Καταδίκη της Ελλάδας στην υπόθεση που άλλαξε τη Σαρία στη Θράκη

Το δικαίωμα των ανθρώπων που ανήκουν στη μειονότητα της Θράκης να υπάγονται στα κοινά δικαστήρια και τον Αστικό Κώδικα επιβεβαίωσε με πανηγυρικό τρόπο, και κυρίως ομόφωνα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην υπόθεση Molla Sali κατά Ελλάδας, καταδικάζοντας την Ελλάδα για παραβίαση της αρχής της μη διάκρισης καθώς και προσβολή του δικαιώματος στην ιδιοκτησία.

Πρόκειται για την υπόθεση που προκάλεσε καταρχήν την εξαγγελία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα από την Κομοτηνή για αλλαγή στη Σαρία και στη συνέχεια την ψήφιση νομοθετικής ρύθμισης.

Για την ιστορία, την οποία έχει περιγράψει ο "Χ" και σε προγενέστερα δημοσιεύματα, η προσφεύγουσα, Chatitze Molla Sali, είναι Ελληνίδα υπήκοος που γεννήθηκε το 1950 και ζει στην Κομοτηνή και μετά το θάνατο του συζύγου της κληρονόμησε ολόκληρη την περιουσία του, με βάση μία διαθήκη που συνέταξε εν πλήρει διαύγεια προτού «φύγει» ο μακαρίτης.

Οι δύο αδελφές του, όμως, με το επιχείρημα ότι ο αποθανών ανήκε στην μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, προσέφυγαν στα ελληνικά δικαστήρια, ισχυριζόμενες ότι, τα της κληρονομιάς υπάγονταν στην δικαιοδοσία του Μουφτή και έπρεπε να ρυθμισθούν με βάση τον Ισλαμικό Νόμο και όχι με βάση τις διατάξεις του ελληνικού αστικού κώδικα.

Προς ενίσχυση των ισχυρισμών τους, μάλιστα, επικαλέσθηκαν τις Συνθήκες των Σεβρών και της Λωζάννης, με βάση τις οποίες, όπως υποστήριξαν ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων, στους Έλληνες πολίτες που είναι μουσουλμάνοι θα πρέπει να εφαρμόζεται ο ισλαμικός νόμος.

Οι ισχυρισμοί τους απορρίφθηκαν από τα ελληνικά δικαστήρια και στο Εφετείο αλλά το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας ακύρωσε αυτές τις αποφάσεις και συνέστησε να επανεξετασθεί η υπόθεση από εφέτη, με το σκεπτικό ότι τα ζητήματα κληρονομιάς, εντός της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης, θα πρέπει να ρυθμίζονται από τον ισλαμικό θρησκευτικό νόμο και όχι από την ελληνική νομοθεσία.

Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε και το Ανώτατο Εφετείο, αποφασίζοντας ότι ο νόμος που έπρεπε να εφαρμοσθεί για την κληρονομιά του αποθανόντος συζύγου της Chatitze Molla Sali, ήταν ο ισλαμικός θρησκευτικός νόμος και όχι η σχετική ελληνική νομοθεσία.

Η Chatitze Molla Sali, αναζητώντας δικαίωση, προσέφυγε στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου. Στην προσφυγή της η θιγείσα κληρονόμος υποστήριξε πως στην περίπτωση της, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 14 της Σύμβασης Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για απαγόρευση των διακρίσεων, παραβίαση του δικαιώματος σε ακρόαση και του σχετικού άρθρου της Σύμβασης για την προστασία της ιδιοκτησίας.

Η ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΔΑΔ ΔΙΚΑΙΩΣΕ ΤΗΝ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΑ
Χθες Τετάρτη 19 Δεκεμβρίου εξεδόθη η απόφαση στην υπόθεση Molla Sali κατά Ελλάδας (αίτηση αριθ. 20452/14) και από αυτήν προκύπτει ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ομόφωνα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 14 (απαγόρευση των διακρίσεων) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), σε συνδυασμό με το άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου αριθ. 1 (προστασία της περιουσίας) της ΕΣΔΑ.

Η υπόθεση αφορούσε στην εφαρμογή από τα ελληνικά δικαστήρια του ισλαμικού θρησκευτικού νόμου (Σαρία) σε μία κληρονομική διαμάχη μεταξύ Ελλήνων υπηκόων που ανήκουν στη μουσουλμανική μειονότητα, σε αντίθεση με τη βούληση του διαθέτη (ενός Έλληνα που ανήκει στη μουσουλμανική μειονότητα), ο οποίος είχε ορίσει με διαθήκη που καταρτίστηκε σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, τη σύζυγό του ως κληρονόμο του συνόλου της περιουσίας του. Τα ελληνικά δικαστήρια έκριναν ότι η βούληση ήταν άνευ αντικειμένου, διότι το εφαρμοστέο στην υπόθεση δίκαιο ήταν το ισλαμικό κληρονομικό δίκαιο.

Αποφάνθηκαν δε ότι στην Ελλάδα, ο τελευταίος αυτός νόμος εφαρμόζεται ειδικά σε Έλληνες μουσουλμάνους. Η κα Molla Sali, η οποία είχε στερηθεί με τον τρόπο αυτό τα τρία τέταρτα της κληρονομιάς, υπέστη διαφορετική μεταχείριση λόγω θρησκεύματος, καθώς εάν ο σύζυγός της δεν ήταν μουσουλμάνος, εκείνη θα είχε κληρονομήσει ολόκληρη την περιουσία του. 

Συγκεκριμένα, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η διαφορετική μεταχείριση που υπέστη η κα Molli Sali ως δικαιούχος διαθήκης που καταρτίστηκε βάσει του αστικού κώδικα από Έλληνα μουσουλμάνο διαθέτη, σε σύγκριση με δικαιούχο διαθήκης που καταρτίστηκε σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα από Έλληνα διαθέτη μη μουσουλμάνο δεν ήταν αντικειμενικά και εύλογα αιτιολογημένη.

Το Δικαστήριο τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι η θρησκευτική ελευθερία δεν απαιτεί από τα συμβαλλόμενα κράτη να δημιουργήσουν ένα συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο προκειμένου να παρασχεθεί στις θρησκευτικές κοινότητες ειδικό καθεστώς με συγκεκριμένα προνόμια. Εντούτοις, ένα κράτος που είχε δημιουργήσει ένα τέτοιο καθεστώς έπρεπε να εξασφαλίσει ότι τα κριτήρια που θεσπίστηκαν για το δικαίωμα της κοινότητας σε αυτό εφαρμόζονται με τρόπο που δεν περιλαμβάνει διακρίσεις.

Επιπλέον, η άρνηση στα μέλη μιας θρησκευτικής μειονότητας του δικαιώματος να επιλέξουν και να ωφεληθούν κατ' επιλογή από το κοινό δίκαιο δεν συνιστά μόνο διακριτική μεταχείριση, αλλά και παραβίαση ενός πρωταρχικής σημασίας δικαιώματος στον τομέα της προστασίας των μειονοτήτων, δηλαδή του δικαιώματος του ελεύθερου αυτοπροσδιορισμού. 

Τέλος, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα στην Ευρώπη η οποία, μέχρι την εποχή των αναφερόμενων γεγονότων, εφάρμοζε το νόμο της Σαρία σε ένα τμήμα των πολιτών της ενάντια στις επιθυμίες τους. Αυτό ήταν ιδιαίτερα προβληματικό στην προκειμένη περίπτωση, διότι η εφαρμογή του νόμου της Σαρία είχε οδηγήσει σε μια κατάσταση που ήταν επιζήμια για τα ατομικά δικαιώματα μιας χήρας που είχε κληρονομήσει την περιουσία του συζύγου της σύμφωνα με τους κανόνες του αστικού δικαίου, αλλά που βρέθηκε σε μία νομική κατάσταση η οποία ούτε η ίδια ούτε ο σύζυγός της επιθυμούσαν.