Κινήσεις για αύξηση της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα

Στα προηγούμενα άρθρα είχα αναλύσει σημαντικά κίνητρα για αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα, όπως και βασικές παθογένειες που εμφανίζει η ελληνική επιχειρηματικότητα. Έτσι σε αυτό, θα πρέπει να αναφερθώ σε κινήσεις που πρέπει να γίνουν, τόσο σε επίπεδο διακυβέρνησης, όσο και σε μικροοικονομικό επίπεδο, ώστε να λυθούν σημαντικά προβλήματα. Παρακάτω, θα εστιάσω περισσότερο σε προβλήματα της φορολογίας, της ανεργίας, του τραπεζικού τομέα και του χρηματιστηρίου.

Ξεκινώντας από τα προβλήματα του φορολογικού συστήματος, επεσήμανα έντονα και επανειλημμένα την ανάγκη για θέσπιση σταθερού φορολογικού συστήματος. Ωστόσο, παρέλειψα επίτηδες την ανάγκη για ορθή ρύθμιση του ύψους της φορολόγησης. Στην μακροοικονομική, η αναφορά στη φορολογία, συνεπάγεται εξέταση της καμπύλης Λάφερ (LafferCurve), η οποία στον κάθετο άξονα δείχνει το ύψος των κρατικών εσόδων από τη φορολογία και στον οριζόντιο άξονα το ύψος της φορολογίας (παρατίθεται σχεδιάγραμμα παρακάτω).

Σύμφωνα με αυτήν, κάθε κράτος έχει μόνο ένα σημείο, δηλαδή φορολογικό συντελεστή, που μπορεί να μεγιστοποιεί τα έσοδα. Αριστερά από αυτό, η φορολογία είναι μικρή, ενώ δεξιά η φορολογία είναι τόσο υψηλή που οι επιχειρηματίες και τα φυσικά πρόσωπα αδυνατούν να πληρώσουν.

Στην Ελλάδα, μία συζήτηση που ακουγόταν αρκετά συχνά ήταν «Δεν μπορώ να πληρώσω, ΙΚΑ, ΤΕΒΕ, εφορία, είναι πιο φθηνό να με γράψουν». Η παραπάνω πρόταση ενός τυπικού μικρομεσαίου επιχειρηματία δείχνει πως ο συντελεστής φορολόγησης ήταν στη δεξιά πλευρά της καμπύλης. Και σήμερα όμως, είναι αρκετά συχνό το φαινόμενο της φοροδιαφυγής και μάλιστα για τον ίδιο λόγο με παλαιότερα. Συνεπώς, είναι σημαντικό η ελληνική κυβέρνηση, όχι μόνο να θεσπίσει δεσμευτικό και σταθερό φορολογικό σύστημα, αλλά να μειώσει και την φορολογία, ιδανικά στο σημείο που μεγιστοποιούνται τα έσοδά της.

Ένα εξίσου σημαντικό ζήτημα με την επίλυση του φορολογικού, αποτελεί η επίλυση του εργασιακού και συγκεκριμένα της υψηλής ανεργίας. Στη μακροοικονομική υπάρχει η σύνδεση με ακόμα μία καμπύλη, την καμπύλη Φίλλιπς (PhillipsCurve). Η καμπύλη Φίλλιπς δείχνει πως βραχυπρόθεσμα για ένα δεδομένο ποσοστό πληθωρισμού υπάρχει ένα δεδομένο ποσοστό ανεργίας. Επίσης, αυτά τα δύο μεγέθη κινούνται αντίστροφα, δηλαδή για κάθε μείωση στην ανεργία απαιτείται αύξηση του πληθωρισμού (παρατίθεται σχεδιάγραμμα παρακάτω). Για την Ελλάδα, όπου η νομισματική της πολιτική εξαρτάται από την ΕΚΤ, σημαίνει πως δεν έχει την ελευθερία κινήσεων στον πληθωρισμό. Ο λόγος είναι η εμμονή της ΕΚΤ για σταθερό πληθωρισμό κοντά στο 2%.

Για την επίλυση του προβλήματος της υψηλής ανεργίας η Ελλάδα έχει δύο σημαντικά όπλα στη φαρέτρα της. Το πρώτο είναι η διάθεση υψηλού ποσοστού ειδικευμένου προσωπικού, δηλαδή επιστημόνων. Το δεύτερο είναι το συγκριτικό της πλεονέκτημα στην παραγωγή υπηρεσιών, δηλαδή ο υψηλός τριτογενής τομέας της οικονομίας. Ο συνδυασμός αυτών των δύο χαρακτηριστικών μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγικότητας, η οποία υποχρεωτικά οδηγεί σε αύξηση των επενδύσεων, της επιχειρηματικότητας και άρα της απασχόλησης.

Η δε αύξηση της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων θα οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε αύξηση των μισθών και άρα βελτίωση της κατανάλωσης. Επίσης, η αύξηση της παραγωγής θα αυξήσει και αυτή με τη σειρά της το ελληνικό ΑΕΠ, με πολλαπλάσια οφέλη για την ελληνική οικονομία και κοινωνία.

Ωστόσο, ένα βραχυπρόθεσμο μέτρο για να πραγματοποιηθεί το παραπάνω σενάριο είναι η θέσπιση κινήτρων για εργασία και συγκεκριμένα ειδικευμένη εργασία. Σε καμία περίπτωση πολιτικές προσέλκυσης οικονομικών μεταναστών των 3.000€ δε θα μπορέσουν να έχουν τα κατάλληλα αποτελέσματα.

Αντίθετα, χρειάζεται να θεσπιστούν οικονομικά κίνητρα για τις επιχειρήσεις, ώστε αυτές να μπορέσουν να προσλάβουν προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης. Ένα τέτοιο κίνητρο θα μπορούσε να είναι η βραχυπρόθεσμη μείωση των εργοδοτικών εισφορών για αυτή την κατηγορίας εργαζομένων και η μείωση της φορολογίας. Στο διάστημα προσαρμογής οι επιχειρήσεις θα είναι σε θέση να δουν τα πολλαπλασιαστικά οφέλη της ειδικευμένης εργασίας και της τεχνογνωσίας του νέου προσωπικού. 

Σημαντική δε, κρίνεται και η σύνδεση του πανεπιστημίου με την αγορά εργασίας. Πιο συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι σε θέση να αναζητήσουν το εξειδικευμένο τους επιστημονικό προσωπικό μέσα από τα πανεπιστήμια. Από την άλλη, τα ίδια τα ιδρύματα θα πρέπει να οργανώνουν της επονομαζόμενες ημέρες καριέρας, ώστε να προσελκύουν επιχειρήσεις και να δίνουν ευκαιρίες άμεσης επαγγελματικής αποκατάστασης στους σπουδαστές τους. 

Τέλος, τα προβλήματα του τραπεζικού τομέα είναι ακόμα μία σημαντική τροχοπέδη της ανάπτυξης. Τα πακέτα διάσωσης των ελληνικών τραπεζών (βλέπε πακέτο Γιούνκερ) και οι κινήσεις των ελληνικών κυβερνήσεων κρίνονται ανεπαρκής, βλέποντας της κατάσταση του τραπεζικού τομέα. Επίσης, τα υπερχρεωμένα φυσικά και νομικά πρόσωπα αδυνατούν αφενός να ανταποκριθούν στις πληρωμές, αφετέρου στερούν σημαντικά χρήματα από την αγορά.

Λύση είναι η διαγραφή των χρεών που προκύπτουν από τόκους και η διαπραγμάτευση με καλύτερους όρους για την αναδιάρθρωση του χρέους των παραπάνω προσώπων. Ο σχεδιασμός της παραπάνω πολιτικής πρέπει να γίνει με γνώμονα την ύπαρξη χαμηλότερης δόσης, ώστε τα χρήματα που θα απομένουν να χρησιμοποιούνται στην κατανάλωση και την αποταμίευση, δύο σημαντικούς όρους της οικονομικής ανάπτυξης.

Συνοψίζοντας και από τα προηγούμενα άρθρα, για την προσέλκυση επενδυτών σημαντική είναι η φορολογική σταθερότητα, η μείωση της γραφειοκρατίας, η βελτίωση του τραπεζικού τομέα και ιδίως του δανεισμού, η ανάπτυξη δικτύων μεταφοράς προϊόντων και η επιλογή ειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Επίσης, η Ελλάδα θα πρέπει να εκμεταλλευτεί τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, να συνδέσει την εκπαίδευση με την αγορά εργασίας και να αντιστρέψει το φαινόμενο braindrain.

Τέλος, θα πρέπει άμεσα να μειωθεί η φορολογία και οι εισφορές, να θεσπιστούν μέτρα για μείωση της ανεργίας, να μειωθούν τα χρέη των φυσικών και νομικών προσώπων, καθώς και να επιταχυνθεί η εξυγίανση του τραπεζικού κλάδου. 

Εύχομαι η νέα χρονιά να δώσει όρεξη στους αρμόδιους, ώστε να βάλουν μπρος τις μηχανές για ένα νέο, καινοτόμο και δραστικό στρατηγικό σχέδιο, για την ανάπτυξη της χώρας μας. Αλλά και υπομονή, υγεία και χαρά σε όλους εμάς, που τόσα χρόνια προσπαθούμε να ανταπεξέλθουμε σε όλα τα κακώς κείμενα!

*Ο Γιώργος Οικονόμου είναι υποψήφιος διδάκτορας του τμήματος Οικονομικών Επιστημών Δ.Π.Θ, με εξειδίκευση στον κλάδο χρηματοοικονομικών και μακροοικονομικής και απόφοιτος του ίδιου τμήματος. Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην Τραπεζική και Χρηματοοικονομική στο Πανεπιστήμιο του Σάσεξ. Εκτός από το ακαδημαϊκό ερευνητικό ενδιαφέρον του, ασχολείται με τη διάχυση της οικονομικής γνώσης στην κοινωνία και με κοινωνικά και εθελοντικά προγράμματα, κυρίως οικονομικού ενδιαφέροντος.