Εκτός «χάρτη μεγάλων σεισμών» η Θράκη

Η Ελλάδα δοκιμάζεται κατά καιρούς από καταστροφικούς σεισμούς, ακόμη και φονικούς. Οι Έλληνες έχουμε μάθει να ζούμε με τους σεισμούς, αυτό όμως δεν σημαίνει πως οι σεισμικές δονήσεις κάνουν την εμφάνισή τους με την ίδια ένταση και συχνότητα σε όλη την χώρα.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Θράκης, που είναι εκτός «χάρτη μεγάλων σεισμών». Αυτό δεν σημαίνει πως είναι «ασεισμική» περιοχή, καθώς σε όλη την Ελλάδα υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο ισχυρών σεισμικών δονήσεων. Ωστόσο, σε σύγκριση με τις περισσότερες περιοχές της χώρας, η ελληνική Θράκη έχει λιγότερους και μικρότερης έντασης σεισμούς.

Στην φωτοαπεικόνιση, που αποτυπώνει τους σεισμούς τουλάχιστον 4ων ρίχτερ στην Ελλάδα από το 1900 έως το 2017, στη Θράκη έχουν πραγματοποιηθεί μόλις μία σεισμική δόνηση σε χερσαίο έδαφος (Νότιος Έβρος) και τέσσερις στο Θρακικό Πέλαγος, ενώ καμία σεισμική δόνηση δεν είχε ως επίκεντρο τη Ροδόπη. Βορειότερα στη Βουλγαρία, όσο και νοτιότερα στο κεντρικό Αιγαίο, έχουν καταγραφεί στο παρελθόν ακόμη και φονικοί σεισμοί. Με μικρό κύκλο, στην εικόνα, είναι οι σεισμοί από 4 έως 4,9 Ρίχτερ, ενώ με τους μεγαλύτερους κύκλους είναι οι σεισμοί 7 κι άνω Ρίχτερ.

Σύμφωνα με ιστορικές καταγραφές, ο μεγαλύτερος σεισμός στην ελληνική Θράκη, εδράζεται χρονικά το 926 μ.Χ., ο οποίος ήταν και φονικός και καταστροφικός.

Στην «πλάκα» του Αιγαίου

Η Ελλάδα βρίσκεται στη σύνθετη οριακή ζώνη στην ανατολική Μεσόγειο μεταξύ της Αφρικανικής πλάκας και της Ευρασιατικής πλάκας. Το βόρειο τμήμα της Ελλάδας βρίσκεται στην Ευρασιατική πλάκα ενώ το νότιο τμήμα βρίσκεται στην πλάκα του Αιγαίου, η οποία μετακινείται νοτιοδυτικά σε σχέση με την Ευρασιατική πλάκα περίπου 30 mm/έτος ενώ η Αφρικανική πλάκα υποχωρεί προς τα βόρεια κάτω από την πλάκα του Αιγαίου με ρυθμό περίπου 40 mm/έτος. Το βόρειο όριο πλάκας είναι ένα σχετικά διάχυτο αποκλινόμενο όριο ενώ το νότιο συγκλίνον όριο σχηματίζει το ελληνικό τόξο.

Οι ισχυρότεροι σεισμοί ιστορικά είναι εκείνοι που συνδέονται με το Ελληνικό Τόξο, αν και κανένας δεν είναι μεγαλύτερος των 7,2 βαθμών όπως έχει παρατηρηθεί από τις σύγχρονες καταμετρήσεις των σεισμολογικών οργάνων. Ωστόσο τα πρότερα ιστορικά σεισμικά γεγονότα των 365 π.Χ. και 1303 μ.Χ. πιθανόν να ήταν πολύ μεγαλύτερα από τις παραπάνω σεισμικές καταμετρήσεις. Στην ηπειρωτική Ελλάδα, οι βλάβες προκαλούνται από τεκτονικούς σεισμούς έως και 7 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ, ενώ στο Βόρειο Αιγαίο έχουν σημειωθεί γεγονότα με μέγεθος έως 7,2 βαθμών. Τέλος, έχουν καταγραφεί σεισμοί ενδιαμέσου βάθους με μεγέθη άνω των 7 βαθμών στα όρια του ελληνικού τόξου, αλλά τέτοιου είδους γεγονότα προκαλούν μικρές υλικές ζημιές, αν και είναι ευρέως αισθητά σε μεγάλες γεωγραφικές αποστάσεις.

Το παρόν δημοσίευμα βασίζεται στη μεταπτυχιακή διατριβή της Τόνιας Αλ. Παράσχη «σεισμοί στον εθνικό και επαρχιακό τύπο», πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών «γεωεπιστήμες και περιβάλλον», κατεύθυνση «γεωλογία χρήσεων γη» και σε πληροφορίες από την Εγκυκλοπαίδεια «Δομή».