Πρόεδρος της Δημοκρατίας: Τι ορίζει το Σύνταγμα για την εκλογή

Το Σάββατο 25 Ιανουαρίου αναμένεται να εκκινήσουν οι διαδικασίες για την εκλογή του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, μετά την ανακοίνωση του πρωθυπουργού, ο οποίος πρότεινε τον Κώστα Τασούλα για το κορυφαίο πολιτειακό αξίωμα.

Όσον αφορά την κοινοβουλευτική διαδικασία που θα ακολουθηθεί, η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη Βουλή γίνεται με ονομαστική ψηφοφορία και σε ειδική συνεδρίαση που συγκαλείται από τον πρόεδρο της Βουλής, έναν τουλάχιστον μήνα πριν λήξει η θητεία του εν ενεργεία Προέδρου της Δημοκρατίας, κατά τα οριζόμενα στον Kανονισμό της Bουλής.

Σημειώνεται πως η θητεία της Κατερίνας Σακελλαροπούλου λήγει στις 13 Μαρτίου 2025. Μετά την τελευταία συνταγματική αναθεώρηση η εκλογή ΠτΔ αποσυνδέεται από την πρόωρη διάλυση της Βουλής σε περίπτωση που ο υποψήφιος δεν συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία.
Ρυθμιστής του Πολιτεύματος

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ρυθμιστής του Πολιτεύματος (Σύνταγμα, άρθρο 30 παρ. 1). Εκλέγεται από τη Βουλή και έχει το δικαίωμα της επανεκλογής μία μόνο φορά. Ο εκλεγμένος Πρόεδρος πριν αναλάβει τα καθήκοντά του δίνει, ενώπιον της Βουλής όρκο, τον τύπο του οποίου καθορίζει το Σύνταγμα.

Η διαδικασία εκλογής ΠτΔ
Σύμφωνα με το α. 32 του Συντάγματος ορίζεται η διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από το ελληνικό Κοινοβούλιο, με τα εξής βήματα:

Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη Βουλή γίνεται με ονομαστική ψηφοφορία και σε ειδική συνεδρίαση, που συγκαλείται από τον Πρόεδρο της Βουλής έναν τουλάχιστο μήνα πριν λήξει η θητεία του εν ενεργεία Προέδρου της Δημοκρατίας, κατά τα οριζόμενα στον Κανονισμό της Βουλής. Σε περίπτωση οριστικής αδυναμίας του Προέδρου της Δημοκρατίας να εκπληρώσει τα καθήκοντά του, κατά τους ορισμούς του άρθρου 34 παράγραφος 2, καθώς επίσης και σε περίπτωση που ο Πρόεδρος παραιτηθεί, πεθάνει ή κηρυχθεί έκπτωτος κατά τις διατάξεις του Συντάγματος, η συνεδρίαση της Βουλής για την εκλογή νέου Προέδρου της Δημοκρατίας συγκαλείται μέσα σε δέκα ημέρες το αργότερο αφότου έληξε πρόωρα η θητεία του προηγούμενου Προέδρου.

Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας γίνεται σε κάθε περίπτωση για πλήρη θητεία.

Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται εκείνος που συγκέντρωσε την πλειοψηφία των δύο τρίτων του συνολικού αριθμού των βουλευτών. Αν δεν συγκεντρωθεί η πλειοψηφία αυτή, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται ύστερα από πέντε ημέρες. Αν δεν επιτευχθεί ούτε στη δεύτερη ψηφοφορία η οριζόμενη πλειοψηφία, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται ακόμη μία φορά ύστερα από πέντε ημέρες, οπότε εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνος που συγκέντρωσε την πλειοψηφία των τριών πέμπτων του όλου αριθμού των βουλευτών.

Αν δεν επιτευχθεί ούτε και στην τρίτη ψηφοφορία η αυξημένη αυτή πλειοψηφία, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται ύστερα από πέντε ημέρες και εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνος που συγκέντρωσε την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών. Αν δεν επιτευχθεί ούτε αυτή η πλειοψηφία, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται ύστερα από πέντε ημέρες και εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνος που συγκέντρωσε τη σχετική πλειοψηφία. Σε περίπτωση ισοψηφίας εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνος που συγκέντρωσε το μεγαλύτερο αριθμό ψήφων στην πρώτη ψηφοφορία της προηγούμενης παραγράφου.

Αν η Βουλή είναι απούσα, συγκαλείται εκτάκτως για να εκλέξει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αν η Βουλή έχει διαλυθεί με οποιονδήποτε τρόπο, η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας αναβάλλεται ώσπου να συγκροτηθεί σε σώμα η νέα Βουλή και μέσα σε είκοσι ημέρες, το αργότερο, από τη συγκρότησή της, σύμφωνα με όσα ορίζονται στις παραγράφους 3 και 4, αφού τηρηθούν και οι ορισμοί της παραγράφου 1 του άρθρου 34.

Αν η διαδικασία για την εκλογή νέου Προέδρου, που ορίζεται στις προηγούμενες παραγράφους, δεν περατωθεί εγκαίρως, ο ήδη Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξακολουθεί να ασκεί τα καθήκοντά του και μετά τη λήξη της θητείας του ώσπου να αναδειχθεί νέος Πρόεδρος.

Η θητεία του ΠτΔ
Η θητεία του Προέδρου της Δημοκρατίας ορίζεται στο ά. 30 του Συντάγματος, είναι (μέχρι στιγμής πενταετής) και παρατείνεται σε δύο περιπτώσεις: Σε περίπτωση πολέμου, έως τη λήξη του. Σε περίπτωση κατά την οποία η διαδικασία εκλογής του νέου Προέδρου δεν περατωθεί εγκαίρως, έως την ανάδειξη του νέου Προέδρου.

Τα προσόντα που πρέπει να συγκεντρώνει ο Πρόεδρος είναι τέσσερα, σύμφωνα με το ά. 31 του Συντάγματος: Η ελληνική ιθαγένεια, η οποία πρέπει να έχει αποκτηθεί πέντε τουλάχιστον χρόνια πριν από την εκλογή.

Η ελληνική καταγωγή, από τον πατέρα ή τη μητέρα. Η συμπλήρωση του τεσσαρακοστού έτους της ηλικίας κατά την ημέρα της εκλογής. Η νόμιμη ικανότητα του εκλέγειν (ενεργητικό εκλογικό δικαίωμα).

Ο Όρκος του Προέδρου της Δημοκρατίας ορίζεται στο ά. 33 του Συντάγματος κι έχει ως εξής: «Ορκίζομαι στο όνομα της Αγίας και Ομοούσιας και Αδιαίρετης Τριάδας να φυλάσσω το Σύνταγμα και τους νόμους, να μεριμνώ για την πιστή τους τήρηση, να υπερασπίζω την εθνική ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της Χώρας, να προστατεύω τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των Ελλήνων και να υπηρετώ το γενικό συμφέρον και την πρόοδο του Ελληνικού Λαού».