Περί μέτρων και σταθμών και βάσης εισαγωγής στα ΑΕΙ

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος, περί τα τέλη Αυγούστου, και με αφορμή την ανακοίνωση των φετινών βάσεων εισαγωγής στα Πανεπιστήμια, ξεκινά η κουβέντα γύρω από το σύστημα εισαγωγής στα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Μια κουβέντα η οποία ξεθωριάζει όσο προχωρά ο Σεπτέμβριος για να επανέλθει και πάλι δριμύτερη την νέα χρονιά εκεί γύρω στα τέλη του Αυγούστου. Ένα από τα θέματα που τέθηκαν στην φετινή κουβέντα είναι και ο βαθμός βάσης για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (σημ. το θέμα έχει απασχολήσει τους ενδιαφερομένους και κατά το παρελθόν). 

Η νέα υπουργός Παιδείας κ. Κεραμέως εξήγγειλε την πρόθεση της κυβέρνησης να θεσμοθετήσει μια ελάχιστη βάση εισαγωγής στα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και μάλιστα ειπώθηκε ότι όποια σχολή θέλει θα μπορεί, κατά περίπτωση, να ορίζει την ελάχιστη βαθμολογία με την οποία θα εισάγεται κάποιος/α σε αυτήν, η οποία σε κάθε περίπτωση δεν θα μπορεί να είναι μικρότερη του 10 (στην κλίμακα του 20). Το ερώτημα όμως το οποίο τίθεται είναι: Γιατί το 10 και όχι το 11 ή το 9; Ίσως γιατί εμπεριέχει ένα συμβολισμό καθολικά αναγνωρίσιμο εδώ και χρόνια στο εκπαιδευτικό μας σύστημα: Προβιβάσιμος ή μη προβιβάσιμος. Άραγε αυτό όμως σημαίνει ικανός ή μη ικανός να σπουδάσει κάποιος/α αυτό που ονειρεύεται και επιθυμεί; Ίσως γιατί, όπως διαβάζω, η εισαγωγή της βάσης του 10 θα φέρει μια μείωση των εισακτέων περίπου κατά 20 χιλιάδες. 

Άραγε αυτές οι χιλιάδες των αποτυχόντων υποψηφίων δεν θα αναζητήσουν την τύχη τους σε κάποιο πανεπιστήμιο της αλλοδαπής, κάποιο ιδιωτικό εκπαιδευτικό φορέα της ημεδαπής ή δεν θα προετοιμαστούν πιο εντατικά σε κάποιο φροντιστήριο για να δοκιμάσουν την νέα χρονιά; Δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι το μέτρο αυτό θα περιορίσει την ζήτηση, αν σε κάτι τέτοιο στοχεύει. Την στιγμή μάλιστα που, δυστυχώς, η εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση φαντάζει μονόδρομος στα μάτια ενός νέου ή μιας νέας που ζει στην χώρα σήμερα και ζητά διεξόδους στην επαγγελματική του πορεία. Από την άλλη βέβαια δεν θα πρέπει να παραβλέπεται και το γεγονός ότι η αθρόα εισαγωγή υποψηφίων που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια δημιουργεί πολλές φορές συνθήκες «ασφυξίας», ιδιαίτερα σε σχολές του κέντρου. 

Και τι θα γίνει άραγε με τις περιφερειακές σχολές; Τι «μέτρα και σταθμά» θα πρέπει να ορίσουν προκειμένου να συναγωνιστούν την πανσπερμία σχολών που έχουν κατακλύσει όχι μόνο την τελευταία γωνιά της Ελλάδας αλλά και τις μητροπόλεις της; Προσωπικά δεν είμαι καθόλου πεπεισμένος ότι μια σχολή μηχανικών στην Θράκη δεν είναι καλύτερη επιλογή από μια κορεσμένη σχολή σε μια από τις μεγάλες πόλεις της χώρας. Άραγε το μέτρο αυτό (βάση του 10) θα συνεκτιμηθεί στο μοντέλο πάνω στο οποίο δημιουργήθηκαν την δεκαετία του ‘80, λειτουργούν και αναπτύσσονται τα περιφερειακά πανεπιστήμια (regional universities) της χώρας;

Η νέα αντίληψη που επικρατεί θέλει το περιφερειακό πανεπιστήμιο «καταλύτη» της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης που υποκινεί τις εξελίξεις και όχι «υπηρέτη» που απλά δίνει λύσεις σε προβληματικές καταστάσεις που απασχολούν την τοπική κοινωνία και όχι μόνον. Ωστόσο (στην Ελλάδα) από τα έως τώρα δεδομένα, ένα Πανεπιστήμιο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε μία τοπική οικονομία ως προς την κατανάλωση, ενώ ο ρόλος του για παρεμβατισμό μέσα στην οικονομία σε περιφερειακό επίπεδο είναι μικρός. Αν και στόχος για την Ελλάδα είναι η αποκέντρωση (Στρατηγική της Λισσαβόνας), έχουμε μία άναρχη και απρογραμμάτιστη κατανομή των σχολών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. 

Το πρόβλημα λοιπόν είναι υπαρκτό και ζητάει λύση και μάλιστα στρατηγική. Καλό λοιπόν θα ήταν ο διάλογος που ξεκίνησε και αυτή τη φορά να κρατήσει πέρα από τα τέλη του Σεπτέμβρη ώστε ο νόμος που τελικά θα ψηφιστεί να είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Καλό επίσης θα ήταν τα ιδρύματα, οι σχολές και τα Τμήματα να ξεκινήσουν τον διάλογο αυτόν έγκαιρα μέσα στις δομές τους για να μην «τρέχουν» για μια ακόμη φορά πίσω από τις εξελίξεις. Κλείνοντας θα ήθελα να παραθέσω ένα σύντομο απόσπασμα από το βιβλίο του Yuval Harrari, με τίτλο Homo Deus “Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος», από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια: «Η ακριβής βαθμολογία σε τακτική βάση άρχισε να χρησιμοποιείται από τα μαζικά εκπαιδευτικά συστήματα της βιομηχανικής εποχής.

Όταν τόσο τα εργοστάσια όσο και τα υπουργεία του κράτους συνήθισαν να σκέπτονται στην γλώσσα των αριθμών, τα σχολεία ακολούθησαν κατά πόδας. Άρχισαν να υπολογίζουν την αξία κάθε μαθητή ή μαθήτριας σύμφωνα με τον μέσο όρο της βαθμολογίας τους, ενώ η αξία κάθε δασκάλας και διευθυντή κρινόταν με βάση τον συνολικό μέσο όρο του σχολείου. Όταν οι γραφειοκράτες υιοθέτησαν αυτή τη μεζούρα, η πραγματικότητα μεταμορφώθηκε. Αρχικά τα σχολεία υποτίθεται ότι είχαν στόχο τη διαφώτιση και τη μόρφωση των μαθητών κι οι βαθμοί ήταν απλώς τρόπος μέτρησης της επιτυχίας. Αλλά, όπως ήταν φυσικό, σύντομα πολλά σχολεία άρχισαν να εστιάζουν στην επίτευξη καλύτερων βαθμών.

Όπως ξέρει κάθε παιδί, κάθε δάσκαλος και κάθε επιθεωρητής, οι ικανότητες που απαιτούνται για να πάρει κανείς υψηλή βαθμολογία δεν ισοδυναμούν με την πραγματική κατανόηση της λογοτεχνίας, της βιολογίας ή των μαθηματικών. Κάθε παιδί, δάσκαλος και επιθεωρητής γνωρίζει επίσης πως, όταν αναγκάζονται να διαλέξουν ανάμεσα στα δύο, τα περισσότερα σχολεία επιλέγουν τους βαθμούς».