Προαγωγή της ψυχικής ανθεκτικότητας στα παιδιά

Με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα Ψυχικής Υγείας και δεδομένων των αγχογόνων συνθηκών που βίωσαν και συνεχίζουν να βιώνουν τα παιδιά λόγω πανδημίας είναι σημαντική η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας στα πλαίσια της οικογένειας, του σχολείου αλλά και της κοινότητας. Η ανάπτυξη της  ψυχικής ανθεκτικότητας σχετίζεται με παράγοντες τόσο σε επίπεδο προσωπικότητας όσο και σε επίπεδο περιβαλλοντικών παραγόντων (οικογένεια, σχολείο, κουλτούρα, θρησκεία, κοινωνικοοικονομικό επίπεδο).

Ένας ορισμός (Henderson & Milstein 2008), της ψυχικής ανθεκτικότητας είναι αυτός που την περιγράφει ως την ικανότητα του ατόμου να επανέρχεται ή να ανακύπτει μετά από μια αγχογόνο και τραυματική κατάσταση. Έτσι η ανθεκτικότητα είναι μια δυναμική διαδικασία που δεν εξαλείφει τους κινδύνους και το άγχος αλλά επιτρέπει στο άτομο να τα αντιμετωπίσει αποτελεσματικά.

Οι Henderson & Milstein (2008), αναφέρουν εφτά προσωπικά χαρακτηριστικά που θεωρούνται ως χαρακτηριστικά ψυχολογικής ανθεκτικότητας. 

Όπως η ικανότητα ανάληψης πρωτοβουλίας, η ανεξαρτησία, η διαίσθηση, η αναζήτηση για επαφή με τους άλλους που οδηγεί στην σύναψη διαπροσωπικών σχέσεων, τέλος η αίσθηση του χιούμορ και η δημιουργικότητα. Έστω και ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά να υπάρχουν σε ένα παιδί είναι αρκετό για να του δώσει ώθηση και να ξεπεράσει τις δυσκολίες. 

Οι παράγοντες που εν δυνάμει  συμβάλλουν στην προαγωγή της ψυχικής ανθεκτικότητας είναι:

Η παροχή στήριξης και φροντίδας. Αυτή η πρόταση περιέχει την αποδοχή χωρίς όρους και χωρίς κριτική και την ενθάρρυνση των παιδιών. Την στήριξη μπορούν να την παράσχουν συγγενείς από το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον ή οι δάσκαλοι ή οι ειδικοί που ασχολούνται με τα παιδιά και τους νέους. Η παροχή ευκαιριών για ουσιώδη συμμετοχή στην επίλυση προβλημάτων στην  ανάληψη ευθυνών, στη δημιουργία στόχων προς επίτευξη καθώς και την παροχή βοήθειας προς τρίτους. Η ανάπτυξη ζεστών συναισθηματικών σχέσεων. Αυτός ο παράγοντας αφορά τις συναισθηματικές σχέσεις με ανθρώπους που νοιάζονται τα παιδιά τα φροντίζουν και τα καταλαβαίνουν στο οικογενειακό και στο σχολικό πλαίσιο. Δημιουργία σαφών και ξεκάθαρων ορίων και εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων όπως είναι η συνεργασία, η επίλυση συγκρούσεων με υγιή τρόπο, η επίλυση προβλημάτων και η λήψη αποφάσεων μεταξύ των μαθητών και η ενίσχυση και παρότρυνση από τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς να βρουν μόνα τους τα παιδιά τρόπους για να τα επιτύχουν. Βοηθά τα παιδιά να νιώθουν σημαντικά και ισότιμα και ενισχύεται η αυτοεκτίμηση του. Οι παραπάνω προστατευτικοί παράγοντες που ισχύουν για τα παιδιά σε ένα μεγάλο βαθμό ισχύουν και για τους ενήλικες. 

Ο καθένας μας διαθέτει ορισμένα χαρακτηριστικά ψυχικής ανθεκτικότητας -αν και συχνά περνούν απαρατήρητα- και υπάρχει η δυνατότητα προαγωγής της ψυχικής ανθεκτικότητας στη σχολική κοινότητα και στο οικογενειακό περιβάλλον για να ανταπεξέλθουμε στις σημερινές προκλήσεις.