Διαδίκτυο, κίνδυνοι και προστασία: Τι πρέπει να γνωρίζουμε

Ο πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Κυβερνοασφάλειας, Μάνος Σφακιανάκης, βρέθηκε στην Κομοτηνή, καλεσμένος σε εκδήλωση με θέμα το κυβερνοέγκλημα. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε τις απογευματινές ώρες της Πέμπτης 2 Νοεμβρίου στη Νομική Δ.Π.Θ. στην Πανεπιστημιούπολη. 
Πιο αναλυτικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση Νέων Νομικών και το τμήμα της Κομοτηνής (ELSA Κομοτηνής) διοργάνωσε το πρώτο της σεμινάριο για το τρέχον ακαδημαϊκό εξάμηνο με θέμα "Μορφές κυβερνοεγκλήματος και σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο".

Ιδιαίτερα τιμητική ήταν η παρουσία και ανάλυση της ενδιαφέρουσας θεματικής του "Cyber Law" από τον Μάνο Σφακιανάκη, αντιστράτηγο της Ελληνικής Αστυνομίας εν αποστρατεία, ειδικό ερευνητή, αναλυτή Ηλεκτρονικών Εγκλημάτων και πρόεδρο του νεοϊδρυθέντος Ελληνικού Ινστιτούτου Κυβερνοασφάλειας. Μαζί του και η Φωτεινή Δημοπούλου δικηγόρος, LLM Αστικού και Ποινικού Δικαίου, υποψήφια διδάκτωρ Ποινικού Δικαίου Νομικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α., η Μαρίσα Βουλγαράκη ψυχολόγος-εγκληματολόγος, και ο Κυριάκος Παπανικολάου λέκτορας Δημοσίου Δικαίου, Νομική Δ.Π.Θ. 

ΟΥΡΑΓΟΣ ΣΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΠΡΟΛΗΨΗ Η ΕΛΛΑΔΑ
"Δυστυχώς, η Ελλάδα είναι 26η από 27 χώρες σε αναλφαβητισμό για το διαδίκτυο, σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο. Άρα, υπάρχει μεγάλο έλλειμμα στο κομμάτι της γνώσης γύρω από το διαδίκτυο", μας πληροφορεί ο κος Σφακιανάκης, ο οποίος στέκεται στη δράση του Ινστιτούτου.

"Το Ινστιτούτο έχει δημιουργηθεί για να ενισχύσει τις προσπάθειες και τη γνώση για το διαδίκτυο. Στόχος είναι να βοηθήσουμε τον κόσμο, ιδίως τις ευπαθείς ομάδες όπως ανήλικους, γονείς, επαγγελματίες, ώστε να μπουν στο κομμάτι που λέγεται cyber και στο σωστό διαδίκτυο. Ο σωστός δρόμος για τους επαγγελματίες αφορά στην ενίσχυση των εταιριών τους μέσα από διαδίκτυο", είπε. Το Ινστιτούτο ιδρύθηκε τον Μάρτιο του '17, έχει τη μορφή μη κερδοσκοπικού σωματείου και χρηματοδοτείται από δωρεές και ευρωπαϊκά προγράμματα.

Όπως υπογραμμίζει ο κος Σφακιανάκης "υπάρχουν κλειδιά του διαδικτύου, ναι και όχι, μύθοι και πραγματικότητες. Πλέον το διαδίκτυο είναι μέσα στη ζωή μας, γι' αυτό η πρώτη μου συμβουλή προς όλους τους χρήστες διαδικτύου είναι να ηρεμήσουν και να διαβάσουν για το διαδίκτυο. Το διαδίκτυο είναι σα να οδηγείς μια φεράρι χωρίς δίπλωμα οδήγησης".

Σύμφωνα με τον ίδιο, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το "φακέλωμα" που συμβαίνει μέσα από όσα οι χρήστες ανεβάζουν στο διαδίκτυο και από όσα αποδέχονται."Οι νέοι πρέπει να προσέχουν τι γράφουν στο διαδίκτυο, γιατί αυτά που γράφουν μένουν για πάντα. Ήδη υπάρχουν εταιρίες που σου ...βγάζουν τα βρώμικα. Ο πρόεδρος της google έχει δηλώσει ότι κάποια στιγμή θα βλέπεις αυτά που σε ακολουθούν στο διαδίκτυο και θα αλλάζεις επώνυμο", εξηγεί. 

ΤΟ ΚΥΒΕΡΝΟΕΓΚΛΗΜΑ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΤΑΙ ΡΑΓΔΑΙΑ - ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΟΧΙ
Την ίδια στιγμή που το κυβερνοέγκλημα αναπτύσσεται κάθε μέρα και περισσότερο, η ελληνική έννομη τάξη, παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, παραμένει αρκετά πίσω σχετικά με την αντιμετώπισή του.  Όπως λέει ο κος Σφακιανάκης, οι νέοι νομικοί πρέπει να εξειδικευτούν σε αυτό τον κλάδο. "Θέλουμε να δώσουμε στα παιδιά ερεθίσματα για τους κλάδους που μπορούν να ακολουθήσουν σχετικά με το κυβερνοέγκλημα και την κυβερνο-νομοθεσία. Δεν υπάρχουν δικηγόροι να ξέρουν κυβερνοέγκλημα, παρότι έχουμε μετάλλαξη των εγκλημάτων από παραδοσιακά σε ηλεκτρονικά. Όμως, οι δικηγόροι δεν έχουν ακολουθήσει αυτή τη μετάλλαξη.

Γι' αυτό χρειαζόμαστε εξειδικευμένους δικηγόρους στο κυβερνοέγκλημα", επισημαίνει. Η δικηγόρος Φωτεινή Δημοπούλου, μας πληροφορεί για το που βρίσκεται το ελληνικό Δίκαιο. "Το ελληνικό ποινικό σύστημα, αν κι έχει κάνει πολλά βήματα ώστε να φτάσει σε ένα επαρκές επίπεδο του κυβερνοεγκλήματος, εντούτοις έχει χιλιόμετρα ακόμη να διανύσει, για να γίνει πιο αποτελεσματικό", παραδέχεται. Σύμφωνα με τη ίδια "η ελληνική έννομη τάξη έχει να αντιμετωπίσει δύο παραμέτρους. Η πρώτη είναι η ταχύτατη εξέλιξη του διαδικτυακού εγκλήματος και η δεύτερη είναι η βραδυκινησία στην εισαγωγή καινοτόμων διατάξεων. Σκεφτείτε ότι η συνθήκη της Βουδαπέστης για το κυβερνοέγκλημα υπεγράφη μόλις το 2001 και η Ελλάδα την ενσωμάτωσε το 2016! Θα πρέπει να είναι πιο ανοιχτά τα αφτιά μας στις διεθνείς εξελίξεις". Στη συνέχεια, η κα Δημοπούλου διαπιστώνει ότι "παγκοσμίως ο κλάδος θεωρείται από τα πιο πρωτοπόρα και καινοτόμα δίκαια, όμως στην Ελλάδα δεν έχει μεγάλη ανάπτυξη. Όμως είναι το δίκαιο του μέλλοντος".

Τα Συνταγματικά Δικαιώματα και τη σχέση τους με το κυβερνοέγκλημα, μας ανέλυσε ο Κυριάκος Παπανικολάου. "Τα ζητήματα του κυβερνοεγκλήματος αφορούν και την προστασία των συνταγματικών δικαιωμάτων. Τίθενται ζητήματα που θέτουν όρια από τη μία στην επιδίωξη της πάταξης του κυβερνοεγκλήματος και από την άλλη στην ελευθερία της πληροφορίας και στην επεξεργασία προσωπικών δεδομένων.

Οι σταθμίσεις που απαιτούνται σε κάποιες οριακές περιπτώσεις, όχι δηλαδή σε αυτές που υπερέχει προφανώς η πάταξη του εγκλήματος, είναι ανοιχτές προς επεξεργασία από τη νομολογία των δικαστηρίων και από την πρακτική των ανεξαρτήτων αρχών που λειτουργούν στη χώρα μας", εξηγεί ο ομιλητής. Όπως υπογραμμίζει ο ίδιος "έχουμε αρκετό δρόμο να διανύσουμε ακόμη, γιατί οι περιπτώσεις που έχουν αντιμετωπιστεί είναι σχετικά λίγες, χωρίς τα πιο κρίσιμα ζητήματα να έχουν τεθεί επί τάπητος. Βεβαίως, υπάρχει σημαντική νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σε υποθέσεις από άλλα κράτη-μέλη, που κάνουν αυτές τις εύλογες σταθμίσεις που απαιτούνται να γίνονται σε μία δημοκρατική κοινωνία". Συμπερασματικά, ο κος Παπανικολάου διαπιστώνει πως "θα πρέπει με πραγματικά δεδομένα και πραγματικούς κινδύνους, να δούμε την απάντηση που δίνει το δίκαιο, ώστε να τηρείται και η πρακτική αρμονία".

ΚΥΒΕΡΝΟΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Τη μετάλλαξη των εγκληματών σε εγκλήματα μέσω του διαδικτύου, επισημαίνει η ψυχολόγος-εγκληματολόγος Μαρίσα Βουλγαράκη. "Τα παραδοσιακά εγκλήματα που γίνονταν στην πραγματική ζωή, όλα σχεδόν έχουν μεταφερθεί και μέσω διαδικτύου. Εγώ είμαι εδώ για να μιλήσω για την ψυχολογία στο διαδίκτυο και πόσο εύκολο είναι να πέσουμε οι ίδιοι θύματα, μέσα από τη διαδικτυακή μας συμπεριφορά", διαπιστώνει.

Η κα Βουλγαράκη απαριθμεί μερικά από τα φαινόμενα: "Υπάρχουν κοινά σύγχρονα φαινόμενα, όπως ο εθισμός στο διαδίκτυο που προέρχεται είτε από παιχνίδια είτε από μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο εκφοβισμός μέσα από το ίντερνετ που βρίσκεται και σε έξαρση όχι όμως τόσο όσο πιστεύουμε στην Ελλάδα. Επίσης, συναντάμε απάτες, εκβιασμούς, κι άλλα φαινόμενα". 

Εμφατικά συμβουλεύει "πρόληψη, πρόληψη, πρόληψη" για την αντιμετώπιση του κυβερνοεγκλήματος και διαπιστώνει ότι "κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Λόγω αυτής της μοναδικότητας υπάρχει διαφορετική συμπεριφορά και διαφορετική αντιμετώπιση από τον καθένα μας σε ό,τι του έχει συμβεί. Ενδεχομένως να απαιτείται και κάποια ψυχολογική υποστήριξη".