Το πογκρόμ της Τουρκίας κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης

Η Τουρκία αποπειράται να κάνει μαθήματα στην Ελλάδα για το σεβασμό μειονοτικών δικαιωμάτων, πλην όμως δεν έχει ζητήσει ούτε καν μία συγγνώμη για τα ιστορικά της εγκλήματα εις βάρος των Ελλήνων σε Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο

Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων Γ. Καλαντζής στο ράδιο Χρόνος 87.5fm: Η Τουρκία όχι απλώς δεν προστάτευσε την ελληνική ορθόδοξη μειονότητα, αλλά προχώρησε σε οργανωμένες πολιτικές εξαφάνισης και εξόντωσής της. Και το πέτυχε

Εκατό χρόνια συμπληρώθηκαν από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης, μίας διεθνούς διακρατικής συνθήκης, την οποία ο γενικός γραμματέας Θρησκευμάτων Γιώργος Καλαντζής χαρακτηρίζει «ιερό κείμενο», προκειμένου να υπερτονίσει τη σημασία της για την Ελλάδα, μέσα από το ράδιο Χρόνος 87.5fm.

Η συνθήκη υπογράφηκε στις 24 Ιουλίου 1923, επισφραγίζοντας με οδυνηρό τρόπο τη Μικρασιατική Καταστροφή, αλλά σημαίνοντας συγχρόνως το τέλος της ελληνικής πολεμικής περιπέτειας, που είχε ξεκινήσει με τους Βαλκανικούς Πολέμους το 1912. Με τη συνθήκη, η Ελλάδα οριστικοποίησε τα σύνορά της στον Έβρο, πραγματοποίησε ανταλλαγή πληθυσμών με την Τουρκία, ενώ αποδέχθηκε την ύπαρξη μουσουλμανικής μειονότητας στη Δυτική Θράκη, δεσμευόμενη να τη σέβεται και να κάνει βήματα προόδου. Αντίστοιχα, η Τουρκία αποδέχθηκε τα δικά της σύνορα, την ανταλλαγή πληθυσμού και την ύπαρξη ελληνικής ορθόδοξης μειονότητας σε Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο, δεσμευόμενη να τη σέβεται και να κάνει βήματα προόδου.

Εκατό χρόνια μετά, η ιστορία γράφτηκε αλλιώς: χιλιάδες μουσουλμάνοι ζουν σε ευρωπαϊκό περιβάλλον στην Ελλάδα, ενώ μία χούφτα χριστιανών έχουν απομείνει στην Τουρκία, καθώς εδώ και δεκαετίες η Τουρκία φρόντισε να εξοντώσει και να εκδιώξει τους Έλληνες.

Τι ορίζει η Συνθήκη της Λωζάννης
Τί όμως ορίζει η Συνθήκη της Λωζάννης; Σύμφωνα με το άρθρο 1 επιβάλλει την υποχρεωτική ανταλλαγή των Τούρκων υπηκόων, ελληνικού ορθοδόξου θρησκεύματος, των εγκατεστημένων επί των τουρκικών εδαφών, και των Ελλήνων υπηκόων, μουσουλμανικού θρησκεύματος, των εγκατεστημένων επί των ελληνικών εδαφών. Εξαιρεί από την ανταλλαγή: α) τους Έλληνες κατοίκους της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου, β) τους Μουσουλμάνους κατοίκους της Δυτικής Θράκης. Η Συνθήκη ορίζει με σαφήνεια μουσουλμανική μειονότητα στην Ελλάδα, καθώς η σύστασή της δεν είναι ομοιογενής, αφού συναποτελείται από Τουρκογενείς, Πομάκους, Ρομά και Αφροέλληνες.

Στο άρθρο 38 ορίζονται αναλυτικά και με σαφήνεια οι υποχρεώσεις της τουρκικής κυβέρνησης να παρέχει σε όλους τους κατοίκους της Τουρκίας πλήρη κι απόλυτη προστασία της ζωής και της ελευθερίας, ανεξάρτητα από τη θρησκεία, τη γλώσσα, την εθνικότητα ή τη φυλή. Μεταξύ πολλών, υπογραμμίζεται ότι όλοι οι κάτοικοι της Τουρκίας, χωρίς διάκριση θρησκευμάτων, θα είναι ίσοι απέναντι στο Νόμο.

Η Τουρκία δεν σεβάστηκε ποτέ τη Λωζάννη
Εκτός από τον σαφή σεβασμό των Ελλήνων, που έπρεπε να αποδειχθεί στην πράξη με ενεργητικές πολιτικές θετικής διάκρισης (όπως αντίστοιχες έκανε τις τελευταίες δεκαετίες η χώρα μας), η Τουρκία συμφώνησε και σε πιο ειδικά ζητήματα, όπως στην καθιέρωση ειδικής διοικητικής οργάνωσης για τα νησιά Ίμβρου και Τενέδου, που παρέμειναν υπό τουρκική κυριαρχία. Στόχος ήταν η παροχή κάθε εγγύησης για τον αυτόχθονα μη μουσουλμανική πληθυσμό όσον αφορά στην τοπική διοίκηση και την προστασία προσώπων και περιουσιών. Μάλιστα, οριζόταν ότι η τήρηση της τάξης θα διασφαλιζόταν από αστυνομική δύναμη που θα στρατολογούταν από την τοπική αυτοδιοίκηση.

Κάποια από τα συμφωνηθέντα, όπως το ειδικό καθεστώς σε Ίμβρο και Τένεδο, η Τουρκία δεν τα εφήρμοσε ποτέ, ενώ κάποια άλλα, όπως τον σεβασμό της μειονότητας, δεν τον εφήρμοσε σταδιακά, εντείνοντας τις ενέργειες κατά των Ελλήνων, μέχρι την ουσιαστική εξόντωσή τους, γεγονός που αναντίρρητα αποδεικνύεται αριθμητικά.

Μόνο τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά αφότου επέτυχε τον στόχο εξόντωσης των Ελλήνων και σχεδόν μηδενισμού του πληθυσμού της μειονότητας, εντελώς υποκριτικά, θέλοντας να κλείσει το μάτι στη Δύση και να αποκτήσει διαπραγματευτικό χαρτί στα διεθνή fora, έχει κάνει κάποιες ενέργειες προς όφελος των Ελλήνων. Ωστόσο, η πραγματικότητα έχει ήδη διαμορφωθεί κι αυτή περιλαμβάνει μία ευμεγέθη μουσουλμανική μειονότητα στην Ελλάδα που χαίρει ελευθεριών Ευρωπαίων πολιτών, σε αντίθεση με μία ολιγομελή ελληνική μειονότητα στην Τουρκία που ουσιαστικά εξοντώθηκε.

Σα να μην έφταναν όλα τα παραπάνω, η Τουρκία αποπειράται, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, να κάνει μαθήματα στην Ελλάδα για το σεβασμό μειονοτικών δικαιωμάτων. Όμως, δεν έχει ζητήσει ούτε καν μία συγγνώμη για τα ιστορικά της εγκλήματα εις βάρος των Ελλήνων σε Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο.

Το πογκρόμ κατά των Ελλήνων
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, οι Έλληνες που παρέμειναν στην Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο και την Τένεδο μετά την Συνθήκη της Λωζάννης υπολογίζονταν στους 130.000. Με τρεις στρατηγικές κινήσεις καταστρατήγησης δικαιωμάτων και διωγμών, η Τουρκία κατάφερε να αποψιλώσει την ελληνική μειονότητα.

Τις τρεις κινήσεις καταγράφει αναλυτικά το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών. Και οι τρεις συνιστούν, εκτός από εγκλήματα (ποινικά ή οικονομικά) που δεν έχει αναγνωρίσει η Τουρκία, σαφείς παραβάσεις της Συνθήκης της Λωζάννης. Αναλυτικά:

1) Στις 11 Νοεμβρίου 1942 και ενώ η παγκόσμια κοινή γνώμη ήταν απασχολημένη με τα τεκταινόμενα στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ως εκ τούτου δεν θα παρατηρούσε τις παραβιάσεις των μειονοτικών δικαιωμάτων από πλευράς Τουρκίας, η τούρκικη κυβέρνηση έθεσε σε ισχύ τον Νόμο 4305, με τον οποίο επέβαλε επαχθή φόρο περιουσίας στην ιδιοκτησία, το λεγόμενο Varlik Vergisi. O νόμος έπρεπε να εφαρμοστεί εξίσου σε όλους τους πολίτες, ωστόσο, η επιλεκτική εφαρμογή του με κριτήρια τη θρησκεία και την εθνικότητα, επεδίωκε να καταστρέψει οικονομικά τις μη μουσουλμανικές μειονότητες. 

Η προθεσμία καταβολής του φόρου οριζόταν στις 15 ημέρες και δεν υπήρχε δικαίωμα άσκησης έφεσης. Η αποτυχία πληρωμής του φόρου είχε ως αποτέλεσμα την κατάσχεση της περιουσίας των φορολογουμένων, τη σύλληψη και τον εκτοπισμό τους σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στην πόλη Άσκαλε, υπό εξαιρετικά κακές καιρικές συνθήκες.

Ο αριθμός των εξορίστων ανήλθε στα 2.500 άτομα. Αφού κατέστρεψε τις μη μουσουλμανικές μειονότητες, ο νόμος καταργήθηκε το 1944 (έχοντας επιτύχει το σκοπό του). 

Πρέπει να σημειωθεί ότι η ελληνική μειονότητα, αν και αποτελούσε το 0,5% του συνολικού τουρκικού πληθυσμού, συνεισέφερε το 20% του συνολικού εισοδήματος της χώρας, που προήλθε από τον εν λόγω φόρο.

2) Τη νύχτα της 6ης Σεπτεμβρίου του 1955, οργανωμένος, βάσει σχεδίου, όχλος διαδηλωτών στην Κωνσταντινούπολη εστράφη κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της ελληνικής μειονότητας, καταστρέφοντας 1.004 κατοικίες, 5.000 μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, δύο νεκροταφεία, 73 ναούς, 23 σχολεία και 5 αθλητικά κέντρα.

Ο αριθμός των Ελλήνων μειονοτικών, που αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν την Τουρκία μέχρι το 1960, συνεπεία αυτών των γεγονότων, υπολογίζεται σε 9.000 περίπου. Τον Οκτώβριο του 1961 ο τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας Αντνάν Μεντερές δικάσθηκε από έκτακτο τουρκικό δικαστήριο μεταξύ άλλων και για τα γεγονότα της 6ης/7ης Σεπτεμβρίου 1955 κατά της ελληνικής ομογένειας. Κατά τη διάρκεια της δίκης τονίστηκε ο κεντρικός ρόλος που διαδραμάτισε η κυβέρνηση Μεντερές στα επεισόδια.

3) Στις 16 Μαρτίου του 1964, η Τουρκία κατήγγειλε τη διμερή Συμφωνία Εγκαταστάσεως (1930), αρνούμενη ταυτοχρόνως οποιαδήποτε διαπραγμάτευση για αντικατάστασή της από νέα συνθήκη.

Τότε απελάθηκαν, σε διάστημα δύο ετών, περισσότεροι από 12.000 Έλληνες υπήκοοι εγκατεστημένοι στην Τουρκία, με στέρηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας τους. Ακολούθησε η εκ των πραγμάτων φυγή, μέσα σε καθεστώς φόβου, χιλιάδων άλλων μειονοτικών (συγγενών τους) Τούρκων πολιτών. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι οι εγκατεστημένοι στην Πόλη Έλληνες πολίτες απέκτησαν δικαίωμα ισόβιας εκεί διαμονής τους, δυνάμει της συμφωνίας για την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923, καθώς ουδεμία σχέση έχουν με την ανωτέρω διμερή Συμφωνία Εγκαταστάσεως του 1930. 

Παράλληλα με τις απελάσεις, μυστικό νομοδιάταγμα* δέσμευσε όλα τα περιουσιακά στοιχεία των Ελλήνων στην Τουρκία. Τα σπίτια και οι περιουσίες των απελαθέντων περιήλθαν στο Τουρκικό Δημόσιο, αφού πρώτα χαρακτηρίστηκαν από αυτό ως εγκαταλειμμένες περιουσίες.

*Το διάταγμα 6/3801 της 2ας Νοεμβρίου 1964, γνωστό ως «καραρναμές», από την τουρκική λέξη kararname, που σημαίνει απόφαση, είναι μυστικό διότι δεν δημοσιεύτηκε στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως για να μην μπορεί να προσβληθεί στα δικαστήρια.

Με όλες τις παραπάνω ενέργειες, αλλά και την καθημερινή καταπίεση και ρατσισμό που βίωναν οι Έλληνες της Τουρκίας όλες τις προηγούμενες δεκαετίες, οδηγήθηκαν σταδιακά μεν, αλλά με σαφή κίνητρο από την Τουρκία και οργανωμένα, στον ξεριζωμό, την ξενιτειά και τη μετανάστευση. Σε αντίθεση με τις διεθνείς δεσμεύσεις που είχε αναλάβει η Τουρκία, τίποτα δεν έκανε για να εγγυηθεί την ασφάλεια και την ευημερία των Ελλήνων, εκτός από τις τελευταίες δεκαετίες, αφότου όμως η μειονότητα αριθμεί λιγότερα από 3.000 μέλη, άρα ο σκοπός εξόντωσής της έχει επιτευχθεί. Δηλαδή, η ελληνική μειονότητα πλέον αριθμεί λιγότερο από το 3% της δυναμικής που είχε προ εκατονταετίας.

Αλλά ακόμη και πρόσφατα, η Τουρκία συνέχισε τις προκλήσεις, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς προστατευόμενου από την Unesco, σε τζαμί.

Ενώ τα παραπάνω γεγονότα εξελίσσονταν κι εξελίσσονται στην Τουρκία, η μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης, που αριθμούσε περί των 90.000 μελών τη χρονιά υπογραφής της Συνθήκης της Λωζάννης (1923) δεν εκδιώχθηκε από την πατρίδα της. Μάλιστα, η μουσουλμανική μειονότητα έχει πληθύνει αριθμητικά, μετρώντας περί των 120.000 μελών.

Γ.Γ. Θρησκευμάτων: «Ιερό κείμενο»  η Συνθήκη της Λωζάννης
Στη σημαντική αυτή επέτειο των εκατό ετών, φιλοξενήθηκε στο ράδιο Χρόνος 87.5fm ο γενικός γραμματέας Θρησκευμάτων Γιώργος Καλαντζής. «Η Συνθήκη της Λωζάννης είναι μία διεθνής, κι όχι μία ελληνοτουρκική συνθήκη, και δεν ρυθμίζει μόνο αμιγώς ελληνοτουρκικά ζητήματα, αλλά το καθεστώς ολόκληρης της περιοχής. Είναι λοιπόν μία συνθήκη, την οποία οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε -όσοι τουλάχιστον πιστεύουμε στην ειρήνη- ως ένα ιερό κείμενο» σημείωσε.

Ο έμπειρος πολιτικός, ο οποίος κατέχει τη θέση αυτή για περισσότερο από μία δεκαετία, δηλαδή τη διατήρησε διακομματικά με όλες τις κυβερνήσεις που πέρασαν, ξεκαθάρισε ότι η όποια προσπάθεια της Τουρκίας για αλλαγή ή διαφορετική ερμηνεία της συνθήκης, βάζει την Ελλάδα «σε πολύ μεγάλες περιπέτειες» και προειδοποίησε πως «γι’ αυτό η Ελλάδα -που είναι δύναμη σταθερότητας, ειρήνης και δημοκρατίας στην περιοχή- επιμένει ότι η συνθήκη αυτή ανταποκρίνεται όχι μόνο στα δεδομένα της εποχής κατά την οποία υπογράφηκε, αλλά και σήμερα είναι πυλώνας σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο».

Αντίθετα, όπως εξήγησε, η Τουρκία παραμένει στη λογική του αναθεωρητισμού, καθώς αισθάνεται εγκλωβισμένη στη συνθήκη, γι’ αυτό τα τελευταία χρόνια έχουν ακουστεί πολλά για δήθεν τη Γαλάζια Πατρίδα, κυκλοφορήσει χάρτες με το μισό Αιγαίο κόκκινο, τη Θράκη πράσινη κι άλλα πολλά, με αποκορύφωμα φυσικά το τετελεσμένο συνεχιζόμενο έγκλημα εισβολής και κατοχής της Κύπρου. 

«Όλα αυτά συνθέτουν ένα πλαίσιο εξαιρετικά ανησυχητικό για ολόκληρη την περιοχή, όχι μόνο για την Ελλάδα» σημείωσε ο γενικός γραμματέας.

«Οργανωμένες πολιτικές εξαφάνισης της ελληνικής μειονότητας»
Ο Γιώργος Καλαντζής υπερθεμάτισε το ότι «η συνθήκη της Λωζάννης έχει οριστικό χαρακτήρα» και τίποτα δεν υπάρχει προς επαναδιαπραγμάτευση, νέα ερμηνεία ή οτιδήποτε άλλο. Όπως εξήγησε, η Ελλάδα σεβάστηκε, σέβεται και στηρίζει τη συνθήκη, όπως και την ίδια τη μουσουλμανική μειονότητα, κάτι που αποδεικνύεται στην πράξη από τον πληθυσμό μουσουλμάνων που ζουν ειρηνικά στην Ελλάδα.

Αντίθετα «η πλευρά της Τουρκίας όσον αφορά την προστασία της ελληνικής ορθόδοξης μειονότητας σε Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο, όχι απλά δεν σεβάστηκε τη Συνθήκη της Λωζάννης, αλλά προχώρησε σε οργανωμένες πολιτικές εξαφάνισης και εξόντωσης της ελληνικής μειονότητας. 

Και το πέτυχε», περιέγραψε ο γενικός γραμματέας Θρησκευμάτων, θυμίζοντας κι εκείνος μόνο μερικά από τα διαχρονικά εγκλήματα ή τη μη τήρηση των υπογραφέντων που όριζε η συνθήκη από την Τουρκία.