Δ. Ζαρρής: «Πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πιο πράσινα»

Μια διαφορετική πρόταση κατέθεσε στον δημόσιο διάλογο, μέσα από τη συχνότητα του ράδιο Χρόνος 87.5fm ο διδάκτωρ πολιτικός μηχανικός με ειδίκευση στην υδρολογία Δημήτρης Ζαρρής. Ο επιστήμονας κλήθηκε να καταθέσει τη γνώμη του για την αντιπλημμυρική θωράκιση εν μέσω κλιματικής αλλαγής, κάνοντας μία διαφορετική «ανάγνωση» των πραγμάτων.

Η πολυδαίδαλη νομοθεσία και τα αποσπασματικά έργα
Όλη η συζήτηση πραγματοποιήθηκε κατόπιν παραδοχής ότι στην Ελλάδα η νομοθεσία γύρω από τα αντιπλημμυρικά έργα είναι πολυδαίδαλη κι επίσης υπάρχουν αρκετοί φορείς με συντρέχουσες αρμοδιότητες (πχ. Περιφέρειες, Δήμοι, Δασαρχεία), με αποτέλεσμα αφενός τα έργα να είναι αποσπασματικά, αφετέρου το «μπαλάκι» της ευθύνης να πετιέται από φορέα σε φορέα.

«Το πρόβλημα με αυτά τα έργα είναι πως είναι αποσπασματικά. Δηλαδή, όταν παρουσιάζεται μία πλημμύρα σε ένα σημείο, πάμε κι εξετάζουμε μία διευθέτηση ενός ρέματος για κάποια εκατοντάδες μέτρα, χωρίς να δούμε πως αυτή η κατασκευή που θα κάνουμε μπορεί μεν προσωρινά να λύνει το αντιπλημμυρικό πρόβλημα σε μία περιοχή, αλλά μπορεί να δημιουργεί σημαντικά προβλήματα και αύξηση του πλημμυρικού κινδύνου στα κατάντη. Ο σχεδιασμός πρέπει να βλέπει ευρύτερα τη λεκάνη απορροής και όχι αποσπασματικά ένα και μόνο σημείο», είπε ο κος Ζαρρής.

Εξήγησε, για παράδειγμα, πως μία πιο οικολογική παρέμβαση στα ορεινά ενός ποταμού, μπορεί να έχει και καλύτερα αποτελέσματα στη λεκάνη απορροής (δηλαδή μικρότερες πλημμύρες) και να αποβεί πιο φθηνή ως λύση.

Πρότεινε, επίσης, την φύτευση δέντρων στον ορεινό όγκο, ως μία φθηνή και οικολογική λύση επίσης, για να επιτύχουμε την μείωση του κινδύνου μεγάλων πλημμυρών «χωρίς να χρειαστεί όλη η διαδικασία να κατασκευάζουμε ακριβά έργα και μάλιστα με τρόπο που είναι αντιοικολογικός και αντιπεριβαλλοντικός -κατά την άποψή μου- δηλαδή με τη διευθέτηση με σκυρόδεμα και την αναγκαστική αποψίλωση του ρέματος από τη βλάστησή του που είναι ένα τεράστιο οικοσύστημα». «Αλλάζουν τα πράγματα, από τις σκληρές λύσεις στο παρελθόν, σε πιο ανεκτές προς το περιβάλλον λύσεις», πρόσθεσε γενικότερα.

Μάλιστα, σύμφωνα με τον επιστήμονα, όταν πραγματοποιούνται τεχνητές παρεμβάσεις κι αυτές δεν αποδίδουν (πχ με το σπάσιμο ή την υπερχείλιση ενός φράγματος), τότε τα πλημμυρικά φαινόμενα που προκύπτουν είναι ακόμη πιο σοβαρά.

Τα ποτάμια ως οικοσυστήματα
Σύμφωνα με τον κο Ζαρρή, στόχος της πολιτείας δεν πρέπει να είναι να εξαλείψει εντελώς τις πλημμύρες -πράγμα αδύνατο- αλλά να παρεμβαίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην έχουν καταστρεπτικά αποτελέσματα για τους ανθρώπους, αλλά και τα αντιπλημμυρικά έργα καταστρεπτικά αποτελέσματα για την φύση.

«Πρέπει πλέον να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πιο ‘πράσινα’», είπε, ζήτησε να βλέπουμε τα ποτάμια και τα ρέματα ως οικοσυστήματα, τα οποία έχουν «ευεργετικές επιδράσεις για πολλές δραστηριότητες», ενώ σε άλλη αποστροφή του χαρακτηριστικά πρόσθεσε το εξής: «ένα ρέμα δεν είναι ένας αγωγός όμβριων υδάτων, είναι ένα οικοσύστημα».

Αναφορικά με τους καθαρισμούς ποταμών και ρεμάτων (καθώς σε πολλές πλημμύρες αποδίδονται οι καταστροφές στον μη επαρκή καθαρισμό τους), ο επιστήμονας είδε το ζήτημα κάπως διαφορετικά: «έχοντας τη βλάστηση μέσα σε ένα ρέμα, αυτό σημαίνει ότι μειώνεται η ταχύτητα ροής, επομένως μειώνεται και η πλημμυρική αιχμή. Κι αυτή είναι που μας πλημμυρίζει όχι ο όγκος της πλημμύρας γενικά» και πρόσθεσε: «βεβαίως και θα πρέπει να γίνονται καθαρισμοί, αλλά όχι με τον τρόπο που γίνονται τώρα, δηλαδή βάζουμε μία μπουλντόζα μέσα και… όποιον πάρει. Πρέπει να γίνονται με προδιαγραφές που σέβονται το ίδιο το ρέμα ως οικοσύστημα. Τα μπάζα θα πρέπει να φεύγουν προφανώς, κάποιες παράνομες επιχωματώσεις πρέπει να καταργούνται, η βλάστηση όμως θα πρέπει να αραιώνει με τρόπο επιστημονικό, που να συντηρεί και το οικοσύστημα αλλά και να διατηρεί την αντιπλημμυρική προστασία που μπορεί να παράσχει το ρέμα».

«Ρίχνουμε χρήματα σε ένα πιθάρι χωρίς πάτο»
Το μόνο σίγουρο, σύμφωνα με τον κο Ζαρρή, είναι πως με αποσπασματικά αντιπλημμυρικά έργα δεν λύνουμε το πρόβλημα, «το αντίθετο μάλιστα», όπως λέει, «ρίχνουμε χρήματα σε ένα πιθάρι χωρίς πάτο» και προσθέτει: «είναι ακριβά έργα τα οποία δεν προσφέρουν τις απαιτούμενες λύσεις. Πάντα έχει σημασία να βλέπουμε μία λεκάνη απορροής στο σύνολό της».

«Δυστυχώς όλο το πλαίσιο παραγωγής τεχνικών έργων στην Ελλάδα, δηλαδή από τη μελέτη, την κατασκευή, αλλά και την επίβλεψη από το Ελληνικό Δημόσιο, έχει μείνει… στα παλιά», παρατήρησε και καταληκτικά πρότεινε: «πρέπει να πεισθεί το Ελληνικό Δημόσιο ότι υπάρχει κι άλλος τρόπος να επιτευχθεί η μείωση του πλημμυρικού κινδύνου,  με πιο ‘πράσινες’ λύσεις, που σίγουρα είναι και πιο φθηνές».