Δημογραφικό: Ένα μεγάλο πρόβλημα της Ελλάδας

Μία σημαντική ομιλία αναφορικά με το δημογραφικό και το τί ισχύει στην Ελλάδα, παρακολούθησε ο "Χ" στο πλαίσιο εκδήλωσης του συλλόγου Τριτέκνων νομού Ροδόπης. Ομιλητής ήταν ο επίκουρος καθηγητής Δημογραφίας του τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας Δ.Π.Θ. Κωνσταντίνος Ζαφείρης, και αποσπάσματα της ομιλία του παραθέτουμε παρακάτω:

Διάλογος χωρίς πανικό
Ο κος Ζαφείρης δήλωσε αρχικά ότι και μόνο η συζήτηση είναι κάτι θετικό. "Επιτέλους στην Ελλάδα αρχίζουμε να συζητάμε για ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα, το δημογραφικό, το οποίο είτε δεν συζητάμε, είτε συζητάμε με κραυγές. Είναι πολύ θετικό ότι ο σύλλογος τριτέκνων πήρε μία τέτοια πρωτοβουλία, για να μιλήσουμε για τα παιδιά, που είναι το μέλλον της χώρας, της οικονομίας και της κοινωνίας και δεν γίνεται χωρίς αυτά. Ελπίζω ότι το σημερινό κλίμα θα αναστραφεί και οι Ελληνίδες στο μέλλον θα γεννήσουν περισσότερα παιδιά, όπως κάνουν πχ οι Γαλλίδες, αλλά αυτή είναι μία πολύ δύσκολη προσπάθεια, που θέλει άσκηση μέτρων εθνικής πολιτικής", είπε.

Γερνάει η "βάση" του ελληνικού πληθυσμού
Εξήγησε όμως πως οι πολιτικοί πιστεύουν "ότι το πρόβλημα είναι το τρίτο παιδί, αλλά στην πραγματικότητα το πρόβλημα είναι καθαυτό το πρώτο παιδί", γι' αυτό και "χρειάζεται στήριξη η οικογένεια από την πρώτη στιγμή και το πρώτο παιδί". Ιστορικά, ανέδειξε πως τα έτη 1960-2011 ο ελληνικός πληθυσμός βρισκόταν σε μία συνεχή αύξηση, ενώ από το 1990 η χώρα μας κατέστη τόπος υποδοχής μεταναστών, καθώς περισσότεροι από 1 εκ. μετανάστες ήρθαν στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά, από το 2011 και μετά "οι γεννήσεις είναι λιγότερες από τους θανάτους, κι αυτό συμβαίνει σε μία χώρα που είναι ούτως ή άλλως γερασμένη και γι' αυτό έχει πολλούς θανάτους".

Ο ομιλητής σε αυτό το σημείο του λόγου του ανέδειξε πως η Ελλάδα του 1961 ήταν μία σχετικά νεανική χώρα, αλλά όσο περνούν τα χρόνια ο πληθυσμός της χώρας γερνάει. Σχηματικά, ο κος Ζαφείρης εξήγησε πως "η Ελλάδα του 2017 μοιάζει με αμφορέα (στη γραφική παράσταση). Έχει λίγους νέους, πολλούς σε ενδιάμεσες ηλικίες και πολλούς σε γεροντικές ηλικίες. Άρα υπάρχει πρόβλημα γήρανσης της βάσης".

Σε αυτό το σημείο συμπέρανε πως "αν δεν δοθούν λύσεις, η εικόνα αυτή θα μας βασανίσει ακόμη περισσότερο στο μέλλον", αλλά εξήγησε πως "το κακό με τις λύσεις είναι ότι δεν είναι μαγικές, εν προκειμένω παίρνουν 30 χρόνια.

Όλο και μεγαλύτερες γίνονται μητέρες οι γυναίκες
Κατά τις δεκαετίες 1960 με 1980 η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη επιτάχυνε τον γάμο και επακόλουθα τη δημιουργία απογόνων καθώς - όπως ανέδειξε ο ομιλητής - στην Ελλάδα η τεκνοποίηση έχει συνδεθεί άμεσα με τον γάμο. "Μετά το 1980 καταρρέουν τα πάντα και η ηλικία απόκτησης παιδιών φτάνει σταδιακά σήμερα στα 31 έτη, που είναι μία υπερβολικά υψηλή μέση ηλικία απόκτησης παιδιών. Η γονιμότητα κατρακυλά από τη δεκαετία του 1980, όπου οι γυναίκες αρχίζουν να κάνουν λιγότερα παιδιά και πιο μεγάλες", σημείωσε ο κος Ζαφείρης.
Οι σπουδές και η μετεκπαίδευση των γυναικών, η ανεργία και το γενικό κακό οικονομικό προφίλ, η κοινωνική κατακραυγή που δέχεται μία γυναίκα που αποφασίζει να γίνει μητέρα εκτός γάμου, συνετέλεσαν στη μείωση των γεννήσεων και στην αύξηση του μέσου όρου γεννήσεων. Οι γεννήσεις μπορεί να αυξήθηκαν το 2008, ωστόσο - όπως είπε ο ομιλητής - αυτή η αύξηση ήταν πλασματική γιατί "το 2008 γεννήθηκαν τα παιδιά που δεν γεννήθηκαν πιο πριν" κυρίως λόγω της εισόδου της πανεπιστημιακής μόρφωσης σε περισσότερες γυναίκες. "Και μετά το 2008 αρχίζει η οικονομική κρίση και καταρρέουν πάλι τα πάντα", είπε.

"Θαύμα" το τρίτο ή τέταρτο παιδί
Ο ομιλητής στάθηκε και στο τί ισχύει με τις τρίτεκνες ή πολύτεκνες οικογένειες σημειώνοντας αρχικά ότι "τα τέταρτα παιδιά και παραπάνω είναι πάρα πολύ λίγα, σε σχέση με τα ένα ή δύο", για να δώσει το σημαντικό στατιστικό στοιχείο, ότι δηλαδή "σήμερα περίπου οι μισές γεννήσεις είναι πρώτα παιδιά, κι είχε φτάσει πάνω από 50% πριν λίγα χρόνια. Τα δεύτερα είναι στο 37%. Τρίτα και τέταρτα όσο απομένει... 
Άρα, η γονιμότητα στην Ελλάδα καθορίζεται κυρίως από το πρώτο παιδί, γι’ αυτό και θαυμάζω ανθρώπους που έχουν τρίτο και πάνω παιδί, γιατί είναι μία ηρωική προσπάθεια σε δύσκολες στιγμές". Ο ομιλητής διαπίστωσε πως "έχουμε πέσει σε μία παγίδα πολύ χαμηλής γονιμότητας, που τουλάχιστον στη θεωρία είναι δύ

σκολο να την αλλάξουμε. Δεν έχει υπάρξει κράτος που να έχει δει τέτοια υπογονιμότητα και να καταφέρει να την αυξήσει πάνω από 2,1%". 
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η γεωγραφική κατανομή των δεικτών. Ενώ σε Αιγαίο και Κρήτη οι γυναίκες γίνονται πιο νέες μητέρες, στην Αττική γίνονται ολοένα και πιο μεγάλες γιατί "στην Αττική βρίσκεται πάρα πολύς κόσμος συνωστισμένος με σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα". Όσον αφορά στη Βόρεια Ελλάδα, αυτή βρίσκεται κάπου ενδιάμεσα, στη μέση κατάσταση.

Αλλαγή εθνικής πολιτικής τώρα, απόδοση σε 30 χρόνια
Καταληκτικά ο κος Ζαφείρης εξήγησε ότι πρέπει να αλλάξει η εθνική πολιτική, για να υπάρξουν αποτελέσματα σε 30 χρόνια. "Το ζήτημα δεν είναι η Πολιτεία να δώσει μόνο λεφτά. Υπάρχει ένα έλλειμμα στην Ελλάδα και γι’ αυτό το πρόβλημα της χώρας μας είναι ακόμη χειρότερο, γιατί έχει αποκτήσει πολιτισμικά χαρακτηριστικά, δηλαδή μία νεαρή γυναίκα το πολύ να απαντήσει «δύο» στην ερώτηση:

Πόσα παιδιά θέλει να αποκτήσει", είπε, αλλά συμβούλεψε: "Δεν τα λέω για να μας πιάσει πανικός, αλλά το δημογραφικό πρόβλημα είναι ένα εθνικό πρόβλημα που χρειάζεται έναν εθνικό διάλογο, με όλους τους φορείς, σταθερή πολιτική που θα κρατήσει στο μέλλον, για να δούμε αποτελέσματα σε 30 χρόνια. Αυτό δεν είναι ένα κομματικό ζήτημα το οποίο θα πρέπει να αντιπαρατεθούμε και να πολεμήσουμε ανάλογα με την ιδεολογία μας, αλλά θα πρέπει να το δούμε όλοι μαζί, για να πάρουμε μέτρα που θα ενισχύσουν τη γονιμότητα". 

Το μήνυμά του στο τέλος της ομιλίας ήταν το εξής: "Η Ελλάδα δεν χάνεται, θα συνεχίσει να υπάρχει, απλώς έχει προβλήματα τα οποία θα πρέπει να τα λύσει".