Διασώζοντας χταπόδια στο Θρακικό Πέλαγος

Ανεξέλεγκτη είναι η αλιεία χταποδιών στο Θρακικό Πέλαγος, απ’ όπου προέρχεται το μεγαλύτερο μέρος των χταποδιών που καταλήγουν στην ελληνική αγορά. Η θάλασσα είναι γεμάτη με δεκάδες χιλιάδες «παγίδες», πλαστικά δοχεία στα οποία τα χταπόδια φωλιάζουν μέχρι να ανασυρθούν από αλιευτικά σκάφη, μια πρακτική που δυστυχώς είναι υπό κάποιες προϋποθέσεις νόμιμη. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε επιχείρηση που διοργανώθηκε από την περιβαλλοντική οργάνωση Sea Shepherd στο Πόρτο Λάγος της Ξάνθης μέσα σε μόλις 20 ημέρες συνελέγησαν περισσότερες από 6.500 παράνομες παγίδες και απελευθερώθηκαν εκατοντάδες χταπόδια.

Όπως εξηγεί στην «Καθημερινή» ο Θανάσης Τσίκληρας, καθηγητής στο Τμήμα Βιολογίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Ιχθυολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σήμερα η αλιεία χταποδιών με «παγίδες» πραγματοποιείται με τρεις τρόπους: με βωλκούς (δικτυωτοί σάκοι), με πλαστικές παγίδες (που συνήθως είναι πλαστικά δοχεία για ελιές, δεμένα σε σειρές) και με κιούρτους (παγίδες από σύρμα). Κατά τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο οι πλαστικές παγίδες απαγορεύονται και πρέπει να βγαίνουν από το νερό. Επιπλέον, ο κάθε επαγγελματίας ψαράς επιτρέπεται να έχει έως 1.500(!) πλαστικές παγίδες ανά σκάφος, οι οποίες να έχουν σήμανση σε ποιον ανήκουν και να μην τις ποντίζει σε βάθος μικρότερο των 10 μέτρων.

Γεμάτο παγίδες το Θρακικό Πέλαγος
«Κάθε 2-3 μέρες οι ψαράδες ανασηκώνουν τα δοχεία από τον βυθό με βίντσι, βγάζουν τα χταπόδια από μέσα με το χέρι ή με γάντζο και επανατοποθετούν τις παγίδες στον βυθό», εξηγεί ο κ. Τσίκληρας. «Ολόκληρο το Θρακικό Πέλαγος, από την Καβάλα έως τον Έβρο, είναι γεμάτο με παγίδες, γιατί εκεί ζουν τα περισσότερα χταπόδια στη χώρα μας, καθώς οι συνθήκες διαβίωσης είναι καλύτερες. Το πρόβλημα είναι ότι ο κάθε ψαράς έχει ποντίσει δεκάδες χιλιάδες πλαστικά δοχεία, με αποτέλεσμα να γίνεται υπεραλίευση των χταποδιών».

Οι ψαράδες μοιράζουν μεταξύ τους τις θαλάσσιες περιοχές που χρησιμοποιεί ο καθένας και ποντίζουν τεράστιο αριθμό παγίδων, τις οποίες «σημειώνουν» σε GPS. Την αρχή του «νήματος» την εντοπίζουν με σημαδούρες ή με τη βοήθεια της άγκυρας. «Στην πραγματικότητα, ούτε μία στις εκατό παγίδες δεν έχει σήμανση σε ποιον ανήκει. Είναι χαρακτηριστικό ότι μια φορά που συνεννοηθήκαμε με το λιμεναρχείο για να κάνουμε καταγραφή για ερευνητικούς λόγους, πήγαν όλοι και έκοψαν τις σημαδούρες για να μην τις βρίσκουμε. Σε ποσοστό 95% είναι παράνομες και σε μικρό βάθος».

«Δυστυχώς, αυτός ο τρόπος αλίευσης των χταποδιών είναι πολύ διαδεδομένος», λέει ο Δημήτρης Τσιάνης, βιολόγος - ιχθυολόγος στο Τμήμα Αλιείας Ξάνθης και πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Ιχθυολόγων Δημοσίου. «Υπάρχουν πολλοί ψαράδες στην περιοχή μας που συνειδητοποιούν το πρόβλημα, γιατί βλέπουν τα χταπόδια να λιγοστεύουν. Όμως κάποιοι κοιτούν μόνο το πρόσκαιρο κέρδος. Αυτό πιέζει και όσους θα ήθελαν να ψαρεύουν πιο βιώσιμα, αλλά… νιώθουν μειονεκτικά και τελικά περνούν και αυτοί τα όρια για να επιβιώσουν».

Ανασύρθηκαν 6.500 παγίδες!
Η διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση Sea Shepherd, η οποία δραστηριοποιείται στη χώρα μας με ένα σκάφος που συμβάλλει στη φύλαξη του εθνικού θαλάσσιου πάρκου στην Αλόννησο, έμαθε για την έκταση του προβλήματος. «Ήρθαμε σε επαφή με το Τμήμα Αλιείας Ξάνθης, ενημερωθήκαμε για το πρόβλημα και αναζητήσαμε τρόπους να βοηθήσουμε. Τελικά καταφέραμε να έρθει από τη Sea Shepherd Ιταλίας το καταμαράν Conrad, που πραγματοποιεί τα τελευταία δύο χρόνια ανάσυρση παράνομων παγίδων από την Καλαβρία έως τη Σικελία», λέει η Βάλια Στεφανουδάκη, διευθύντρια της οργάνωσης στην Ελλάδα.

Σε συνεργασία με τη λιμενική αρχή του Πόρτο Λάγος και την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, η οργάνωση πραγματοποίησε από τις 7 έως τις 28 Σεπτεμβρίου επιχείρηση ανάσυρσης παράνομων παγίδων στο Πόρτο Λάγος και στη Θάσο. «Μέσα σε λίγες ημέρες ανασύραμε 6.583 παγίδες, 52.000 μέτρα σχοινιού και απελευθερώσαμε 571 χταπόδια. Ένας μεγάλος αριθμός είχε “σπαρεί” σε πολύ ρηχά νερά. Κοντά στο Πόρτο Λάγος μαζέψαμε περίπου 500 παγίδες σε βάθος μόλις 2 μέτρων και απελευθερώσαμε 145 χταπόδια, τα περισσότερα πολύ νεαρά», λέει η κ. Στεφανουδάκη. «Το πρόβλημα όμως δεν είναι μόνο η υπεραλίευση των χταποδιών, αλλά και η πλαστική ρύπανση. Το 80% των παγίδων που μαζέψαμε ήταν τόσο κατεστραμμένες που θρυμματίστηκαν στα χέρια μας. Δυστυχώς, όλο το Θρακικό Πέλαγος είναι γεμάτο με αυτά τα πλαστικά δοχεία, τα οποία κατά τη γνώμη μας πρέπει να απαγορευτούν».

«Η επιχείρηση αυτή μας βοηθάει να απευθυνθούμε τόσο στην Περιφέρεια όσο και στην κεντρική διοίκηση και να αναδείξουμε το πρόβλημα», λέει ο κ. Τσιάνης. «Κατά τη γνώμη μου, αν δεν αποφασιστεί η πλήρης απαγόρευση του συγκεκριμένου εργαλείου, θα πρέπει να βρούμε έναν τρόπο απολύτως ελεγχόμενης χρήσης του, γιατί αυτή τη στιγμή συντελείται μια καταστροφή».

*Το ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε πρώτα στην εφημερίδα «Καθημερινή» και στο www.kathimerini.gr