Μνήμες προσφυγικές υπό ...κατεδάφιση

Μνήμες προσφυγικές υπό...κατεδάφιση, μαζί με τα σπίτια που άντεξαν έναν αιώνα, αλλά πλέον ανήκουν στο παρελθόν. Οι προσφυγικές γειτονιές της Κομοτηνής αλλάζουν και όπου τα σπίτια δεν κατοικούνται ή δεν έχουν συντηρηθεί, η κατεδάφιση φαντάζει ως η μόνη λύση. Στην παλαιότερη προσφυγική συνοικία της πόλης μας παρελθόν αποτελούν κατοικίες επί των οδών Βυζαντίου και Αιμιλιανού Γρεβενών. Το μηχάνημα ισοπέδωσε τα παλιά σπίτια και πλέον μόνο τα μπάζα μένουν εκεί για να θυμίζουν ότι αυτά στέγασαν τους πρώτους πρόσφυγες που ήρθαν στην Κομοτηνή διωγμένοι από τις πατρίδες τους. 

Γεννημένος και μεγαλωμένος στα προσφυγικά αυτής της γειτονιάς ο αρχιτέκτονας μηχανικός Κώστας Κατσιμίγας θυμάται παιδί τις γειτόνισσές του από την Καππαδοκία να ομιλούν την τουρκική γλώσσα. Στη συμβολή των οδών Στρατηγού Ιωάννου και Θέμιδος μεγάλωσε και σήμερα είδε με θλίψη την κατεδάφιση των προσφυγικών σπιτιών. Ανατρέχουμε με την πολύτιμη βοήθειά του στην ιστορία αυτής της γειτονιάς: "η συγκεκριμένη γειτονιά άρχισε να δημιουργείται στα τέλη της δεκαετίας του '20 και φιλοξένησε πρόσφυγες από παντού, κυρίως από την περιοχή των Σαράντα Εκκλησιών αλλά και από την Μικρά Ασία και κυρίως την Καππαδοκία. Στον δρόμο μας είχαμε Καππαδόκες, Σαραντοεκκλησιώτες, Αδριανουπολίτες και ανθρώπους από την Κεσάνη και από τα Μάλγαρα, ήτανε αναμεμιγμένος ο πληθυσμός". 

Τα σπίτια μπορεί να ανεγέρθηκαν την ίδια εποχή για την στέγαση των προσφύγων, όμως δεν ήτανε όμοια, όπως παρατηρεί και εκ της ιδιότητάς του ο κος Κατσιμίγας και εξηγεί "δεν ήτανε σπίτια που τα έχτιζε το κράτος, ήτανε σπίτια που το κράτος ήθελε να χτιστούν με ένα συγκεκριμένο σχέδιο και έδινε στους δικαιούχους τα σχέδια και κάποια ενίσχυση χρηματική. Αυτό οδήγησε στο να γίνονται σπίτια όμοια μεν, αλλά διέφεραν κιόλας γιατί ο καθένας έβαζε την προσωπική του πινελιά. Ο κόσμος ήτανε υποχρεωμένος να ακολουθήσει ένα συγκεκριμένο σχέδιο, δεν μπορούσε να αλλάξει την διάταξη, άλλος όμως το έκανε λίγο πιο ψηλό, λίγο πιο χαμηλό. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης γειτονιάς". Ανάλογα με τα χρήματα που διέθετε ο καθένας χρησιμοποιούσαν λογιών υλικά, ξύλα, κιρπίτσια ή τούβλα. 

Δεν θα έπρεπε να διατηρηθεί ένα κομμάτι των σπιτιών που αυτοί οι άνθρωποι  φτιάξανε, για την διατήρηση της ιστορίας της πόλης, αναρωτιέται εύλογα ο κος Κατσιμίγας και αναδεικνύει για μία ακόμα φορά το παράδειγμα του προσφυγικού σπιτιού επί της οδού Ζυμβρακάκη. Μας πληροφορεί ότι "μόνο αυτό το σπίτι έχει επισημανθεί ως διατηρητέο και αν οι ιδιοκτήτες ζητήσουν άδεια κατεδάφισης δεν θα την πάρουν. Μόνο αυτό, δε νομίζω να υπάρχει άλλο. Δυστυχώς δεν έχει προβλεφθεί ούτε μια κατοικία προσφυγική στην Κομοτηνή να κηρυχτεί διατηρητέα. Είχαν εντοπιστεί ορισμένες, αλλά το κράτος πέρα από το να μην χορηγεί άδεια κατεδάφισης, δεν έχει πάρει άλλο μέτρο". Τα λόγια του επιβεβαιώνονται με μία βόλτα στις προσφυγικές γειτονιές. Όσον αφορά τη μέριμνα των τοπικών αρχών για τα προσφυγικά και την ιστορία της πόλης μας και αυτή απούσα. 

Κατά τον κο Κατσιμίγα "η μόνη λύση για να σωθούν αυτά τα σπίτια είναι να αγοραστούν από δημόσιους φορείς. 
Εγώ έχω κάνει μια έκκληση ώστε ο Δήμος να πάει να αγοράσει το σπίτι επί της οδού Ζυμβρακάκη, καταρχήν να το προστατεύσει από την κατάρρευση γιατί σε μερικά χρόνια δεν θα υπάρχει. Το διατηρητέο ενός πράγματος δεν σημαίνει ότι πρέπει να έχει αρχιτεκτονική ή καλλιτεχνική αξία, έχει ιστορική αξία".

Τα προσφυγικά του Αγίου Γεωργίου, η γειτονιά της Ρέμβης, τα Καβακλιώτικα στον Σταθμό και τα προσφυγικά σπίτια στις Στρατώνες, όσα έχουν απομείνει, βρίσκονται εκεί για να μας θυμίσουν την ιστορία μας.