Η επίδραση της χρήσης οθόνης στην ανάπτυξη της γλώσσας των παιδιών

Η πρόωρη χρήση οθονών, όπως τηλεόραση, tablet, κινητά και video gaming, έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια ως ένας παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη των παιδιών, ειδικά σε τομείς όπως η γλωσσική εξέλιξη. Παρά το γεγονός ότι τα μέσα αυτά είναι ευρέως διαδεδομένα και συχνά προσφέρουν ερεθίσματα στα παιδιά ή και χρησιμοποιούνται για να κρατήσουν απασχολημένα τα παιδιά, είναι σημαντικό να εξετάσουμε τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η υπερβολική έκθεση σε οθόνες, ιδίως στην πρώιμη ηλικία.

Η γλωσσική ανάπτυξη και οι παράγοντες που την επηρεάζουν
Η γλωσσική ανάπτυξη είναι κρίσιμη για την επικοινωνία και την κοινωνική ένταξη των παιδιών. Στις τελευταίες δεκαετίες, η χρήση τηλεόρασης, DVD, tablet, κινητών και video gaming έχει αναδειχθεί ως παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξή τους. Το 68% των παιδιών ηλικίας κάτω των 3 ετών χρησιμοποιούν αυτά τα μέσα κατά μέσο όρο 2,05 ώρες την ημέρα.

Γλωσσική καθυστέρηση και οι κίνδυνοι για την ανάπτυξη
Παιδιά που άρχισαν να παρακολουθούν τηλεόραση σε ηλικία μικρότερη των 12 μηνών και παρακολουθούσαν τηλεόραση πάνω από 2 ώρες την ημέρα είναι περίπου έξι φορές πιο πιθανό να παρουσιάσουν γλωσσική καθυστέρηση (Chonchaiya & Pruksananonda, 2008). Η γλωσσική καθυστέρηση μπορεί να συσχετίζεται με γλωσσικές διαταραχές και κακή ακαδημαϊκή επίδοση (Moyle et al., 2011). Όταν τα παιδιά αναπτύσσουν αργότερα τη γλώσσα τους, παρατηρείται καθυστέρηση στον πρώιμο λόγο, καθώς και καθυστέρηση στο εκφραστικό λεξιλόγιο και στη συνδυαστική χρήση λέξεων (18-30 μηνών).

Συστάσεις για ασφαλή χρήση των οθονών
Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP, 2013) συνιστά ότι τα παιδιά κάτω των 18 μηνών δεν πρέπει να εκτίθενται σε καμία οθόνη, ενώ για τα παιδιά ηλικίας 2 έως 5 ετών, η χρήση οθονών δεν πρέπει να ξεπερνά τη μία ώρα ημερησίως. Συνιστάται επίσης να μην χρησιμοποιούν τα παιδιά οθόνες στο υπνοδωμάτιό τους και κατά τη διάρκεια του φαγητού. Όταν τα παιδιά χρησιμοποιούν κάποια συσκευή, ιδανικό είναι να το κάνουν μαζί με τους γονείς τους, ώστε να ενισχυθεί η αλληλεπίδραση και να μειωθούν οι αρνητικές συνέπειες.

Ενδεχόμενα οφέλη από την ελεγχόμενη χρήση οθονών
Παρά τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η υπερβολική χρήση οθονών στην ανάπτυξη της γλώσσας και της γνωστικής λειτουργίας, υπάρχουν και ενδεχόμενα οφέλη όταν η χρήση των μέσων είναι ελεγχόμενη και εποπτευόμενη από τους γονείς. Η επιλεγμένη χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων ή εφαρμογών μπορεί να ενισχύσει τη μάθηση, τη γνωστική ανάπτυξη και τις κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών, εφόσον χρησιμοποιείται με στόχο την ενίσχυση των δεξιοτήτων τους.

Για παράδειγμα, εφαρμογές που προάγουν τη γλωσσική ανάπτυξη, τα παιχνίδια που ενσωματώνουν μαθηματικά ή δημιουργικές δραστηριότητες, και τα προγράμματα που ενθαρρύνουν τη συνεργασία και την επικοινωνία με άλλους μπορούν να αποτελέσουν εργαλεία για την ενίσχυση των γνωστικών δεξιοτήτων. Η θετική επιρροή των μέσων μπορεί να μεγιστοποιηθεί όταν συνδυάζεται με την αλληλεπίδραση του γονέα, με κοινές δραστηριότητες και συζητήσεις, που ενισχύουν την κατανόηση και την απορρόφηση της πληροφορίας.

Η συμβολή των υπηρεσιών της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος
Η αναγνώριση και η έγκαιρη παρέμβαση είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των παιδιών. Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος με την ανάπτυξη των παιδοψυχιατρικών υπηρεσιών παρέχει δωρεάν υπηρεσίες διάγνωσης, αξιολόγησης και ψυχολογικής αντιμετώπισης σε παιδιά, εφήβους και στις οικογένειες τους. Στόχο του προγράμματος αποτελεί η ολιστική προσέγγιση και αντιμετώπιση ψυχολογικών, μαθησιακών και αναπτυξιακών δυσκολιών, όπως και η παρέμβαση σε ζητήματα ένταξης και προσαρμογής τόσο στο σχολικό, όσο και στο κοινωνικό πλαίσιο. Βασικός σκοπός των παιδοψυχιατρικών υπηρεσιών είναι η πλαισίωση και του οικογενειακού περιβάλλοντος ώστε η παρέμβαση να είναι πολυεπίπεδη και αποτελεσματικότερη.