοστού ανεργίας. Όμως, με την έναρξη του lockdown το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου και μέχρι τον Ιούνιο παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση του αριθμού των οικονομικά μη ενεργών. Συγκεκριμένα, μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου του 2020 η αύξηση των οικονομικά μη ενεργών ξεπερνούσε σταθερά τα 100.000 άτομα σε σχέση με τους αντίστοιχους μήνες του 2019. Ειδικότερα, τον Μάρτιο και τον Μάιο η διαφορά ήταν ίση με 166.000 και 180.000 άτομα αντίστοιχα». Πάντως, αυτό που προκύπτει ως συμπέρασμα είναι ότι τα πιο σοβαρά αποτελέσματα στους δείκτες ανεργίας θα φανούν από το 2021, οπότε οι επιχειρήσεις θα λειτουργήσουν ξανά, πλην όμως με σωρευμένες υποχρεώσεις από την περίοδο της καραντίνας.

Επομένως, η αγορά εργασίας φαίνεται ότι θα αποτελέσει τον βασικό μηχανισμό μέσω του οποίου η ασκούμενη οικονομική πολιτική θα επιδιώξει την προσαρμογή της οικονομίας στην τρέχουσα ύφεση, συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει και η ΓΣΕΕ, η οποία προσθέτει στην ερευνά της το εξής: «Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στην παρούσα χρονική περίοδο υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα ως προς τη συνολική επίδραση της υγειονομικής και της οικονομικής κρίσης στην ανεργία, στους μισθούς, στο βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων και των οικογενειών τους και στην έκταση των επισφαλών μορφών εργασίας».

Πως το πρώτο lockdown μείωσε μισθούς
Την ίδια ώρα, ανησυχητικές είναι επίσης οι συνέπειες στον χρόνο εργασίας, σε θεμελιώδη εργασιακά δικαιώματα και στο ύψος των μισθών. Η ανησυχία αυξάνεται περαιτέρω, καθώς οι ευέλικτες μορφές εργασίας, η εργασιακή ανασφάλεια και η θεσμικά μόνο μερικώς ρυθμισμένη τηλεργασία θα διαμορφώσουν τη νέα εργασιακή κανονικότητα, ενώ η μείωση των εισοδημάτων θα επιδεινώσει περαιτέρω το ήδη εκρηκτικό πρόβλημα της οικονομικής ανισότητας.

«Δυστυχώς, τα διαθέσιμα στοιχεία δεν μας επιτρέπουν να είμαστε αισιόδοξοι ως προς τις προοπτικές της οικονομίας», καταλήγει η ΓΣΕΕ στην πολυσέλιδη έρευνά της, στην οποία γίνεται εκτενής καταγραφή στο πως επηρεάστηκαν οι μισθοί κατά το πρώτο lockdown. Μπορεί να μην είχαμε «βουτιά» στους μισθούς, πλην όμως οι πρώτες μειώσεις ίσως αποτελούν προπομπό πιο αρνητικών εξελίξεων.

Εδώ, η έρευνα αναφέρει αναλυτικά: «Το β’ τρίμηνο του 2020, κατά το οποίο το lockdown βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη, οι μισθολογικές εξελίξεις ήταν δραματικές. Ο μέσος μηνιαίος μισθός μειώθηκε από 885 ευρώ το β’ τρίμηνο του 2019 σε 802 ευρώ το β’ τρίμηνο του 2020, δηλαδή μειώθηκε περίπου 10%. Ωστόσο, ακόμα πιο ανησυχητική ήταν η υπέρμετρη αύξηση του αριθμού των ατόμων που έλαβαν ως αμοιβή λιγότερα από 200 ευρώ τον μήνα. Συγκεκριμένα, το β’ τρίμηνο του 2019 το 1% των μισθωτών είχε καθαρές αποδοχές μικρότερες των 200 ευρώ. Αυτό το ποσοστό αυξήθηκε το β’ τρίμηνο του 2020 κατά 11,2 ποσοστιαίες μονάδες, ξεπερνώντας οριακά το 12% του συνόλου των μισθωτών. Ταυτόχρονα, για το ίδιο διάστημα αναφοράς, τα άτομα που λάμβαναν αποδοχές μεταξύ 200 και 1.200 ευρώ μειώθηκαν κατά 11,3 ποσοστιαίες μονάδες. Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στα άτομα που είχαν καθαρές αποδοχές μεταξύ 400 και 600 ευρώ, αφού από 16,3% το β’ τρίμηνο του 2019 το ποσοστό των ατόμων μειώθηκε σε 12,3% το ίδιο τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Το ποσοστό των ατόμων που λάμβαναν από 601 έως 800 ευρώ μειώθηκε από 24,8% σε 23,5%, ενώ αυτών που λάμβαναν από 801 έως 1.000 ευρώ μειώθηκε από 21,8% σε 18,3% αντίστοιχα. Αξιοσημείωτο είναι ότι το β’ τρίμηνο του 2020 το 72,9% των μισθωτών είχε καθαρές αποδοχές μικρότερες των 1.000 ευρώ».