Κωνσταντίνος Κλείτσας νευρολόγος: Απασχολήστε το μυαλό σας

Κάθε 3 δευτερόλεπτα, κάποιος στον κόσμο εμφανίζει άνοια. Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με άνοια σε ολόκληρο τον κόσμο αναμένεται να διπλασιάζεται κάθε 20 χρόνια, φτάνοντας τα 131,5 εκατομμύρια μέχρι το 2050. Η νόσος Alzheimer, αλλά και η άνοια γενικότερα, αποτελεί ένα δυσβάστακτο κοινωνικό πρόβλημα υγείας από την οποία πάσχουν 197.000 Έλληνες και σύμφωνα με τις προβλέψεις το 2050 ο αριθμός αυτός θα φτάσει στους 354.000.
Στην Ελλάδα 400.000 περιθάλποντες παρέχουν καθημερινά φροντίδα στους ανθρώπους με άνοια, με πιο συχνή μορφή της τη νόσο Alzheimer, επωμιζόμενοι ένα τεράστιο πρακτικό, οικονομικό και ψυχικό φορτίο.

H 21η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα της Νόσου Alzheimer και ο Σεπτέμβριος ο παγκόσμιος μήνας για τη Νόσο.

Ο Σεπτέμβριος προσφέρει μια ευκαιρία να προβληματιστούμε σχετικά με τις επιπτώσεις της άνοιας, μιας ασθένειας που επηρεάζει όλο και περισσότερους ανθρώπους καθώς περνούν τα χρόνια.

Ο "Χ" φιλοξενεί στις σελίδες του τον νευρολόγο Κωνσταντίνο Κλείτσα, ο οποίος  παρουσιάζει πτυχές της νόσου: "Η νόσος του Alzheimer είναι μια από τις μορφές της άνοιας που εμφανίζεται όλο και συχνότερα στις μέρες μας. Η συχνότητά της έχει αυξηθεί και λόγω των συνθηκών ζωής, οι οποίες έχουνε επιβαρύνει πάρα πολύ τους ανθρώπους, είτε πρόκειται για άγχος, είτε για άλλες νόσους είτε για οτιδήποτε. Η νόσος είναι μια μορφή άνοιας όταν λέει κάποιος νόσος Alzheimer εννοεί ότι ξεχνάει, οπότε αυτό που εμφανίζεται ουσιαστικά είναι η άνοια σε αυτές τις περιπτώσεις. Η άνοια χωρίζεται σε δύο είδη, είναι η ψευδοάνοια και η πραγματική. Αυτό που βιώνουμε στις μέρες μας, λόγω των πολιτικών καταστάσεων, των οικονομικών και των καθημερινών μας προβλημάτων, είναι η ψευδοάνοια, δηλαδή λόγω μιας πιθανής κατάθλιψης που έχει κάποιος, λόγω μιας νόσου ενός θυρεοειδή ή έλλειψη βιταμινών, αυτό θα εκδηλωθεί με μια μορφή άνοιας. 

Ευτυχώς το πραγματικό Alzheimer δεν έχει τόση άνοδο, σαν νόσος στον πληθυσμό, γιατί ένα Alzheimer αν έχει και πρώιμη ένδειξη εμφανίζεται γύρω στην ηλικία των 60 και 65 χρόνων και η πρόοδος του είναι πάρα πολύ γρήγορη, δηλαδή σε επτά με δέκα χρόνια κάποιος καταλήγει να είναι στο κρεβάτι και τα πράγματα είναι πολύ άσχημα. Όσον αφορά τα υπόλοιπα είδη άνοιας η συχνότερη είναι η γεροντική άνοια, γιατί δεν είμαστε φτιαγμένοι να ζούμε μέχρι τα 100 και 120, τα προβλήματα αρχίζουν γύρω εκεί στα 80 με 85 και εμφανίζεται σε διάφορες καταστάσεις".

Ειδικά για την ψευδοάνοια ο κος Κλείτσας τονίζει πως "είναι και αντιστρέψιμη, δηλαδή αν οφείλεται στην έλλειψη βιταμίνης, δίνουμε την βιταμίνη, την αναπληρώνουμε και γίνεται μια κατάσταση όπως θα έπρεπε να είναι. Με το θυρεοειδή που είναι πάρα πολύ συχνό και αυτό και αυτό είναι αντιστρέψιμο, μια κατάθλιψη τις περισσότερες φορές είναι και αυτή αντιστρέψιμη, δεν είναι κάτι φοβερό. Ευτυχώς αυτά που είναι ψευδοάνοιες δεν έχουν μεγάλο αντίκτυπο και όλοι μέσα μας λέμε δεν βαριέσαι τα αφήνουμε στην άκρη, αρκεί να είναι λειτουργικός κάποιος".

Ένας που έχει πραγματική άνοια, ποτέ δεν θα το αναγνωρίσει ο ίδιος, μας πληροφορεί ο κος Κλείτσας και εξηγεί "θα δουν οι συγγενείς ότι κάνει περίεργα πράγματα, ότι ξεχνάει το αυτοκίνητο ανοιχτό, στους λογαριασμούς γίνονται λάθη, δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε καθημερινούς τομείς, δηλαδή πάει στο σούπερ μάρκετ και έρχεται με άλλα πράγματα. Συνήθως το καταλαβαίνουν στις τράπεζες γιατί πλέον οι επισκεψιμότητα που έχουμε όλοι στις τράπεζες είναι πάρα πολύ μεγάλη και επειδή ζούμε σε μια κλειστή κοινωνία, οι ίδιοι οι ταμίες ενημερώνουν τους συγγενείς. Κάπως έτσι γίνεται η αρχή πολλές φορές. Αυτοί που νιώθουν ότι έχουν άνοια και έρχονται και μας λένε γιατρέ ξεχνάω, συνήθως δεν είναι έτσι. Ένα άτομο που ξεχνάει ποτέ δεν θα σου πει ότι ξεχνάω, πρώτον δεν αισθάνεται και δεύτερον και να το αισθάνεται κάνει μυθοπλασίες για να μπορέσει να καλύψει τα ελλείμματα της καθημερινότητάς του". 

Τι μπορούμε όμως να κάνουμε για να προλάβουμε την άνοια, ρωτήσαμε τον κο Κλείτσα: "Όπως σε ένα εγκεφαλικό ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση που παθαίνουμε στο σώμα κάνουμε μια φυσιοθεραπεία, μια άσκηση ή κολύμπι, έτσι και με το μυαλό το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να το απασχολούμε, να συμμετέχουμε στα κοινά, να διαβάζουμε εφημερίδες, να βλέπουμε τηλεόραση, να ωθούμε τον ασθενή που βλέπουμε ότι έχει πρόβλημα ή που αρχίζει να εμφανίζει το πρόβλημα, να πηγαίνει για ψώνια μόνος του, δηλαδή να μην παραιτείται κοινωνικά. Το καλύτερο είναι αυτόν τον άνθρωπο να τον παρακινήσουμε να κάνει πολλά πράγματα μόνος του τα οποία δεν θα τα έκανε έτσι και αλλιώς. Η προστασία καμιά φορά είναι χειρότερη".

Οι απλούστερες μορφές νοητικές ενδυνάμωσης είναι τα σταυρόλεξα, τα παζλ, οι απομνημόνευση ιστοριών, η νοερή εκτέλεση των μαθηματικών πράξεων, και κάθε είδους κουΐζ και ασκήσεις που μπορεί κανείς να βρει στο διαδίκτυο. Ακόμα και η εκμάθηση ξένων γλωσσών ή μιας νέας τέχνης πιστεύεται ότι μπορεί να βοηθήσει, το ίδιο και παιχνίδια όπως το σκάκι και τα χαρτιά.