«Γλωσσική κρίση = Κοινωνία σε κρίση»

«Eγώ δεν ξέρω να υπάρχει παρά μία γλώσσα, η ενιαία γλώσσα, η Eλληνική, όπως εξελίχθηκε από την Aρχαία, που έφτασε να είναι το μεγάλο καμάρι μας και το μεγάλο μας στήριγμα». Το παραπάνω απόσπασμα του λόγου που έδωσε ο μεγάλος ποιητής, Οδυσσέας Ελύτης στην Ακαδημία της Στοκχόλμης, είναι μία από της σκέψεις του, που αξίζει να θυμόμαστε και να μνημονεύουμε. Πράγματι, η γλώσσα ως κορυφαία διανοητική και κοινωνική λειτουργία των ανθρώπων, και ιδιαίτερα η ορθή χρήση αυτής, συνιστά καίριο εφόδιο για τον καθένα μας, πόσο μάλλον για τους νέους.

Σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης, η γλώσσα αποτελεί, πιθανώς, το μοναδικό “όπλο αντίστασης” των λαών στην πολιτισμική ισοπέδωση τους. Χάρη σε αυτήν, άλλωστε, μεταλαμπαδεύονται και επομένως διασώζονται η ιστορία, η λαϊκή δημιουργία, τα ήθη και έθιμα, και η πολιτισμική κληρονομιά. Κατά αυτόν τον τρόπο, διαμορφώνεται αλλά και διατηρείται η εθνική συνείδηση των λαών, οι οποίοι συνειδητοποιούν την ιδιοπροσωπία τους.

Επιπλέον, λογική απόρροια της σωστής χρήσης της ελληνικής γλώσσας, και της μελέτης του γλωσσικού φαινομένου, είναι η κινητοποίηση των πνευματικών δυνάμεων του ανθρώπου και η οξύνοια της κριτικής του σκέψης. Η ικανότητα του καθένα μας να χειρίζεται εύστοχα τη γλώσσα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις εκφραστικές του δεξιότητες και την πνευματική του ευελιξία. Αντίθετα, φαινόμενα όπως η λεξιπενία, η τυποποίηση της γλώσσας, το πενιχρό λεξιλόγιο καθιστούν αδύνατη την σκέψη, και την έκφραση λεπτών σημασιολογικών αποχρώσεων μιας έννοιας. Τα φαινόμενα αυτά συναντώνται όλο και πιο συχνά, κυρίως σε άτομα νεαρής ηλικίας, το οποίο είναι και το πιο θλιβερό.

Θεωρητικά, μια λύση θα έπρεπε να είχε βρεθεί εδώ και αρκετό καιρό, δυστυχώς, όμως, η προσπάθεια όλων για απαλλαγή των ευθυνών δεν επιτρέπει την ουσιαστική δράση. Το σύνθετο εγχείρημα της προστασίας και της ανάπτυξης του γλωσσικού μας πολιτισμού, και η επίτευξη αυτού, προϋποθέτει ανάληψη της προσωπικής ευθύνης, τόσο των ανθρώπων όσο και της Πολιτείας.

Ο καθένας μας οφείλει να επιδιώκει τη συνεχή επαφή με πρότυπα γλώσσας, δηλαδή ποιοτικά βιβλία, κείμενα, και άρθρα, γραμμένα από ανθρώπους καταρτισμένους με στερεή γνώση της ελληνικής. Παράλληλα, οι μαθητές πρέπει να λαμβάνουν ενθάρρυνση της προσωπικής τους έκφρασης μέσω του διαλόγου, από τους γονείς, και αντίστοιχη μετάδοση της αγάπης για τη γλώσσα τους, από τους εκπαιδευτικούς. Πρέπει, επιτέλους, να γίνει κατανοητό ότι η γλωσσική κρίση είναι σύμπτωμα κοινωνίας σε κρίση.