Εμείς οι πρόσφυγες, πιστοί στο χρέος μας...

"Η σημερινή μας εκδήλωση δεν έχει σε καμία περίπτωση σαν σκοπό την καλλιέργεια εχθρικών αισθημάτων απέναντι στον τουρκικό λαό, τον όποιον συμπαθούμε. Η εκδίκηση δεν οδήγησε ποτέ τις σκέψεις ή τις πράξεις των Ελλήνων. Απεναντίας οι Έλληνες πάντα εξανθρώπισαν τους λαούς με τους οποίους έζησαν". Στα παραπάνω λόγια του Χαράλαμπου Μαυρίδη περικλείεται το νόημα της ημέρας μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας.

Ο γραμματέας του συλλόγου Καππαδοκών και Μικρασιατών Ροδόπης εκφώνησε τον πανηγυρικό, μία συγκινητική ομιλία με ιστορικά στοιχεία. Πέρασαν 95 χρόνια από τότε που οι πρόγονοι μας Έλληνες ορθόδοξοι χριστιανοί της Μικράς Ασίας, κρατώντας σφιχτά τις ιερές εικόνες και τα οικογενειακά τους κειμήλια έφευγαν με δακρυσμένα τα μάτια, ματωμένη από θλίψη την καρδιά από τις πατρογονικές τους εστίες, παίρνοντας δύναμη από την ελπίδα της λευτεριάς σε μία νέα, άγνωστη γι' αυτούς πατρίδα.  Στη μνήμη αυτών των προγόνων μας τελέστηκε το πρωί της Κυριακής 16 Σεπτεμβρίου επιμνημόσυνη δέηση στον καθεδρικό ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Κομοτηνής χοροστατούντος του μητροπολίτη Μαρωνείας και Κομοτηνής.

Ο κος Παντελεήμων επισήμανε την ανάγκη διατήρησης της μνήμης.  Ακολούθησε η εκφώνηση του πανηγυρικού από τον κο Μαυρίδη. Από την ομιλία του παραθέτουμε ορισμένα σημεία αυτής, αυτά που κρίνουμε ως τα σημαντικότερα, αυτά που καταδεικνύουν το νόημα μας ημέρας μνήμης: "...Η γενοκτονία της φυλής μας άρχισε αμέσως μετά την υποδούλωσή της και έγινε διαχρονικά, μεθοδευμένα και σχεδιασμένα και διήρκεσε αιώνες. Η γενοκτονία είχε κατά καιρούς συγκεκριμένες μορφές. Άρχισε με σφαγές και λεηλασίες συγχρόνως με την υποδούλωση, συνεχίστηκε με βιασμούς εξισλαμισμούς δια πυρός και σιδήρου, με εκτοπίσεις πληθυσμών σε απόμακρες επαρχίες της αυτοκρατορίας. Ο στόχος ήταν σταθερός και πάντα ο ίδιος: ο αφανισμός των Ελλήνων από τη Μικρά Ασία και η δημιουργία ενός καθαρά τουρκικού κράτους στην πολυεθνική τότε Μικρά Ασία. Χρησιμοποιήθηκαν όλες οι βάρβαρες μέθοδοι που επινοούσε η φαντασία των κατακτητών...

...Η σημερινή μας εκδήλωση δεν έχει σε καμία περίπτωση σαν σκοπό την καλλιέργεια εχθρικών αισθημάτων απέναντι στο τουρκικό λαό, τον οποίο συμπαθούμε. Η εκδίκηση δεν οδήγησε ποτέ τις σκέψεις ή τις πράξεις των Ελλήνων. Απεναντίας, οι Έλληνες πάντα εξανθρώπισαν τους λαούς με τους οποίους έζησαν. Τοποθετούμε τα ιστορικά αυτά γεγονότα στο παρελθόν, αλλά πίσω από διάφανο χώρισμα. Τα βλέπουμε και χαράζουμε την πορεία μας στο μέλλον, διδασκόμενοι από αυτά, ώστε να μην επαναλάβουμε κάποια ιστορικά λάθη. Δεν έχουμε άλλα περιθώρια λαθών. Πιστεύουμε, εμείς οι απόγονοι των προσφύγων, σταθερά και αταλάντευτα στην ειρηνική συνύπαρξη των λαών. Πιστεύουμε όμως ότι η ιστορική μνήμη είναι ιερό και εθνικό καθήκον. Όποιος λησμονεί την ιστορία του, οδηγείται μοιραία στον αφανισμό. Δεν πρέπει, λοιπόν, να συγχέουμε τη συγχώρεση με τη λήθη. Η συγχώρεση μπορεί να μας ανεβάζει ηθικά, η λήθη όμως μας αλλοτριώνει από το ιστορικό μας παρελθόν. 

Θα αποτελούσε τραγική ειρωνεία τα σχολικά βιβλία από τη μια να αναφέρονται στις σφαγές των Ψαρών και της Χίου κατά την Επανάσταση του 1821, και από την άλλη να αποσιωπούν τις σφαγές των Ελλήνων του Πόντου, της υπόλοιπης Μικράς Ασίας και της ανατολικής Θράκης, εκατό χρόνια αργότερα.

Η ιστορία δεν διαφέρει από την αρχαιολογία. Καταγράφει τα γεγονότα του παρελθόντος, όπως αυτά διαδραματίστηκαν. Όπως η επιστήμη δεν ανέχεται τις παραποιήσεις στην καταγραφή των ιστορικών εξελίξεων, έτσι και η ηθική καταδικάζει τις ωραιοποιήσεις των απάνθρωπων κακουργημάτων που διαπράχθηκαν από κάποιο κυρίαρχο κράτος εις βάρος μιας μειονότητας του, εσκεμμένα και προγραμματισμένα.
Η ιστορική μνήμη, η εμμονή και προσήλωση στα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις του λαού μας, κράτησαν ζωντανή την εθνική συνείδηση των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, κι ας ήταν σκλαβωμένοι σε ορισμένες περιοχές της περισσότερο από 850 χρόνια.

Αυτούς τους ένδοξους προγόνους καθώς και τους ηρωικούς μαχητές της Μικρασιατικής Εκστρατείας, που χάθηκαν καθαγιάζοντας της αλησμόνητες εκείνες πατρίδες, τιμούμε σήμερα και θα θυμόμαστε πάντα. Αυτούς που μαρτύρησαν για την πίστη στην Ορθοδοξία και το μεγαλείο του έθνους μας. Αυτό το χρέος μας οδηγεί τακτικά σε προσκύνημα στους τόπους εκείνους.

Εμείς οι πρόσφυγες, πιστοί στο χρέος μας, θα κάνουμε πάντα αυτό που θεωρούμε αυτονόητο. Θα καλλιεργούμε και θα αναπαράγουμε πάντα τη μνήμη των παθών, αλλά και της δόξας των αλησμόνητων πατρίδων μας. Είθε οι ψυχές τους γαληνεμένες και δικαιωμένες να αναπαύονται εκεί εν ειρήνη. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τους σκεπάζει. Αιωνία τους η μνήμη".

Μετά το πέρας της επιμνημόσυνης δέησης, ο μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής κος Παντελεήμων, μαζί με εκπροσώπους φορέων της πόλης παρέστησαν στην κατάθεση στεφάνων στο ηρώο της Κομοτηνής. Παρόντα ήταν ντυμένα με παραδοσιακές ενδυμασίες μέλη του συλλόγου Καππαδοκών και Μικρασιατών, ενώ ο πρόεδρος του συλλόγου Χαράλαμπος Φαρασόπουλος κατέθεσε στεφάνι. Στεφάνι κατέθεσε επίσης ο πρόεδρος της Αρμενικής Κοινότητας Κομοτηνής Στεπάν Ματεοσιάν, ο αντιδήμαρχος Οικονομικών Δημήτρης Πολιτειάδης, ο αστυνομικός υποδιευθυντής Λάμπρος Τσιάρας, ο ανώτατος διοικητής Φρουράς Κομοτηνής, διοικητής της 29ης Μηχανοποιημένης Ταξιαρχίας Πεζικού «Πόγραδετς», ταξίαρχος Γεώργιος Χατζηγεωργίου και εκπρόσωπος πυροσβεστικών υπηρεσιών.