Αέναος πηγή πνευματικού πλούτου οι Μαρωνίτες που ξεχώρισαν

Το έναυσμα για την αναφορά αυτή μας δίνει ο σύλλογος γυναικών Μαρώνειας "Η Ιππαρχία" και καταγράφεται σε έκδοση που επιμελήθηκε πρόσφατα η πρόεδρος του συλλόγου Βασιλική Περβανά.

Υπάρχουν ενότητες όπως η Μαρώνεια και η ιστορία της τους αρχαίους, μεταβυζαντινούς και νεότερους χρόνους, καθώς και οι έγκριτοι Μαρωνίτες δια μέσω των αιώνων που παρελαύνουν με τα μέχρι τούδε στοιχεία της παρουσίας τους.

Είναι μια εξαιρετική έκδοση που παρουσιάζει Μαρωνίτες που είχαν ξεχαστεί, βυθισμένοι στην λήθη της ιστορίας, καθώς και όσους αγάπησαν τον τόπο τους, πρόσφεραν και δημιούργησαν ή ανέδειξαν το όνομα της Μαρώνειας παγκόσμια.

Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στην εκπαιδευτικό κυρία Βασιλική Περβανά, καθώς και στον σύλλογο γυναικών Μαρώνειας για την προσφορά αυτή στον τόπο.

Στην έκδοση αυτή βλέπουμε την Μαρώνεια από την ημέρα της ίδρυσής της, τον 7ο αιώνα από Χίους αποίκους, μέχρι και σήμερα να έχει προσφέρει ανθρώπους του πνεύματος, καλλιτέχνες, αθλητές. Κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας, μέχρι και σήμερα, μας πρόσφερε ανθρώπους που δραστηριοποιήθηκαν σε ξένες χώρες, όπου αφού απέκτησαν περιουσίες, ευεργέτησαν την γενέτειρα τους και την Θράκη με την ανέγερση σχολείων, δημοσίων κρηνών κλπ.

Στα αρχαία χρόνια ξεχώρισαν η φιλόσοφος Ιππαρχία, ο αδελφός της κυνικός φιλόσοφος Μητροκλής, ο ποιητής Σωτάδης, ο ζωγράφος Αθηνίων, ο αγρονόμος Ηγεσίας και άγνωστος ολυμπιονίκης που δυστυχώς δεν έχει διασωθεί το όνομά του. Για όλους αυτούς έχουμε αναφερθεί σε παλαιότερα άρθρα μας. Γι' αυτό θα αναφερθούμε στους Μαρωνίτες που πρόσφεραν κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας και αργότερα. Ένα μεγάλο κεφάλαιο για την Μαρώνεια είναι οι αδελφοί Χατζέα, μεγαλέμποροι που δραστηριοποιήθηκαν εμπορικά στην Τρίπολη της Λιβύης, στην Αίγυπτο, στην Σμύρνη και στην Κωνσταντινούπολη. Το 1908 με δωρεά τους κτίζεται στην Μαρώνεια το νέο αρρεναγωγείο. Εξαίρετο δείγμα αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ου αιώνα που στα μεταγενέστερα χρόνια λειτούργησε ως Δημόσιο Σχολείο.

Άλλοι δωρητές ήταν η οικογένεια Ζηρίνη ή Τζιρίνη. Ο Ιωάννης Τζιρίνης είχε το μεγαλύτερο εργοστάσιο επεξεργασίας σύκων σε όλα τα παράλια με έδρα την Σμύρνη. Δώρισε το οίκημα που στεγάστηκε το Ζηρίνειο Νοσοκομείο της Αθήνας. Στη μνήμη του Ιωάννη Τζιρίνη έγινε και η βρύση στη Μαρώνεια.

Ο Παναγιώτης Ζηρίνης ή Τζιρίνης δραστηριοποιήθηκε επιχειρηματικά στην Σμύρνη. Το 1903 πρόσφερε με την διαθήκη του όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία του στην Μαρώνεια υπέρ των δύο ενοριακών ναών και των δύο εκπαιδευτηρίων της γενέτειράς του. Άλλος ήταν ο Σταμάτης Ταβανιώτης γιατρός και εφοπλιστής. Ζούσε στην Οδησσό και έκανε δωρεά το καμπαναριό της Μαρώνειας στέλνοντας την καμπάνα από την Οδησσό, η οποία κατασκευάστηκε στο πιο φημισμένο εργαστήριο της περιοχής και είχε μισό μπρούντζο και μισό ασήμι. Ο μοναδικός ήχος της καμπάνας ακουγόταν μέχρι τον Άγιο Χαράλαμπο.

Η οικογένεια Φωτιάδη, ο Κλεάνθης Φωτιάδης ήταν μεγαλέμπορος που έκανε εισαγωγές την Γαλλία. Το αρχοντικό Φωτιάδη στην Μαρώνεια εντυπωσίαζε με την αρχιτεκτονική του και το ξυλόγλυπτο Ταβανιώτη.

Η οικογένεια Χατζηγιαννούδη, ο Θωμάς Χατζηγιαννούδης - Χοντροθωμάς ήταν μεγάλος καπνέμπορος. Το 1867 έκτισε ένα τριώροφο νεοκλασικό αρχοντικό, η πολυτέλεια του οποίου ήταν εντυπωσιακή. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ακόμη και τα μπάνια ήταν μαρμάρινα. Την πρόσοψη του αρχοντικού κοσμούσαν ανάγλυφα από την αρχαία Μαρώνεια. Μετά τον θάνατο του Χοντροθωμά το αρχοντικό λειτουργούσε ως αρρεναγωγείο με 300 παιδιά με διευθυντή τον Λιάπη ο οποίος είχε σταλεί από το ελληνικό κράτος για να οργανώσει τον Θρακομακεδονικό Αγώνα. Για τον Χοντρό Θωμά έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο για τον Πέτκο Βοεβόδα.

Η οικογένεια Λεονταρίδη, ο Αντώνιος Λεονταρίδης γεννήθηκε στη Μαρώνεια, το 1840. Ένα από τα τέσσερα παιδιά του εύπορου εμπόρου Λέοντα Λεονταρίδη, ο οποίος σε ένα από τα ταξίδια του προς την Αδριανούπολη μαζί με τα δύο παιδιά του, Αντώνιο και Χαράλαμπο, έπεσε σε ενέδρα από Τούρκους μεταμφιεσμένους σε ληστές, κοντά στα σημερινά Λουτρά Αλεξανδρούπολης και σκοτώθηκε επί τόπου. Τα παιδιά κατέφυγαν στην Αίνο όπου από κει μπήκαν σε φορτηγίδα και κατέφθασαν στην Οδησσό. Το 1880 περίπου ο Αντώνης με τον αδερφό του Χαράλαμπο αποφάσισαν να κατέβουν προς το νότο και να εγκατασταθούν στην Αλεξανδρούπολη. 

Ο Αντώνιος Λεονταρίδης ασχολήθηκε με τραπεζικές και χρηματιστηριακές εργασίες ως εκπρόσωπος της Τράπεζας Ανατολής της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, όπου συναλλάσσονταν μάλιστα με όλους τους κατοίκους του νέου αστικού κέντρου, Έλληνες, Εβραίους, Τούρκους, Βουλγάρους και όχι μόνο.

Συνδέθηκε με τον Ίωνα Δραγούμη, στον οποίο ενέπνευσε τις ιδέες του για τον αγώνα κατά των Βουλγάρων Κομιτατζήδων, έτσι ώστε να γίνει ένα από τα πρώτα μέλη του Θρακικού Κομιτάτου. Κατά σύσταση του Ίωνα Δραγούμη, ο Α. Λεονταρίδης αγόραζε γη και ότι άλλο, με προοπτική να περιέρχονται τελικά οι περιουσίες αυτές στα χέρια Ελλήνων. Το 1907 ο Λεονταρίδης, συντάσσει συμβόλαιο δωρεάς με πληρεξούσιο τον υποπρόξενο Αλέξανδρο Κρητή, προς το ελληνικό Δημόσιο όπου περιέγραφε λεπτομερώς αναλυτικά το ποσόν. Η δωρεά αυτή ήταν έμμεση προσφορά προς το Ελληνικό Δημόσιο, για ευνόητους λόγους και τα χρήματα αυτά χρησιμοποιήθηκαν για την αγορά πλοίων προς ενίσχυση του ελληνικού στόλου. Πολλές δωρεές και κληροδοτήματα που άφησε ο Λεονταρίδης έγιναν γνωστά μέσα από μνημόσυνα του μητροπολίτη Αλεξανδρουπόλεως Γερβάσιου.

Εκτός από 1000 χρυσές τουρκικές λίρες, που χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερση της Ανωτέρας Αστικής Σχολής Αρρένων, πρόσφερε ομόλογα, κληροδότησε ενοίκια και 2.000 χρυσές λίρες για την συντήρηση της Λεονταρίδειου Σχολής. Τέλος κληροδότησε ποσά για προικοδότηση φτωχών κοριτσιών, για ενίσχυση των εκπαιδευτηρίων της γενέτειράς του Μαρώνειας και συνέταξε συμπληρωματική δωρεά (1908) με σκοπό την υποστήριξη του Ελληνισμού της Θράκης.

Γι' αυτό τον λόγο το 1912 δόθηκε στον Λεονταρίδη και ο χρυσός σταυρός του Τάγματος του Σωτήρος από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. Τον Φεβρουάριο του 1912 συνέταξε, λίγο πριν πεθάνει την  μυστική διαθήκη. Η Λεονταρίδειος Σχολή κτίσθηκε το 1907 σε οικόπεδο κοντά στην Μητρόπολη, που παραχωρήθηκε τότε από τον Τούρκο Μπέη Χατζησαφέτ στην ελληνική κοινότητα, κυρίως με δωρεά του μεγαλεμπόρου Αντώνη Λεονταρίδη ή Αντωνάκη εφέντη, απ' όπου πήρε και το όνομά του. Οι εργασίες προχώρησαν ικανοποιητικά και τέλειωσαν το 1909. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 μετακομίζουν οι μαθητές του Γυμνασίου από την Λεονταρίδειο Σχολή Αρρένων στα νέα σχολικά κτίρια. Το κτίριο παραχωρείται στην Ιερά Μητρόπολη Αλεξανδρούπολης, όπου από το 1980 και μετά αρχίζει η αναπαλαίωση του σχολείου αυτού και έκτοτε μέχρι σήμερα λειτουργεί ως Εκκλησιαστικό Μουσείο στης Μητρόπολης Αλεξανδρούπολης.

Οικογένεια Προεστοπούλου, ο Π. Προεστόπουλος (1828 - 1895), που βρίσκεται ενταφιασμένος στο κοιμητήριο της Μαρώνειας, αγόρασε το αγροτεμάχιο για την δημιουργία του κοιμητηρίου. Ήταν έμπορος στην Οδησσό της Ρωσίας και εμπορεύονταν αυγοτάραχο. Στο επιτύμβιο επίγραμμα της επιτάφιας πλάκας που σκεπάζει τον τάφο του, αναφέρεται ως προστάτης και ευεργέτης των Μουσών, γι' αυτό και εικάζεται ότι θα πρέπει να διέθετε χρήματα για πνευματικούς και επιμορφωτικούς σκοπούς.

Οικογένεια Νικολαΐδη. Ο Γιώργος Νικολαΐδης, ένας από τους σημαντικότερους γλύπτες της γενιάς της δεκαετίας του '50, γεννήθηκε στη Μαρώνεια το 1924. Σπούδασε φυσικομαθηματικά στο Α.Π.Θ. και γλυπτική στην Α.Σ.Κ.Τ. Άρχισε με χάλκινα και πήλινα γλυπτά εμπνευσμένα από την αρχαϊκή αγγειογραφία. Στην δεκαετία του '60 επικεντρώνεται στην επεξεργασία μετάλλου και αναζητεί την κίνηση και τον ρυθμό ως αναπαραστατικά στοιχεία ενός κοσμικού χώρου και παράγει μερικά από τα πιο αξιόλογα αφηρημένα γλυπτά της νεοελληνικής τέχνης.

Οικογένεια Μαρωνίτη. Ο Δημήτριος Μαρωνίτης, γεννήθηκε το 1929. Περάτωσε τις σπουδές του στο Πειραματικό Σχολείο του Α.Π.Θ. και συνέχισε τις σπουδές του στην Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. κατόπιν έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Δ. Γερμανία με υποτροφία του ιδρύματος "Χούμπολντ", δίπλα στον ελληνιστή Βάλτερ Μαργκ.

Το 1962 έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Α.Π.Θ., όπου και δίδαξε αρχαία ελληνικά από το 1963 μέχρι το 1968 ως υφηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. Στο διάστημα της δικτατορίας παύθηκε από την θέση του συνελήφθη τρεις φορές και κρατήθηκε επί οκτάμηνο το 1973. Το 1974 διορίστηκε ειδικός σύμβουλος για θέματα Πανεπιστημίου στο υπουργείο Παιδείας. Το 1975 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής αρχαίας ελληνικής Φιλολογίας και εντεταλμένος στη διδασκαλία της ποίησης στο Α.Π.Θ. Δίδαξε έως το 1996, οπότε συνταξιοδοτήθηκε. Δίδαξε σε πανεπιστήμια της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Κύπρου και των Η.Π.Α. Διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος.

Υπήρξε συνεργάτης της εφημερίδας "Το Βήμα". Το 1981 τιμήθηκε με το Α' κρατικό βραβείο για το βιβλίο του "Όροι του λυρισμού στον Οδυσσέα Ελύτη" και το 2011 με το κρατικό βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Έργου Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας σε Νέα Ελληνικά για την "Ιλιάδα" του Ομήρου. Ο Δημήτρης Μαρωνίτης μετέφρασε επίσης και την "Οδύσσεια". Έγραψε βιβλία, μονογραφίες και άρθρα για τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τον Σοφοκλή, τον Ηρόδοτο, το Αλκαίο, τη Σαπφώ, ενώ μελέτησε και δημοσίευσε δοκίμια όπως για τον Οδυσσέα Ελύτη, Γεώργιο Σεφέρη, Τίτο Πατρίκιο, Γιάννη Ρίτσο, Διονύση Σολωμό και Κωνσταντίνο Καβάφη. Απεβίωσε στις 12-7-2016 στην Αθήνα σε ηλικία 87 ετών.

Περιληπτικά αυτά είναι τα θέματα που περιέχει το έντυπο που έκδωσε ο Σύλλογος Γυναικών Μαρώνειας "Η Ιππαρχία" με την επιμέλεια της άξιας προέδρου Βασιλικής Περβανά και θα πρέπει ο κάθε Ροδοπαίος να το προμηθευτεί και να το έχει στην βιβλιοθήκη του.