Απλοποίηση διαδικασιών χορήγησης άδειας δόμησης για τα τεμένη στη Θράκη

Απλοποιούνται οι διαδικασίες χορήγησης άδειας δόμησης στα μουσουλμανικά τεμένη της Θράκης, με βάση νέα εγκύκλιο του υπουργείου Παιδείας, που κωδικοποιεί το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο και «γλιτώνει» από γραφειοκρατικές αγκυλώσεις τη μοναδική αναγνωρισμένη, με διεθνή συνθήκη, θρησκευτική μειονότητα της χώρας. Ειδικότερα, η εγκύκλιος ρυθμίζει περιπτώσεις ανέγερσης και κατεδάφισης τεμένους, τεκέ, μεστζίτ, τζεμ τζεμεβί, καθώς και εγκρίσεις εργασιών ή επέκτασής τους.  Στη Θράκη οι χώροι προσευχής και λατρείας της μειονότητας είναι κατά πλειοψηφία πολιτιστικά μνημεία άνω των 100 ετών, γεγονός που απαιτούσε την συνδιαλλαγή της μειονότητας με τέσσερα διαφορετικά υπουργεία, προκειμένου να προχωρήσει η κατασκευή, ή η επισκευή τεμένους. Η εγκύκλιος έρχεται να «θεραπεύσει» το πρόβλημα.

ΣΧΕΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΩΝ ΒΑΚΟΥΦΙΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ/ΛΑΤΡΕΙΑΣ
Το Βακούφι, σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν.3647/2008 (Α’ 37) είναι «αφιέρωμα κατά τον Ιερό Ισλαμικό Νόμο, που περιλαμβάνει ακίνητα ή/και κινητά περιουσιακά στοιχεία ή πρόσοδο υπέρ ευσεβούς, αγαθοεργού, κοινωφελούς γενικά σκοπού ή υπέρ φιλανθρωπικού, θρησκευτικού, ευαγούς ιδρύματος, που είτε υπάρχει είτε ιδρύεται για μη κερδοσκοπικό σκοπό». Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν.3647/2008 «τα υπάρχοντα Βακούφια που περιλαμβάνουν ακίνητη περιουσία αποτελούν, από της ενάρξεως ισχύος του παρόντος νόμου, χωριστά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και λογίζονται ως κοινωφελή ιδρύματα που λειτουργούν προς εξυπηρέτηση του σκοπού για τον οποίο έχουν συσταθεί».

Η προσευχή/λατρεία των Ελλήνων πολιτών που είναι μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης τελείται, ως θρησκευτική πράξη, στα τεμένη, στους τεκέδες, στα μεστζίτ και στα τζεμ/τζεμεβί τα οποία, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, αποτελούν, βεβαίως, βακουφική περιουσία, αλλά συνιστούν, απλώς, χώρους προσευχής/λατρείας που δεν εμπίπτουν οι ίδιοι στην κατηγορία των κοινωφελών ιδρυμάτων κατά τις διατάξεις του άρθρου 95 παρ. 1 του Α.Ν.2039/1939, αφού δεν έχουν ίδια νομική προσωπικότητα, ούτε καν νομική αυτοτέλεια αλλά απλώς αποτελούν τα μέσα για την εκπλήρωση μερικών από τους σκοπούς των «ιδρυμάτων» του ισλαμικού δικαίου, που είναι τα βακούφια. Ήτοι, τα βακούφια (που διαθέτουν ακίνητη περιουσία και μόνον αυτά) είναι τα νομικά πρόσωπα που είναι οι φορείς των εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί της εν λόγω εμπράγματης περιουσίας, και συγκεκριμένα επί των χώρων λατρείας.

Έτσι, ενώ η κοινωφέλεια αποτελεί de jure το βασικό –τόσο σύμφωνα με τις καταβολές τους στο ισλαμικό δίκαιο όσο και, πλέον, στην ημεδαπή έννομη τάξη- χαρακτηριστικό των βακουφίων (ως νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, ήτοι φορέων), οι χώροι προσευχής/λατρείας που μπορεί να κατέχουν και να λειτουργούν χαρακτηρίζονται από τον ιδιαίτερο σκοπό τους, ήτοι το θρησκευτικό (αφού, κάλλιστα, τα βακούφια μπορεί να έχουν και άλλους σκοπούς πχ φιλανθρωπικούς, εκπαιδευτικούς κλπ, κατέχοντας κάθε φορά την κατάλληλη προς τούτο ακίνητη περιουσία πχ ένα εκπαιδευτήριο ή μια βιβλιοθήκη, ένα γηροκομείο κλπ).

Συνεπώς, οι χώροι προσευχής/λατρείας της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη (όπως και όλων των λοιπών θρησκευμάτων) έχουν ειδικώς και συγκεκριμένως θρησκευτικό σκοπό/χαρακτήρα, και όχι γενικώς κοινωφελή, καθώς κύρια επιδίωξή τους είναι η προσευχή/λατρεία και η τέλεση των θρησκευτικών καθηκόντων των πιστών. Η επιδίωξη αυτή διαχωρίζεται από τον γενικό κοινωφελή χαρακτήρα των βακουφίων (νπιδ) στα οποία η κοινωφέλεια, που αποτελεί ευρύτερη έννοια, είναι, κατά το νόμο, η άμεση επιδίωξη και αποστολή τους.

Κατά συνέπεια, πλην των χώρων των οποίων η χρήση γης έχει, μέχρι και της εκδόσεως της παρούσης εγκυκλίου, χαρακτηρισθεί ως «κοινωφελής λειτουργία», η χρήση γης των χώρων προσευχής των μουσουλμάνων της Θράκης υπάγεται στους θρησκευτικούς χώρους και ακολουθεί τους γενικούς όρους δόμησης της περιοχής. Τονίζεται ότι κάλλιστα μπορεί να υφίσταται χώρος λατρείας της μειονότητας που να μην αποτελεί ακίνητη περιουσία βακουφίου, ήτοι να μην είναι αφιερωμένη περιουσία κατά το ισλαμικό δίκαιο αλλά να χρησιμοποιείται την περίοδο αυτήν για τη συγκεκριμένη (θρησκευτική) χρήση, χωρίς αυτό να περιορίζει τη νομική δυνατότητα των ιδιοκτητών του να μεταβάλουν χρήση στο μέλλον, κατά τις κείμενες διατάξεις.

ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Η ΣΧΕΤΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 
Η σχετική εγκύκλιος κατηγοριοποιεί τις εργασίες που δυνητικά μπορούν να γίνουν και σχετίζονται με μουσουλμανικούς λατρευτικούς χώρους. Στις κατηγορίες περιλαμβάνονται η ανέγερση, η κατεδάφιση, οι επισκευές μικρής κλίμακας, οι προσθήκες καθώς και η ανύψωση του μιναρέ. Για κάθε κατηγορία, η εγκύκλιος υποδεικνύει τις εγκρίσεις που πρέπει να λάβουν οι ενδιαφερόμενοι από τις σχετικές υπηρεσίες, ώστε να λάβουν την άδεια. 
Η κατάσταση, λοιπόν, έχει ως εξής: 

Ανέγερση νέου μουσουλμανικού χώρου προσευχής/λατρείας (τεμένους, τεκέ, μεστζίτ, τζεμ/τζεμεβί) 
Συνοπτικά, ο ενδιαφερόμενος ακολουθεί τα εξής στάδια:

Τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων / /ΥΝΜΤΕΑΜΘ για χορήγηση έγκρισης.
Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων για χορήγηση έγκρισης ανέγερσης. Σε περίπτωση αιτούμενης παρέκκλισης καθ’ ύψος, ο ενδιαφερόμενος αιτείται και την έγκριση για τη σχετική παρέκκλιση
Υ.ΔΟΜ για χορήγηση: Έγκρισης Δόμησης Άδειας Δόμησης Θεώρησης/Αναθεώρησης/Ενημέρωσης Αδείας
Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων για χορήγηση άδειας ίδρυσης & λειτουργίας του χώρου λατρείας
Κατεδάφιση μουσουλμανικού χώρου προσευχής/λατρείας (τεμένους, τεκέ, μεστζίτ, τζεμ/τζεμεβί) με την προοπτική ανέγερσης νέου (στη θέση του παλαιού, σε άλλο ακίνητο, σε άλλη θέση εντός του ακινήτου)

Συνοπτικά, ο ενδιαφερόμενος οφείλει να ακολουθήσει τα εξής στάδια:
Τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων/ΥΝΜΤΕΑΜΘ για χορήγηση έγκρισης για την κατεδάφιση του υφιστάμενου κτίσματος
Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων πριν την έναρξη εργασιών κατεδάφισης για την αίτηση χορήγησης έγκρισης ανέγερσης του νέου χώρου λατρείας

Υ.ΔΟΜ για την άδεια κατεδάφισης & για χορήγηση: έγκρισης δόμησης άδειας δόμησης θεώρησης/αναθεώρησης/ενημέρωσης αδείας για το νέο κτίσμα
Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων για χορήγηση άδειας ίδρυσης & λειτουργίας του νέου χώρου λατρείας
Έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας
Συνοπτικά, ο ενδιαφερόμενος οφείλει να ακολουθήσει την εξής διαδικασία:
Τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων /ΥΝΜΤΕΑΜΘ για χορήγηση σύμφωνης γνώμης.
Υ.ΔΟΜ για χορήγηση έγκρισης εργασιών μικρής κλίμακας
Προσθήκη/Επέκταση κτίσματος σε υφιστάμενο μουσουλμανικό χώρο προσευχής/λατρείας
Συνοπτικά, ο ενδιαφερόμενος ακολουθεί την εξής διαδικασία:
Τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων /ΥΝΜΤΕΑΜΘ για χορήγηση σύμφωνης γνώμης
Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων για χορήγηση έγκρισης προσθήκης/επέκτασης
Υ.ΔΟΜ για χορήγηση: έγκρισης δόμησης & άδειας δόμησης
Παρέκκλιση καθ’ ύψος του πύργου (μιναρές) σε υφιστάμενο κτίριο
Συνοπτικά, ο ενδιαφερόμενος οφείλει να ακολουθήσει την εξής διαδικασία:
Τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων /ΥΝΜΤΕΑΜΘ για χορήγηση σύμφωνης γνώμης
Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων για χορήγηση σύμφωνης γνώμης έγκρισης παρέκκλισης
ΥΠΕΝ για χορήγηση έγκρισης παρέκκλισης