xρονοτοπία

Η αρχαία ακρόπολη της Αντιγόνειας Χαλκιδικής χρειάζεται σωτηρία από το αδιάφορο υπ. Πολιτισμού

Κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος με νεολιθικά ευρήματα! Τι «απάντησε» η Αρχαιολογική Υπηρεσία!

Προτάσεις αξιοποίησης της περιοχής Νέας Καλλικράτειας - Πετραλώνων - Ροδόκηπων - Νέας Γωνιάς -Ακρόπολης Αντιγόνειας - Άγιου Παύλου   

Η Αντιγόνεια της Χαλκιδικής είναι μια από τις τρεις πόλεις στην αρχαία Μακεδονία, που φέρουν αυτό το όνομα, και οι οποίες εκτίσθησαν όλες από τον Αντιγόνο Γόνατα. Η μία ήταν στην Μυγδονία, η άλλη στην Κρηστωνική και η άλλη στην Κροσσαία ή Κρουσίδι, χώρα εκτεινομένη κατά την ανατολική ακτή του Θερμαϊκού κόλπου επί της δυτικής Χαλκιδικής. Η τελευταία αυτή, ήταν πόλις αξιολογωτάτη, που επεσκίασε επί των Αντιγονιδών την πρός νότον αυτής κειμένη Ποτείδαιαν. Βλ. Λίβιο (XLIV,10), Πτολεμαίο (III,13.38). Κάποια στιγμή στην ιστορία της ονομαζόταν Αντιγόνη Ψαφαρά (βλ. Leake «North. Greech.», III, σελ. 460). 

Οι κάτοικοι της περιοχής δημιούργησαν σύλλογο, τον Σύλλογο Αντιγόνειας, για να διατηρήσουν, για να προβάλουν σε επισκέπτες και κατοίκους, την αρχαία ακρόπολη, που έως σήμερα είναι στην αφάνεια, εγκαταλελειμμένη. Είναι η ιστορία τους/μας, η ψυχή τους/μας. 

Είναι πολύ κοντά στην «γνωστή και τουριστική» Νέα Καλλικράτεια και την Νέα Γωνιά της Χαλκιδικής. 

Έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος με ζώνη προστασίας γύρω της 500 μέτρα! Διαβάζουμε στο ΦΕΚ «26. Προϊστορικός οικισμός στην Kοινότητα Nέας Γωνιάς νομού Xαλκιδικής. (Πίνακας 26). Πρόκειται για το λόφο κοινόχρηστο Kαστρί ή Tραπέζι ή Xισσάρ με ευρήματα εποχής Xαλκού και Σιδήρου. Σε ολόκληρη επίσης την ανατολική κατωφέρεια του υψώματος υπάρχει νεολιθικός οικισμός. Kηρύσσεται ο λόφος με μια ζώνη προστασίας 500 μ. γύρω απ' αυτόν». 

Σήμερα είναι αφημένος στην τύχη του. Η περιοχή οργώνεται από αδιάφορους αγρότες, δεν υπάρχουν περιφράξεις, πινακίδες. Τμήματα του βράχου έχουν αποσπασθεί και βρίσκονται στις πλευρές του λόφου. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι παντελώς απροστάτευτος και, κατά την άποψή μου, ίσως σε λίγο καιρό να μην υφίσταται! 

Γύρω-γύρω, αρχαίοι τύμβοι (τούμπες) που έχουν οικισθεί. Μετά την βροχή, ξεβράζει ο τόπος αρχαία. 

Και πλέον η περιοχή μοιάζει με τις φαβέλες.

Ο ανωτέρω σύλλογος έκανε μια ολοκληρωμένη πρόταση για την αξιοποίηση της περιοχής και την απέστειλε στην αρμόδια Αρχαιολογική υπηρεσία. Σε αυτήν έλεγε: 

«Η άποψή μας για τους αρχαιολογικούς χώρους που θα είναι και η πηγή εσόδων της Ελληνικής Πολιτείας στο μέλλον.  
Απαιτούνται τα παρακάτω:

1.Συντήρηση τους και περίφραξή τους.

2.Τοποθέτηση πινακίδων.

3.Να συμπεριληφθούν σε τουριστικούς οδηγούς (Αγγλικά-Ρωσικά) της περιοχής που δεν υπάρχουν! 

4.Εκμετάλλευση των εθελοντών (προσφορά εργασίας) που επιθυμούν να βοηθήσουν σε όλα τα παραπάνω. 

ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ 

1.Εισαγωγή. Η παρούσα πρόταση συντάσσεται με πρωτοβουλία του Συλλόγου «Αντιγόνεια» (με την ομόφωνη συμμετοχή του ΔΣ) και αφορά στην δημιουργία της πολιτιστικής διαδρομής που περιγράφεται παρακάτω για να βγάλουμε τον τόπο μας από την απομόνωση και να δημιουργήσουμε εκείνες τις προϋποθέσεις ώστε να υπάρξει ανάπτυξη. 

2.Η Πρόταση. Η δημιουργία της Πολιτιστικής διαδρομής που περιλαμβάνει τους προορισμούς: Ν. Καλλικράτεια - Πετράλωνα - Ροδόκηποι - Νέα Γωνιά -Ακρόπολη Αντιγόνειας - Άγιος Παύλος για την ανάδειξη και καταγραφή των μνημείων, λαογραφικού μουσείου, των αρχαιολογικών χώρων και της ιστορίας της με στόχο την περαιτέρω οικονομική της ανάπτυξη μέσω του πολιτιστικού τουρισμού, την διεθνή προβολή και αξιοποίησή τους προς όφελος των τοπικών οικονομιών. 

3.Περιγραφή συνοπτικά των προορισμών

α.Σπήλαιο Πετραλώνων

Το σπήλαιο έγινε γνωστό για τα παλαιοντολογικά και παλαιοανθρωπολογικά του ευρήματα ήδη από το 1960, μετά την τυχαία ανακάλυψη σε αυτό από τον κάτοικο των Πετραλώνων Χ. Σαρρηγιανίδη, του περίφημου απολιθωμένου ανθρώπινου κρανίου. Η αξία του ευρήματος και η μοναδικότητά του έδωσαν αφορμή σε μια σειρά εργασιών μέσα και έξω από το σπήλαιο. Το 1968 και την περίοδο 1974-1988 διενεργήθηκαν ανασκαφές στο σπήλαιο από τον (παλαιο)ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό. Στις δημοσιεύσεις του Πουλιανού για το σπήλαιο γίνεται λόγος για λίθινα και οστέινα εργαλεία(.). Τα ευρήματα οπωσδήποτε είναι σπουδαιότατα και αποτελούν τις πρώτες μαρτυρίες κατοίκησης του ελληνικού γεωγραφικού χώρου. Από ανθρωπολογικής άποψης το απολιθωμένο κρανίο είναι σπουδαιότατο εύρημα (.). 

β.Ροδόκηπος

Στον Ροδόκηπο εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες μετά την μικρασιατική καταστροφή το 1922 οι περισσότεροι εκ των οποίων προήλθαν από το Γκιούλμπαξε της χερσονήσου της Ερυθραίας της Μικράς Ασίας απέναντι από την Σμύρνη. Σύμφωνα με την Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) το 1928 στον Ροδόκηπο εγκαταστάθηκαν 27 οικογένειες προσφύγων συνολικού πληθυσμού 96 κατοίκων. Ο πληθυσμός του οικισμού ήταν καθαρά προσφυγικός. Το όνομα του οικισμού πριν την εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων ήταν Σενελί ή Σέλελη. Αμέσως μετά την εγκατάσταση των προσφύγων η ονομασία του οικισμού αλλάζει, το 1928, σε Ροδόκηπος από την μετάφραση του Γκιούλ-μπαξέ. 

Στην μικρή πλατεία του χωριού, που μοιάζει με θεατρικό σκηνικό, συναντά κανείς έναν λιλιπούτειο θαυμαστό Κήπο, δημιουργία, διατήρηση και φροντίδα του πιο χαρακτηριστικού κατοίκου του χωριού, του κ. Κοσμά Ψαραδάκου από την Μ. Ασία, που φτιάχνει το τσίπουρο του σε παλαιό, πέτρινο αποστακτήρι. Ο κ. Κοσμάς διατηρεί επί πλέον, τόσο εδώ όσο και στα Ν. Σύλλατα, μια πλουσιότατη συλλογή λαογραφικού υλικού από τις «χαμένες Πατρίδες», ικανή από μόνη της να αποτελέσει και να γεμίσει ένα ολόκληρο «Οίκο μουσείο»!. 

γ. Νέα γωνιά-Νεοχωράκι

Το χωριό ιδρύθηκε από πρόσφυγες προερχόμενους από την Ανατολική Θράκη μετά την Μικρασιατική Καταστροφή. Οι Γωνιάτες έφεραν στον νέο τους τόπο και την γνώση της αμπελοκαλλιέργειας, όπως επίσης και τα ανατολίτικα φαγητά. Στα τελευταία εντάσσεται και το παραδοσιακό ντολμαδάκι "γιαλαντζί" με αμπελόφυλλα. Πολλά κτίσματα συνεχίζουν να διατηρούν το παραδοσιακό χρώμα του οικισμού, όπως ο καλά διατηρημένος ανεμόμυλος, που τον λένε "Μύλο", στις βόρειες παρυφές του χωριού. Πριν την είσοδο στο χωριό, στην περιοχή Γυαλάκια, υπάρχει η παραδοσιακή λίθινη Μεγάλη Βρύση. Στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου τελείται κάθε χρόνο πανηγύρι, στις ανατολικές παρυφές του χωριού. Το εργαστήρι της Μαριάννας Καζάκη βρίσκεται στον δρόμο για Νέα Καλλικράτεια και βραβεύτηκε για τα παραδοσιακά ντολμαδάκια "γιαλαντζί" με βιολογικά αμπελόφυλλα, τα οποία εξάγονται σε αρκετές χώρες με την εμπορική ονομασία "Ντολμαδάκια της Μαριάννας". Το καμπαναριό φέρει ημερομηνία 1901!

δ. Ακρόπολη Αντιγόνειας 

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ακρόπολη της Αντιγόνειας που βρίσκεται κοντά στην Νέα Γωνιά, που κτίσθηκε σε μια φυσική οχυρή θέση από τον Μακεδόνα βασιλιά Αντίγονο Γονατά το 280 π.Χ. Το όνομά της επέζησε και στα βυζαντινά χρόνια σε δύο χωριά της περιοχής της Άνω και Κάτω Αντιγόνεια. Έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος με την ονομασία Λόφος Καστρί ή Χισάρ ή Τραπέζι με το ΦΕΚ 118/Β/19.3.1986 (.) Σήμερα είναι εγκαταλελειμμένη, χωρίς περίφραξη. Ο χώρος της χρησιμοποιείται από φίλους της μοτοσυκλέττας ως χώρος αγώνων!
ε. Άνω και Κάτω Αντιγόνεια

Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες προς το παρόν για τα χωριά αυτά. Εικάζεται ότι ευρίσκονταν στους πρόποδες του λόφου της ακρόπολης. Ο σύλλογός μας προσπαθεί να συλλέξει πληροφορίες από διάφορες πηγές και να τις παρουσιάσει στο εγγύς μέλλον. Τα χωριά αναφέρονται σε χάρτες. 

στ. Δρόμοι του Κρασιού, Τσάνταλης και Άγιος Παύλος 

Η Διαδρομή του Κρασιού της Χαλκιδικής ξεκινά από τον Άγιο Παύλο στην χερσόνησο της Χαλκιδικής με σταθμό το οινοποιείο της εταιρείας Τσάνταλη, συνεχίζει στο Πόρτο Καρράς στην Σιθωνία και το Κτήμα Πόρτο Καρράς, για να ανηφορίσει στην ορεινή Χαλκιδική, στην Αρναία και το Κτήμα Κλαούντια Παπαγιάννη και να καταλήξει στο Άγιον Όρος, στην Χρωμίτσα και το οινοποιείο του Μυλοπόταμου. Στον Άγιο Παύλο, ο επισκέπτης θα ξεναγηθεί στο οινοποιείο Τσάνταλη. 

 ζ. Δρόμοι της Ελιάς

Δημιουργήθηκαν από το Επιμελητήριο της Μεσσηνίας που έκαμε πασίγνωστη την χώρα μας στα πέρατα του πλανήτη. "Οι Δρόμοι της Ελιάς" είναι διαδρομές πολιτισμού και διαλόγου μεταξύ λαών και πολιτισμών με αφορμή την ελιά. Είναι διαδρομές ανακάλυψης ή διάδοσης του πολιτισμού της ελιάς, πολιτιστικές εκδηλώσεις και άλλες σχετικές δραστηριότητες με σκοπό την διεθνή προβολή και αξιοποίηση της ιστορίας του πολύτιμου δένδρου, προς όφελος των ελαιοπαραγωγικών περιοχών. Οι «Δρόμοι της Ελιάς» υποστηρίζονται από πολλούς διεθνείς Οργανισμούς και φορείς, τα ελληνικά και τα μεσογειακά Εμπορικά και Βιομηχανικά Επιμελητήρια, Πανεπιστήμια, Μουσεία Ελιάς και ΜΚΟ σε όλες τις ελαιοπαραγωγικές χώρες. Οι "Δρόμοι της Ελιάς", βασισμένοι στην αγάπη για ένα δένδρο που συμβολίζει την ειρήνη και την ευημερία, αλλά και στην ανάγκη εξωστρέφειας, αναγνωρίσθηκαν το 2003 από την Unesco ως «Παγκόσμια Πολιτιστική Διαδρομή» και το 2006 από το Συμβούλιο της Ευρώπης ως «Μεγάλη Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Διαδρομή». Στον Δήμο μας συναντώνται δύο μεγάλοι δρόμοι του κρασιού και της ελιάς. Συμμετέχει ο Δήμος μας; Έχουμε εκμεταλλευθεί τα πλεονεκτήματα της συνάντησης των δύο δρόμων; 

4.Άλλοι παράγοντες που είναι υποβοηθητικοί της πρότασής μας (επιγραμματικά) 

α.Εταιρία Τσάνταλης

β.Εταιρία Μαριάνας

γ.Το Αεροδρόμιο (συνοπτική περιγραφή)

Η P.R.E.L Wing & Rotor Ltd - SPORT AIRCRAFTS & HELICOPTERS είναι πρωτοποριακή στο χώρο του αεραθλητισμού και ιδρύθηκε το 1992, με το όνομα P.R.E.L. Aerosporting Center, με μοναδικό κριτήριο την αγάπη για τα αεραθλήματα και σκοπό να υλοποιήσει το όνειρο του καθ' ενός να κατακτήσει τους αιθέρες. Το Aεροπορικό Kέντρο λειτουργεί σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις στο 30ό χλμ. Θεσσαλονίκης-Μουδανιών, πίσω από το εργοστάσιο ΤΣΑΝΤΑΛΗ. Οι διαστάσεις του ασφάλτινου διαδρόμου είναι 380 Χ 25 μ. 

δ. Ξενοδοχεία-Ενοικιαζόμενα δωμάτια
ε. Φίλοι του Μοτοκρός Ν. Καλλικράτειας
στ. Κλίμα-Θάλασσα

Το μεσογειακό κλίμα της περιοχής, χαρακτηρίζεται από ήπιους χειμώνες και δροσερά καλοκαίρια. Οι πιο θερμοί μήνες είναι ο Ιούλιος και ο Αύγουστος με μέσες μέγιστες ημερήσιες θερμοκρασίες γύρω στους 26οC. Οι ψυχρότεροι μήνες είναι ο Φεβρουάριος και ο Μάρτιος χωρίς όμως να δημιουργούν προβλήματα εφ' όσον οι μέσες ελάχιστες θερμοκρασίες είναι πάνω από τους 0οC. Αξιοσημείωτο είναι ότι η Χαλκιδική βρίσκεται στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος με την Μαγιόρκα της Ισπανίας. Σε ακτογραμμή 17 χλμ. εκτείνονται καθαρές, αμμώδεις παραλίες όπου ο καθ' ένας μπορεί να απολαύσει την καταγάλανη θάλασσα. 

ζ. Σύλλογοι Ν. Καλλικράτειας
η. Κέντρα Αποκατάστασης Υγείας
5.Επίλογος
Ο Δήμος Ν. Προποντίδος (κατά την άποψή μας), και ειδικότερα η Ν. Καλλικράτεια διαθέτει ένα ιδανικό περιβάλλον για την υλοποίηση της προτεινόμενης πολιτιστικής διαδρομής με σκοπό την ανάπτυξη της περιοχής και υποβοήθηση των ιδιωτικών επιχειρήσεων μέσω του τουρισμού. (.) Είναι στο χέρι μας να τα αναδείξουμε και να συμβάλουμε έτσι στην ανάπτυξη της περιοχής μας. Ασφαλώς δεν αναμένουμε με την πρότασή μας να αναπτυχθεί η περιοχή από την μια μέρα στην άλλη. Είμαστε βέβαιοι όμως, ότι με την υλοποίηση της πρότασής μας ωφεληθούν από τη υλοποίησή της όλοι σχεδόν οι κλάδοι των επιχειρήσεων του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα.  

Η επιστολή αυτή εστάλη σε πολλούς. Η Εφορεία

Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας Βόρειας Ελλάδος ([email protected]) απάντησε στις 25 Απριλίου 2014:
«Αγαπητέ κε Μπουρδούβαλη, σας ευχαριστούμε για την ενημέρωση και για την αξιέπαινη προθυμία σας να συμβάλετε στην ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων της περιοχής σας. Σας διαβεβαιώνουμε ότι η Εφορεία μας μεριμνά διαρκώς και αδιάλειπτα για την διατήρηση και ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων της αρμοδιότητά της»!!!

 (*) Ευχαριστώ τον σ/χη ΜΧ ε.α. και πρόεδρο του οικιστικού Συλλόγου
«Αντιγόνεια», κ. Χρήστο Μπουρδούβαλη, για την βοήθειά του γι' αυτό το άρθρο.
Για περισσότερα: http://antigoneia.blogspot.gr/2010/06/blog-post_25.html και http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=5166 και ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, http://www.arxeion-politismou.gr/