Τα σχολεία ξεκινούν!

Ο μήνας Σεπτέμβρης πάντα θα σηματοδοτεί μία νέα αρχή, πάντα θα μας φέρνει στο νου την έναρξη της σχολικής χρονιάς και πάντα θα ταυτίζεται με μία στεναχώρια για την λήξη της ξενοιασιάς και του ανέμελου καλοκαιριού.

Από το νηπιαγωγείο, ήδη, θυμόμαστε την αρχή μιας νέας πραγματικότητας με πολλές ευθύνες και υποχρεώσεις, την πρώτη φορά μακριά από την ασφάλεια και τη σιγουριά του σπιτιού μας χωρίς την διευκολυντική συμπεριφορά του μπαμπά και της μαμάς, τον φόβο του αγνώστου, την απώλεια της αίσθησης της μοναδικότητας, την προσαρμογή  στη ζωή της ομάδας και στους κανόνες της, το νέο περιβάλλον με άγνωστους συνομήλικους και ενήλικες.

Φανταστείτε τα τραύματα που βιώνει ένα παιδί όπου από την ελευθερία δράσης του σπιτιού περνάει σε ένα περιβάλλον με τακτοποιημένα καρεκλάκια και τραπεζάκια όπου δεν του επιτρέπουν να φάει όποτε θέλει, όπου πρέπει να συμμαζεύει τα παιχνίδια με τα οποία παίζει, όπου πρέπει να μοιράζεται τα παιχνίδια με άλλα παιδιά και όπου πρέπει να περιμένει τη σειρά του για να παίξει στην αγαπημένη του γωνιά. (Μαυρογονάτου Κ.)

Στην ουσία αυτά που βιώνει στο νηπιαγωγείο δεν έχουν καμία σχέση με την έως τώρα καθημερινότητά του.  Στα παιδικά μάτια Η «πρώτη μέρα στο σχολείο» είναι η «πρώτη μέρα στον πραγματικό κόσμο».

Το πώς θα αισθανθεί το παιδί μας όταν πρωτοπάει σχολείο, είναι πολλές φορές ο καθρέφτης του πώς αισθανόμαστε εμείς. Τα διφορούμενα συναισθήματα της μητέρας, δηλαδή περηφάνια από τη μια,  τύψεις, θλίψη, άγχος,  αμφιβολία ή ανησυχία από την άλλη, που όμως γίνονται αντιληπτά από το παιδί, μπορεί να προκαλέσουν φόβο και ανασφάλεια και να δυσχεράνουν την ένταξή του στο σχολικό πλαίσιο. Εάν αντιμετωπίσουμε τις πρώτες ημέρες του παιδιού στο σχολείο ως κάτι αυτονόητο, με αυτοπεποίθηση και χιούμορ, τότε και εκείνο θα αισθανθεί  μεγαλύτερη ασφάλεια και λιγότερο άγχος και θα επικεντρωθεί στα θετικά του σχολείου.

Από τί εξαρτάται η επιτυχία του παιδιού στο σχολείο;

Η ικανότητα του παιδιού για μάθηση είναι έμφυτη και ιδιαίτερα αναπτυγμένη στη σχολική ηλικία. Προκειμένου τα παιδιά να διευκολυνθούν στην προσαρμογή τους στο σχολείο, χρειάζεται να είναι σε θέση να επικοινωνούν με τους άλλους ως ομιλητές και ως ακροατές, να έχουν θετική στάση προς τη μάθηση και είναι πρόθυμα να εξερευνήσουν νέα πράγματα. 

Επίσης να είναι συναισθηματικά υγιή και ώριμα, να εκφράζουν τόσο θετικά όσο και αρνητικά συναισθήματα και να είναι σε θέση να κατανοήσουν τους άλλους. Να έχουν αυτοπειθαρχία και ενδιαφέρον, να γνωρίζουν τι είδους συμπεριφορά είναι αποδεκτή και να μπορούν να επιβάλλονται στις παρορμήσεις τους.

Να έχουν αποκτήσει κοινωνικές δεξιότητες, όπως την ικανότητα να συνεργάζονται, να περνούν καλά με τους άλλους και να κάνουν φίλους. Να έχουν μάθει να αναλαμβάνουν ευθύνες, να επιδεικνύουν σεβασμό, να επιλύουν προβλήματα, να ακολουθούν οδηγίες και να στρέφονται στον δάσκαλό για βοήθεια.  Τέλος να μπορούν να εκφράζουν τη γνώμη και τις ανάγκες τους.

Σημαντικό επίσης είναι να διαθέτουν φυσική ετοιμότητα για το σχολείο, σωματική ανεξαρτησία και ανεπτυγμένες κινητικές δεξιότητες. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με σωματική υγεία και ευεξία έχουν μεγαλύτερη συγκέντρωση, καλή μνήμη, αυξημένη δημιουργικότητα και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων.

Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι η αυξημένη αυτοεκτίμηση και το μειωμένο άγχος των παιδιών μπροστά στην πρόκληση του σχολείου. 

Οι τρεις άξονες της επιτυχίας: 

• Η προσαρμογή στο σχολείο απαιτεί πρόγραμμα: Με την έναρξη του σχολείου χρειάζεται και στο σπίτι να μπει ένα πρόγραμμα για τα παιδιά. Το πρωινό ξύπνημα, οι ώρες μελέτης, ξεκούρασης-παιχνιδιού, τηλεόρασης-υπολογιστή και οπωσδήποτε ο ύπνος πρέπει να τηρούνται με αρκετή συνέπεια και αν χρειαστεί, αυστηρότητα.
   
• Κρατάμε μία στάση που αποτρέπει την δημιουργία αντίπαλων στρατοπέδων: Η σχέση που θα δημιουργήσει το παιδί μας με τη δασκάλα του είναι πρωταρχικής σημασίας για να έχει μια καλή προσαρμογή στο σχολείο. Για τον λόγο αυτό  τηρούμε μια ουδέτερη (όχι αδιάφορη) στάση απέναντι της. Αν έχουμε αντιρρήσεις με τις τακτικές που αυτή χρησιμοποιεί, είναι προτιμότερο να συγκρατηθούμε για να διαπιστώσουμε αν έχουμε δίκιο και αν επιβεβαιωθούμε, το συζητούμε μαζί της. Σε καμία περίπτωση δεν δείχνουμε στο παιδί τη δυσαρέσκεια μας ή ακόμη χειρότερα την αντιπάθεια μας για αυτή. Προσπαθούμε να ακούμε το παιδί μας  χωρίς να πρέπει να πάρουμε θέση ή να δώσουμε λύση στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Είναι αξιοθαύμαστο το πόσο μπορεί να καταλαγιάσει ένα παράπονο επειδή κάποιος κάθισε και το άκουσε.  
   
• Το σχολείο είναι πρωτίστως υπόθεση του παιδιού και για αυτό πρέπει να το βοηθήσουμε να αναπτύξει αυτονομία: Το σχολείο είναι πρωτίστως υπόθεση του παιδιού και η δική μας υποχρέωση είναι  να το βοηθήσουμε να αναπτύξει την αυτονομία του. ΔΕΝ είναι βοηθητικό για  το παιδί μας το να του φτιάχνουμε  την τσάντα ή το να παίρνουμε καθημερινά τηλέφωνα για να μας πουν τα μαθήματα επειδή δεν πρόσεχε ή το να του λύνουμε τις ασκήσεις. Αν ζητάει τη βοήθεια μας, αναζητούμε μαζί του τρόπους που θα το βοηθήσουν να τα κάνει όλα αυτά μόνο του. Του δείχνουμε έναν καλό τρόπο να τακτοποιεί την τσάντα, του αγοράζουμε ένα μπλοκάκι να σημειώνει τα μαθήματα, επιμένουμε στο να κάνει όλα τα μαθήματα μόνο του, έστω κι αν καμιά φορά δεν προλαβαίνει να τα τελειώσει. Του υπενθυμίζουμε ξανά και ξανά ότι στο σχολείο δεν πάει για να τα κάνει όλα τέλεια αλλά για να μάθει πράγματα που δεν ξέρει.

Πως θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε το παιδί μας να βρει τη θέση του και να εξοικειωθεί με το σχολικό περιβάλλον;

• Να θυμάστε να επιβραβεύετε  το παιδί κατά την επιστροφή του στο σπίτι. Να του δίνετε φιλάκια, να του κάνετε αγκαλίτσες και να δείχνετε χαρούμενοι που έχει μεγαλώσει και πηγαίνει πια στο σχολείο.
• Να ενθαρρύνετε και να επιβεβαιώνετε το παιδί σας για τις μικρές και μεγάλες κατακτήσεις του, αλλά και το αποδέχεστε για τυχόν αποτυχίες. Ειδικά τις πρώτες μέρες του σχολείου, είναι σημαντικό να καταλάβει την φυσιολογικότητα των λαθών και την  μεγάλη σημασία της  προσπάθειας που κάθε φορά καταβάλει. 
• Δεν πανικοβάλλεστε και δεν το κατακρίνετε, ούτε  το αποπαίρνετε εάν καθυστερήσει η προσαρμογή του στο σχολείο. Αντιθέτως του μιλάτε  για αυτό.  
  
  Αν, παρόλα, αυτά η δυσκολίες συνεχίζονται και το  παιδί σας αντιδρά ακραία στο σχολικό περιβάλλον, θα μπορούσατε να επισκεφθείτε κάποιον ειδικό Ψυχικής Υγείας. 

Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι η είσοδος του παιδιού στο σχολείο αποτελεί μια σημαντική φάση εξέλιξης τόσο των παιδιών όσο και των γονέων. Κατά τη διάρκεια της προσαρμογής του παιδιού, είναι σημαντικό η συμπεριφορά μας στις αντιδράσεις του να είναι σταθερή και αποφασιστική. Δεν χρειάζεται να το υπερπροστατεύουμε, γιατί αυτό ενισχύει τη συναισθηματική εξάρτηση του και το γεμίζει ανασφάλεια για  τη νέα πραγματικότητα που θα αντιμετωπίσει μόνο του.

Οπότε, για καλό ξεκίνημα αλλά και καλή συνέχεια στο σχολείο, η βασικότερη προϋπόθεση είναι στοιχειώδης εμπιστοσύνη στο παιδί, κατανόηση, ανοιχτά αυτιά για να ακούμε τους φόβους και τις αγωνίες τους, αλλά και ενθάρρυνση της αυτονομίας τους. 

Καλή σχολική χρονιά σε όλους!