Ο προβληματικός μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας και η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία

Σοκάρουν οι εγκληματικές ευθύνες για την εκατόμβη των νεκρών που κάηκαν το αβοήθητοι στο Μάτι, έτσι όπως καταγράφονται στο εισαγγελικό πόρισμα, το οποίο ήρθε στο φως της δημοσιότητας πριν από μερικές ημέρες, επαναφέροντας την ανείπωτη αυτή τραγωδία στο προσκήνιο.

Το κράτος φάντασμα και το πόρισμα από το Μάτι
Το εισαγγελικό πόρισμα της φονικής πυρκαγιάς περιλαμβάνει ποινικές διώξεις, είκοσι στον αριθμό τους, και αποτυπώνει την διαχρονική ανικανότητα του κράτους να ανταποκριθεί σε καταστάσεις - συναγερμού. Το κράτος εκ των προτέρων οφείλει να μεριμνά για σωστές υποδομές, σωστό σχεδιασμό και επαρκή πληροφόρηση των πολιτών του. 

Αλλά και την ώρα της κρίσης ο κρατικός μηχανισμός οφείλει έστω και στοιχειωδώς να προστατεύσει την ζωή των πολιτών του. Κι όλα τα παραπάνω δεν ίσχυσαν στο Μάτι και, εάν δεν προσέχουμε - δεδομένης και της κλιματικής αλλαγής που εντείνει τα φαινόμενα - θα γίνουμε μάρτυρες σε νέες τραγωδίες μελλοντικά.

Η παραδοχή του εισαγγελικού πορίσματος ότι "δεν λειτούργησε ούτε κατ' ελάχιστον ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας" σοκάρει, για μια χώρα που είναι πάνω από σαράντα χρόνια μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην οποία έχουν δαπανηθεί κατά καιρούς τεράστια κονδύλια για τη δημιουργία υποδομών και τη στελέχωση και τον εκσυγχρονισμό της διοίκησης και της κρατικής μηχανής. Σε άλλο σημείο του εισαγγελικού πορίσματος αναφέρονται και τα εξής: "Εάν είχε κατ' ελάχιστον λειτουργήσει το σύστημα Πολιτικής Προστασίας και είχε ενεργοποιηθεί ένας μηχανισμός ενημέρωσης - προειδοποίησης των κατοίκων των περιοχών που απειλούνταν, εκείνοι είχαν τον χρόνο να απομακρυνθούν πριν πλησιάσει η φωτιά ή ο καπνός και το θερμικό πεδίο ακόμη και με ίδια μέσα, και όχι απόλυτα οργανωμένα, ή να λάβουν μέτρα αυτοπροστασίας έγκαιρα και έτσι να αποτραπούν οι τραγικές συνέπειες για τη ζωή τους".

Το ιστορικό της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας
Οι φονικές πυρκαγιές το καλοκαίρι του 2017 κιόλας ανέδειξαν τις ελλείψεις του υπάρχοντος Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας. Λόγω εκτεταμένων πυρκαγιών σε όλη τη Νότια Ευρώπη, καμία χώρα δεν μπορούσε να στείλει βοήθεια στην Πορτογαλία. Πάνω από 100 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και εκατομμύρια στρέμματα κάηκαν εκείνη την περίοδο.

Εκείνο τον καιρό, όπως εξηγεί στον "Χ" ο ευρωβουλευτής Σοσιαλιστών και Δημοκρατών Νίκος Ανδρουλάκης, ξεκίνησε ο διάλογος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αναβάθμιση και ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας και στις οποίες συμμετείχε ως εισηγητής για την Σοσιαλιστική Ομάδα. Κανείς ωστόσο δεν μπορούσε να φανταστεί ότι πριν ακόμα ξεκινήσουν τις διαπραγματεύσεις με την Επιτροπή και το Συμβούλιο, μία ανάλογη τραγωδία θα εκτυλισσόταν αυτή τη φορά λίγα χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας, λέει ο κος Ανδρουλάκης.

Με την συμφωνία που κατέληξαν ως Κοινοβούλιο μαζί με το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ψήφισαν το περασμένο διάστημα στην Ολομέλεια του Κοινοβουλίου, διαμορφώνεται το θεσμικό πλαίσιο για τη δημιουργία ενός πραγματικού Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, ο οποίος θα λειτουργήσει σαν ένα εργαλείο αλληλεγγύης προς τα Κράτη που αντιμετωπίζουν έντονες φυσικές καταστροφές.

Τι μπορεί να κερδίσει η Ελλάδα
"Πριν από λίγες εβδομάδες, ως εισηγητής των Σοσιαλιστών, μαζί με άλλους Ευρωβουλευτές, πετύχαμε να υπάρχει ένας νέος μηχανισμός ενιαίας πολιτικής προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη - μέλη μπορούν να αγοράσουν νέα εναέρια μέσα δασοπυρόσβεσης με χρηματοδότηση της τάξεως του 90% από ευρωπαϊκά χρήματα, καθώς και να ανακατασκευάσουν τον παλιό στόλο τους, ο οποίος είναι καθηλωμένος στην Ελλάδα λόγω της οικονομικής κρίσης με έως 75% ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, δηλαδή με ζεστό ευρωπαϊκό χρήμα το οποίο η Ελλάδα έχει ανάγκη λόγω της οικονομικής κρίσης", εξηγεί αναλυτικά ο ευρωβουλευτής στον "Χ", ο οποίος κατηγορεί ότι "το πόρισμα από το Μάτι αποδεικνύει περίτρανα τα λάθη που έγιναν, ότι δηλαδή τα σχέδια πολιτικής προστασίας δεν λειτούργησαν", και χτυπάει καμπανάκι κινδύνου πως "με την κλιματική αλλαγή θα υπάρχουν περισσότερες καταστροφές, αλλά ελπίζουμε αυτός ο μηχανισμός θα βοηθήσει ώστε να μην εξελίσσονται σε ανθρώπινες τραγωδίες".

Συγκεκριμένα, δημιουργήθηκε μία δεξαμενή μέσων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που θα ονομάζεται rescEU και θα είναι επιπλέον των μέσων που διαθέτουν τα κράτη μέλη. Πέρα από τις ως άνω ευρωπαϊκές πιστώσεις, οι ευρωβουλευτές πέτυχαν και κάτι ακόμη, στον απόηχο της τραγωδίας στο Μάτι. Συγκεκριμένα, απέκρουσαν τις προσπάθειες του Συμβουλίου να υπάρχουν χρηματικές ποινές στα κράτη που ενεργοποιούν συχνά τον μηχανισμό. 

Αντιθέτως, διατηρώντας αλώβητα τα χαρακτηριστικά αλληλεγγύης, δόθηκε η δύναμη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ζητάει επιπλέον πληροφορίες για τα εθνικά μέτρα αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών σε περίπτωση ενεργοποίησης του μηχανισμού τρεις φορές σε τρία χρόνια. Η Επιτροπή, θα μπορεί ακολούθως να προτείνει βελτιώσεις και επιπλέον μέτρα πρόληψης, βοηθώντας τα κράτη να προστατεύσουν αποτελεσματικά τους πολίτες τους.

Η Ελλάδα μπορεί να έχει πάρα πολλά οφέλη από αυτό το νέο ευρωπαϊκό εργαλείο, αρκεί να αξιοποιηθεί από τους έχοντες την εξουσία. Την ίδια ώρα το Μάτι, εκτός από εκατόμβη νεκρών, μπορεί να αποτελέσει πραγματικά το σημείο μηδέν, ώστε να γίνουν αλματικά βήματα προόδου στην Πολιτική Προστασία. Εάν αυτά δεν γίνουν, και σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή, η Ελλάδα θα παραμείνει ανοχύρωτη απέναντι στις μελλοντικές φυσικές κι όχι μόνο καταστροφές.