Ακίνητα-φιλέτα ρημάζουν στο κέντρο της Κομοτηνής

Έντονα έχει αφήσει το αποτύπωμά της στις υποδομές της περιοχής η οικονομική κρίση. Ακίνητα πάλαι ποτέ «φιλέτα» μέσα στην Κομοτηνή παραμένουν υπό εγκατάλειψη, «πνιγμένα» από τη γραφειοκρατία, παγιδευμένα στην απουσία επαρκών οικονομικών πόρων, την αποεπένδυση ή την έλλειψη πρωτοβουλιών από το κράτος, την αυτοδιοίκηση α’ ή β’ βαθμού ή τον επιχειρηματικό κόσμο.

Υπό άλλες συνθήκες, αξιοποιημένα, θα μπορούσαν να δώσουν ώθηση και προστιθέμενη αξία στην πόλη μας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Τσανακλείου, του εμβληματικού κτιρίου που ανακαινίστηκε από τη δημοτική αρχή μέσω ΕΣΠΑ και πλέον αποτελεί ένα πολυλειτουργικό… στολίδι στο κέντρο της πόλης. Δυστυχώς, αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα, αφού πολλές άλλες υποδομές, με ευθύνες πολλών, χειροτερεύουν χρόνο με το χρόνο.

Χτίσαμε καινούργιο, ξεχάσαμε το παλιό
Για κάθε κορδέλα εγκαινίων που κοβόταν στις παλιές καλές εποχές, νέα κτίρια άνοιγαν, αλλά για τα παλιά που εξυπηρετούσαν αντίστοιχους σκοπούς δεν υπήρξε ρεαλιστικό σχέδιο αξιοποίησης. Μονόδρομος αποδείχθηκε η εγκατάλειψή τους. Κι όσο τα χρόνια περνούν, η εκ νέου αξιοποίησή τους καταντά ολοένα και πιο δαπανηρή.

Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα στην Κομοτηνή είναι το παλιό Δικαστικό Μέγαρο και τα παλιά Δημοτικά Σφαγεία.

Για το μεν πρώτο, ανήκον στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, πολλές προτάσεις κι υποσχέσεις έχουν καταγραφεί. Πρόσφατα, γνωστοποιήθηκε η κοινή προσπάθεια Δήμου Κομοτηνής και Δικηγορικού Συλλόγου, ώστε το κτίριο ν’ αποδοθεί στον Δήμο, που αξιοποιώντας κάποιο πρόγραμμα θα το ανακαινίσει, αποδίδοντάς το πίσω στην κοινωνία. Καμία σχετική ενέργεια δεν έχει ανακοινωθεί από το αρμόδιο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Το κτίριο αποτελεί ένα από τα πιο ιστορικά και σημαντικά της πόλης, πρωτολειτουργώντας από το 1870 ως διοικητήριο της Οθωμανικής διοίκησης.

Όσο για τα Σφαγεία, παραχωρήθηκαν το 2007 από τον Δ. Κομοτηνής στο Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, το οποίο όμως δεν ενήργησε για την προστασία κι ανάδειξή τους. Η παραχώρηση είναι μέχρι το 2027, ενώ στο μεσοδιάστημα η δημοτική αρχή τα ζητά πίσω. Το κτίριο χτίστηκε τη δεκαετία του ’30 και λειτουργούσε μέχρι το 1990 περίπου, οπότε κι εγκαταλείφθηκε.

Από το Ξενία στα Αστέρια
Δύο υποδομές άλλοτε με αίγλη, πλέον σχεδόν πλήρως κατεστραμμένες, είναι το πρώην ξενοδοχείο Ξενία και ο πρώην κινηματογράφος Αστέρια.

Τα Ξενία κατασκευάστηκαν στη χώρα μέσω κρατικού προγράμματος από το 1953 με την εποπτεία του ΕΟΤ. Το ξενοδοχείο της Κομοτηνής λειτούργησε ως μονάδα τριών αστέρων, αλλά η οικονομική κρίση το οδήγησε σε λουκέτο. Πλέον, ανήκει στην Εταιρία Ακινήτων Δημοσίων, η οποία το 2020 για πολλοστή φορά αποπειράθηκε να το βγάλει στο «σφυρί» με τιμή εκκίνησης 35.000€ για ενοικίαση (!), μη υπολογιζόμενων των δαπανών αναστήλωσης κι αποκατάστασής του. Κι αυτή την υποδομή έχει κατά καιρούς διεκδικήσει η τοπική αυτοδιοίκηση.

Ο κινηματογράφος Αστέρια στην «καρδιά» της πόλης είναι κλειστός σχεδόν 15 χρόνια. Η τελευταία εξέλιξη ήρθε το 2016, όταν… οι πόρτες του σφραγίστηκαν, μετά από αίτημα επαγγελματιών, διότι είχε καταντήσει τόπος διαμονής αστέγων, γεμάτος σκουπίδια και δυσωδία, ενώ είχε ξεσπάσει ακόμη και φωτιά. Ο Μητροπολίτης Μαρωνείας-Κομοτηνής κ.κ. Παντελεήμων παλιότερα ζήτησε παραχώρηση του κτιρίου, από το Υπουργείο Οικονομικών στο οποίο ανήκει, προκειμένου να κατεδαφιστεί και κατ’ αυτό τον τρόπο ν’ αναδειχθεί το εκκλησιαστικό μουσείο (Ιμαρέτ). Το αίτημα δεν έχει εισακουστεί από καμία κυβέρνηση.

Κολυμβητήριο, πάρκο και υποσχέσεις
Μία δεκαετία περίπου κλειστό παραμένει το δημοτικό κολυμβητήριο Κομοτηνής. Η τότε δημοτική αρχή έκρινε οικονομικά ασύμφορη τη συντήρηση και λειτουργία του κολυμβητηρίου, μεσούσης της οικονομικής κρίσης, κι έκτοτε οι ανάγκες καλύπτονται από το πανεπιστημιακό κολυμβητήριο. Τα ερωτηματικά όμως παραμένουν πολλά για το δημοτικό κολυμβητήριο, από το οποίο δεν λείπουν τεχνικές δυσκολίες που καθιστούν δύσκολη αν όχι αδύνατη την ένταξή του σε κάποιο πρόγραμμα. Απασχόλησε πρόσφατα το δημόσιο διάλογο, όταν ο δήμαρχος Κομοτηνής Γιάννης Γκαράνης υποσχέθηκε ενέργειες για την επαναλειτουργία του.

Κοντά στο κολυμβητήριο, το πάρκο Καρυδιάς, τυπικά παραμένει «ανοιχτό» αλλά επί της ουσίας ομοιάζει περισσότερο σε βιότοπο, παρά σε… τόπο αναψυχής. Πρόσφατη αυτοψία του «Χ» κατέγραψε πλήρως κατεστραμμένα τα κτίρια, γεμάτο σκουπίδια κι ακαθαρσίες το πάρκο, ακόμη και δεμένα άλογα σε κολώνες. Το πάρκο φιγουράρει στα προεκλογικά φυλλάδια δημάρχων εδώ και δεκαετίες, με πολλές υποσχέσεις να έχουν ξεχαστεί. Λεπτομέρεια; Το περίπλοκο ιδιοκτησιακό καθεστώς του, αφού το μεγαλύτερο μέρος ανήκει στο κράτος, όχι την αυτοδιοίκηση.

Ξεχασμένα αρχοντικά, υποβαθμισμένες γειτονιές
Εκτός τα «εμβληματικά» κτίρια, δεκάδες εγκαταλελειμμένες μικρότερες υποδομές έχουν σωρευτεί στην πόλη τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αποτέλεσμα είναι γειτονιές να υποβαθμίζονται αισθητικά.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα κτιρίου απέναντι από τα γραφεία του «Χ». Ο λόγος για το μοναδικό κτίριο αρχιτεκτονικής μπάουχαους που υπήρχε στην πόλη. Πλέον, είναι «τυλιγμένο» για να μην πέφτουν οικοδομικά υλικά σε περαστικούς. Πρόκειται για κληροδότημα, το οποίο διαχειρίζεται ο Δικηγορικός Σύλλογος Ροδόπης. Πρόσφατα, καταγράφηκε πρόθεση ανακαίνισης κι αξιοποίησής του ως Κέντρου Μελέτης της Θράκης, αλλά η ιστορία φρέναρε σχεδόν μαζί με την ιδέα.

Παρατημένη, άγνωστης ιδιοκτησίας, είναι καπναποθήκη, εμφανής από την πλατεία Ειρήνης και δίπλα σε καταστήματα. Πρόκειται για αντίστοιχο οικοδόμημα με αυτό της έδρας του ΤΕΕ Θράκης, που αξιοποίησε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το όμορφο κτίριο. Αντιθέτως, η καπναποθήκη της πλατείας έχει καταντήσει κουφάρι.

Τουλάχιστον δύο παλιά αρχοντικά -το ένα πλήρως και το άλλο μερικώς παρατημένο- στη συνοικία Βαρόσι της Κομοτηνής, πίσω από την Τσανάκλειο, υποβαθμίσουν την προσπάθεια ανάδειξης του ιστορικού κέντρου, που κάνουν από κοινού Δήμος, Μητρόπολη, Περιφέρεια και ιδιώτες. Αντίστοιχη εικόνα συναντά κανείς στην Π. Τσαλδάρη, προς το σιδηροδρομικό σταθμό, μία περιοχή από τις ελάχιστες στις οποίες έχει διατηρηθεί παραδοσιακή αρχιτεκτονική.

Εκτός από τα παλιά αρχοντικά, δεν λείπουν παρατημένα προσφυγόσπιτα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το εγκαταλελειμμένο σπίτι σε κεντρικό σημείο επί της οδού Ζυμβρακάκη. Πρόσφατα ήρθε στο δημόσιο διάλογο από τον αρχιτέκτονα Κώστα Κατσιμίγα, που ζήτησε από τον Δήμο Κομοτηνής να το αποκτήσει, αναστηλώσει και λειτουργήσει ως μνημείο προσφυγικού ελληνισμού. Η ιδέα κυκλοφόρησε ευρέως αλλά δεν προέκυψαν νεότερα.

Από τη βιομηχανική στην παραλιακή ζώνη
Όλα τα παραπάνω αποτελούν μία καταγραφή, όχι εξαντλητική, μερικών από τις παρατημένες υποδομές εντός Κομοτηνής. Περιμετρικά αυτής, η αποεπένδυση είναι ακόμη πιο αισθητή. Από τα δεκάδες κουφάρια παλιών εργοστασίων στη βιομηχανική ζώνη ως τις αναξιοποίητες υποδομές στην παραλιακή ζώνη, κι από τις πάλαι ποτέ υποδομές σε προ Καλλικράτη έδρες Δήμων ως τις πάλαι ποτέ χρηστικές υποδομές σε μικρά χωριά, το παζλ εγκατάλειψης συμπληρώνεται μόνο του.

Και το πρόσφατο παρελθόν δεν μας κάνει ιδιαίτερα αισιόδοξους για το μέλλον. Αναρωτιόμαστε, υπάρχει σχέδιο αξιοποίησης του υπάρχοντος κτιρίου του Νοσοκομείου Κομοτηνής, όταν αυτό εγκαταλειφθεί για τη νέα σύγχρονη υποδομή, ή η λίστα θα πληθύνει κατά ένα ακόμη ακίνητο;

Επί του παρόντος, όλες οι πρωτοβουλίες φορέων κι εκπροσώπων του τόπου, πρέπει να ενταθούν, ώστε ν’ αυξηθούν οι όποιες πιθανότητες αξιοποίησης των παρατημένων υποδομών.