Στίλπων Κυριακίδης: Μία προσωπικότητα λησμονημένη

Μια πραγματικά ενδιαφέρουσα ομιλία για την Θράκη και την προσφορά του Στίλπωνος Κυριακίδη σε αυτή, γίνεται αφορμή προβληματισμού αναφορικά με την ιστορική μνήμη των Κομοτηναίων, ιδίως νεότερων. Σε μια εποχή όπου η προτομή "Κυριακίδη" στο πάρκο Περιφέρειας είναι σπασμένη εδώ και πολλά χρόνια, η ομιλία με θέμα "Στίλπων Κυριακίδης, ο Κομοτηναίος Σοφός και Δάσκαλος" είχε μεν καίριους προβληματισμούς, όμως δεν είχε ευρεία συμμετοχή. Περίπου εξήντα δημότες βρέθηκαν το απόγευμα της Παρασκευής 12 Μαΐου στο αμφιθέατρο του ιδρύματος Παπανικολάου, προκειμένου να ακούσουν την ομιλία του ομότιμου καθηγητή του ΑΠΘ και προέδρου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκης Αθανάσιου Καραθανάση. 

Η εκδήλωση, που διοργανώθηκε από  Εταιρεία Θρακικών Ερευνών, εντασσόταν στον κύκλο εκδηλώσεων «Η φυσιογνωμία της Κομοτηνής κατά την τελευταία περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας (1800-1913)», στο πλαίσιο των Ελευθερίων Θράκης, υπό την αιγίδα της Δημοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης Πολιτισμού, Παιδείας και Αθλητισμού και της προέδρου της Νατάσας Λιβεριάδου, η οποία καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους κι ανέδειξε πως η εκδήλωση "λαμπρύνει το πρόγραμμα των Ελευθερίων".

π. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ: 
"ΝΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΘΕΙ Η ΠΡΟΤΟΜΗ"
Τον κεντρικό ομιλητή προλόγισε ο πάτερ Βασιλειάδης, ο οποίος δεν δίστασε να καταθέσει και τους δικούς του προβληματισμούς. Ο ίδιος μίλησε για την ιστορική ενσωμάτωση της Θράκης και για το έργο του Στίλπωνος Κυριακίδη, ο οποίος "τίμησε με τη μακρά και καρποφόρα επιστημονική δραστηριότητά του τον τόπο μας, κι αφιέρωσε τη ζωή του σε αυτόν". Εξήγησε πως μόνο η ιδιότητα του λαογράφου τον αδικεί, γιατί "ήταν και πολλά ακόμη, ακαδημαϊκός, επιστήμονας, ιστορικός". Στη συνέχεια εξήρε την πρωτοβουλία του Μορφωτικού Ομίλου Κομοτηνής να φτιάξει προτομή "Κυριακίδη" στο πάρκο Περιφέρειας και κάλεσε τους υπεύθυνους να την αποκαταστήσουν άμεσα, γιατί έχει καταστραφεί. "Η παραμόρφωση της προτομής δεν μας τιμά", ανέδειξε σχετικά. Τέλος, αναφέρθηκε στην αγαστή συνεργασία δήμου Κομοτηνής και μητρόπολης Μαρωνείας-Κομοτηνής, που έχει -μεταξύ άλλων - ως αποτέλεσμα και τη συγκεκριμένη σειρά ομιλιών, ενώ μετά προσφώνησε τον κεντρικό ομιλητή.

ΑΘ. ΚΑΡΑΘΑΝΑΣΗΣ: 
"ΤΟ ΑΘΗΝΟΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ 
ΑΔΙΑΦΟΡΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΘΡΑΚΗ"
Το λόγο πήρε ο Αθανάσιος Καραθανάσης, ο οποίος μπήκε κατευθείαν ...στα βαθιά. "Η Δυτική Θράκη, μετά από αιώνες δουλείας, γιορτάζει τα Ελευθέριά της. Από το 14ο αιώνα, που οι Οθωμανοί υποδούλωσαν την Θράκη, η περιοχή κράτησε την ελληνικότητά της. Παρόλα αυτά το ελληνικό κράτος υποτιμά και υπονομεύει την Θράκη. Παρακολούθησα την εποχή σε δύσκολους καιρούς, οι οποίοι συνεχίζονται ακόμη, λόγω της αδιαφορίας του αθηνοκεντρικού κράτους", είπε.

Στη συνέχεια χαρακτήρισε την προσωπικότητα του κ. Κυριακίδη ως "εκρηκτική" και την προσφορά του στα γράμματα και την πατρίδα ως "γενναία". "Το έργο του ήταν σπουδαίο, σε καιρούς δύσκολους. Ήταν καθηγητής λαογραφίας, αλλά η δράση του δεν περιοριζόταν μόνο στη λαογραφία. Είχε ένα ευρύ πεδίο επιστημονικών ενδιαφερόντων και μελετών, στη βυζαντινή και νεότερη ιστορία, στα εθνικά θέματα, την πολιτική -και μάλιστα ως συνεργάτης του Ελευθερίου Βενιζέλου σε σημαντικά θέματα που κρίνονταν στο εξωτερικό, όπως οι βουλγαρικές αξιώσεις το 1919. Εκεί, ο κ. Κυριακίδης, ενίσχυσε τα επιχειρήματα της Ελλάδας, όσον αφορά στην ελληνικότητα της Θράκης. Σε αυτό το πλαίσιο έγραψε και το βιβλίο "η δυτική Θράκη και οι Βούλγαροι", όπου τόνιζε την ελληνικότητα της Θράκης. Συνολικά, δεν έγραψε πολλά για πατρίδα, όμως όσα έγραψε είναι καθοριστικά για την Ελλάδα και για να γνωρίσουμε την ιστορία της Κομοτηνής", ανέφερε ο ομιλητής, ο οποίος πρόσθεσε πως η Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών και το συγκρότημα του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, είναι δικά του πονήματα, μαζί με άλλων σημαινόντων Ελλήνων.

"Είμαι ευτυχής, γιατί πρόλαβα να τον γνωρίσω στα πρώτα βήματά μου στο πανεπιστήμιο. Ήταν μια προσωπικότητα την οποία σέβονταν, όχι μόνο όλοι οι φοιτητές του ΑΠΘ, αλλά όλη η Θεσσαλονίκη, διότι ήταν ο γενναίος άντρας στον οποίο η πατρίδα οφείλει πολλά. Δυστυχώς, οι νέες γενιές, ακόμη και στη Θεσσαλονίκη, τον έχουν λησμονήσει", συνέχισε, ενώ για το αν σήμερα υπάρχουν άνθρωποι του διαμετρήματος του Κυριακίδη εμφανίστηκε απαισιόδοξος: Όπως είχε πει ένας παλιός πολιτικός: εστέγνωσα την ψυχή μου στην έρευνα, αλλά δεν μπορούμε, ίσως είναι οι απασχολήσεις μας.

Ο Κυριακίδης ήταν καθημερινά στο σπουδαστήριο. Έγραψε 730 μελέτες, σε ευρύ φάσμα επιστημονικών ενδιαφερόντων. Δεν περνούσε καμία μέρα χωρίς να τραβήξει μια γραμμή". Παράλληλα, παρουσιάστηκε απαισιόδοξος και για τη συμμετοχή της νεολαίας σε αυτές τις εκδηλώσεις, όμως δήλωσε βέβαιος πως οι νέοι διαθέτουν πατριωτικό φρόνημα όταν το απαιτούν οι καιροί. "Θεωρώ πως η Κομοτηνή και οι πολίτες της, πρέπει να υπερηφανεύονται που έχουν τον Κυριακίδη αλλά και τον Χρύσανθο Φιλιππίδη, πατέρα τον Ποντίων, που είναι μια εφάμιλλη προσωπικότητα. Μέσα στην πλημμύρα των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε, έχουμε ξεχάσει τις μεγάλες προσωπικότητες του τόπου, γι' αυτό είναι καλό να γίνονται τέτοιες εκδηλώσεις, όπου θυμίζουν στους νέους ποιοι ...έχτισαν την Θράκη. Από την άλλη είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για το πως θα φέρουμε τους νέους στις εκδηλώσεις. Αδυνατώ να απαντήσω.

Οι νέοι μου απαντούν ότι έχουν δουλειές, σπουδές, καθημερινότητα, και δεν θέλουν να ακούν για Μακεδονία και Θράκη. Όταν, όμως, θα φτάσουμε σε δυσκολίες, θα φανεί το πατριωτικό φρόνημα. Πιστεύω όμως, πως τα οκτώ δέκατα των νέων, ανεξάρτητα από τις σκέψεις τους, έχουν φρόνημα πατριωτικό", είπε.

Στο τέλος, εξέφρασε και την άποψή του για κάτι σχετικά ασυνήθιστο, δηλαδή για τις "ρίζες" του ονόματος Κομοτηνή. "Οι Κομοτηναίοι πιθανώς να μη γνωρίζουν ότι το Γκιουμουρτζίνα δεν είναι τουρκικό, αλλά προέρχεται από έναν βυζαντινό άρχοντα, που λεγόταν Κουμούτσης και είχε κτήματα, που τα έλεγαν Κουμουτσιανά και σιγά-σιγά προήλθε το όνομα. Οι Βυζαντινοί ιστορικοί ονομάζουν σαφέστατα την περιοχή ως Κομοτηνή. Από εκεί και πέρα, όταν ήρθαν οι Οθωμανοί στην περιοχή, άρχισε η παραφθορά του ονόματος, με τη γνωστή συνέχεια", κατέληξε.