Μια βιβλιοπαρουσίαση «ξύπνησε» μνήμες της Πόλης

Διωγμοί, φωνές, βανδαλισμοί, φόνοι, Έλληνες στην Κωνσταντινούπολη. Το βιβλίο του Θοδωρή Δεύτου "Είμαι Πολίτισσα, Τζάνουμ" παρουσιάστηκε με χορηγό επικοινωνίας τον "Χρόνο" κι επανέφερε στο ακροατήριο μνήμες νοσταλγίας. Συγκεκριμένα, τα βιβλιοχαρτοπωλεία Βαφειάδης και οι εκδόσεις Ωκεανός, με την υποστήριξη του Συλλόγου Καππαδοκών και Μικρασιατών Ν. Ροδόπης «Ο Μέγας Βασίλειος», παρουσίασαν το βιβλίο το απόγευμα του Σαββάτου 1η Απριλίου, στη Λέσχη Κομοτηναίων.

"Στο έκτο του βιβλίο ο συγγραφέας επανέρχεται σε ένα αγαπημένο του, όπως φαίνεται τουλάχιστον από τα προηγούμενα βιβλία του, θέμα, το θέμα της προσφυγιάς και του βίαιου διωγμού του ελληνισμού από τις πατρογονικές εστίες του και εδώ συγκεκριμένα από την Κωνσταντινούπολη, την ξακουστή Πόλη, όπως οι ίδιοι οι Ρωμιοί κάτοικοί της την αποκαλούν. Συνοδοιπόροι μας σε αυτό το συναρπαστικό ταξίδι στον χρόνο και στην πόλη του Κωνσταντίνου είναι δύο κυρίες Πολίτισσες: η ηλικιωμένη Ρωξάνη Κουμιώτη και η κόρη της η Έλσα, οι οποίες έφυγαν από την Πόλη μετά τα τραγικά για τον ελληνισμό γεγονότα του ’55 και έχουν πλέον εγκατασταθεί στο Παλαιό Φάληρο στην Αθήνα, σε  μία περιοχή όπου κατέφυγαν πολλοί Κωνσταντινουπολίτες πρόσφυγες. Οι αναμνήσεις των δύο κυριών που ξεδιπλώνονται μέσα από τις αφηγήσεις τους αποτελούν τον κορμό του παρόντος βιβλίου. Ξεκινούν από το 1923 και φθάνουν ως το 1981, που είναι και το έτος κατά το οποίο οι δύο γυναίκες ξετυλίγουν το κουβάρι των αναμνήσεών τους", προλογίζει σχετικά το βιβλίο η Κομοτηναία συγγραφέας Λευκή Σαραντινού και στη συνέχεια χαρακτηρίζει το βιβλίο σαν ...ταινία, αναφορικά με την περιγραφικότητά του.

"Ο λόγος ρέει αβίαστα κάνοντας το βιβλίο να μοιάζει με κινηματογραφική ταινία και η γλώσσα των αφηγήσεων είναι διανθισμένη με λέξεις τουρκικές τις οποίες χρησιμοποιούσαν αναπόφευκτα οι Πολίτες στην καθημερινότητά τους. Λέξεις λοιπόν όπως τέντζερης, σεϊτάνης, μουχαμπέτι, καρντάσης, παράς, σερσέμης, τζάνουμ και πολλές άλλες χρησιμοποιούνται κατά κόρον στο βιβλίο, όπως άλλωστε και ο αρχαιοελληνικής προέλευσης γραμματολογικός ιδιωματισμός «τον είπε», «με είπε» που είναι πολύ συνηθισμένος στην περιοχή της Θράκης. Αυτές οι γλωσσικές ιδιαιτερότητες και η αμεσότητα του λόγου του συγγραφέα κάνουν τον αναγνώστη να νομίζει ότι βρίσκεται ο ίδιος καθισμένος απέναντι από τις δύο γυναίκες και να τις ακούει να του εξιστορούν με γλαφυρότητα την καθημερινότητα, τους έρωτες και τα πάθη τους", αναφέρει για το ιδίωμα.

Στη συνέχεια, έγινε ανάγνωση κάποιων χαρακτηριστικών σελίδων, ενώ σύντομα πήρε και το λόγο ο συγγραφέας, ο οποίος μίλησε και πολιτικά, αναφερόμενος στο Νίκο Φίλη και τη Μαρία Ρεπούση και στις δηλώσεις του σχετικά με τη γενοκτονία. "Δεν λέω ότι με ένα βιβλίο θα αλλάξω την ιστορία, αλλά ίσως μπορώ να βάλω κι εγώ, όπως κι εσείς, όλοι μας από ένα μικρό λιθαράκι", είπε για τον σκοπό της συγγραφής, ενώ για τη θεματολογία εξήγησε πως "με ρωτούν συχνά, γιατί ένας Ηπειρώτης ασχολείται τόσο έντονα με τις αλησμόνητες πατρίδες. Απαντώ ότι είμαι μια ...ιδιαίτερη περίπτωση Ηπειρώτη, γιατί από την πλευρά του πατέρα μου έχω ρίζα από τη Βόρεια Ήπειρο. Άρα, κατά μια έννοια είμαι κι εγώ αλύτρωτος", συνεχίζοντας την αναφορά στον πατέρα του, ο οποίος έκανε ...σαράντα χρόνια να δει τον αδερφό του, γιατί έκλεισαν τα σύνορα ανάμεσά τους.

Ο συγγραφέας διάβασε και μερικά από τα μηνύματα αναγνωστών, που του έστειλαν στο facebook ή σε γράμματα. "Ακόμη δεν πρόλαβαν να στεγνώσουν τα μάτια μας από το ταξίδι στην Τραπεζούντα και τσουπ, άγκυρα το καράβι σας στην Κωνσταντινούπολη κύριε Δεύτο. Άντε μάζεψε τώρα κομμάτια ιστορία από την αρχή ...άντε κλάψε για την ξεχασμένη σε ξένα χέρια Ρωμιοσύνη ...κι εσείς καπετάνιος με τιμόνι σας μια πένα, ξεγελάτε το παρόν και μιλάτε με το παρελθόν. (...) Εγώ είμαι η Ανατολή τζάνουμ ...τους τα χαρίζω όλα. Μου φτάνει που πήρα πίσω την Πολίτισσά μου ατόφια και καθάρια, με αναλλοίωτα τα σεντέφια της ψυχής της! Μου χαρίσατε ένα υπέροχο ταξίδι", είναι ένα απόσπασμα από το γράμμα της αναγνώστριας Ανατολής Σωτηριάδου, που εμφανώς συγκινήθηκε από το μυθιστόρημα.

Έπειτα, ο συγγραφέας έκανε ανοιχτή συζήτηση με τους παρευρισκόμενους, όπου αποτυπώθηκε και η πιο συγκινητική στιγμή της βραδιάς. Κυρία, ηλικιωμένη, διωγμένη το 1964 από την Κωνσταντινούπολη πήρε το λόγο: "Με έδιωξαν, μου είπαν ή να αλλάξω θρησκεία ή να φύγω. Έφυγα, μαζί με άλλους Έλληνες, σε μια νύχτα, μόνο με μια τσάντα", είπε για την εμπειρία της. Η ίδια έφυγε όχι ως ...τουρίστρια αλλά διωγμένη ως "ανεπιθύμητη" όπως γράφηκε σχετικά στο διαβατήριό της. "Επέστρεψα στην Κωνσταντινούπολη, μόνο όταν επετράπη η είσοδος με ταυτότητα. Κι επέστρεψα με πολύ πίκρα", κατέληξε, ξεσπώντας σε λυγμούς και δεχόμενη την αγκαλιά μιας φίλης.