Πρακτικά «γιατροσόφια» Ανατολικής Θράκης

Τα παλιά χρόνια οι γιατροί ήταν πρακτικοί. Στην Ανατολική Θράκη ερχόταν συνήθως από την Ήπειρο, φορούσαν ρούχα που έμοιαζαν λίγο με τα ράσα που φοράνε οι ιερείς, με άσπρο λαιμοδέτη, στο κεφάλι φέσι με μεγάλη μαβιά φούντα. Έτρεχαν από τόπο σε τόπο και φώναζαν: Καλός γιατρός, γιατρικά καλά. Σε όλες τις αρρώστιες έδιναν εντολή σε έναν κουρέα ο οποίος έδενε το μπράτσο με μια κόκκινη κορδέλα και στην κλείδωση με το ξυράφι έκοβε τη φλέβα και έτρεχε το κακό το αίμα.

Ο κουρέας έβγαζε το πονεμένο δόντι με το χέρι ή με την τανάλια (πένσα), ορισμένοι κουρείς ήξεραν και γιάτρευαν τις πληγές. Ήταν και γυναίκες πρακτικοί γιατροί που θεράπευαν τις αρρώστιες με βότανα και γητείες. Άλλη γυναίκα γιάτρευε τις πληγές, άλλη τη σπλήνα, άλλα τα ξωτικά (αρρώστιες) που προκαλεί ο διάβολος επίσης και οι μαμές ήξεραν και γιάτρευαν πολλές αρρώστιες. Προ καιρού σας παρουσιάσαμε μερικούς τρόπους που χρησιμοποιούσαν που με τα διάφορα γιατροσόφια γιάτρευαν ορισμένες μικροασθένειες στην Ανατολική Θράκη. Έτσι και σήμερα σας παρουσιάζουμε ορισμένες άλλες μεθόδους που εφάρμοζαν εκείνα τα δύσκολα χρόνια μια και ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων της Ροδόπης είναι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν εδώ μετά το 1922 από την Ανατολική Θράκη.

Στον κεφαλόπονο: α) Κοπανίζεις ένα σκόρδο με τις φλούδες και το αλείφεις πάνω στο λακκάκι που είναι πίσω από το λαιμό μαζί με λίγο λάδι, το αφήνεις εκεί μέχρι να αρχίσει να σε τσούζει οπότε το βγάζεις. β) Ο κεφαλόπονος περνάει αν λουσθείς Μεγάλη Παρασκευή καλά, ποτέ ύστερα μέρα Παρασκευή να μη λουσθείς. γ) Κόβεις φέτες τις πατάτες και τις δένεις στο μέτωπο με μια μαντήλα, έτσι δροσίζει και περνάει ο πόνος. 

Για να κοιμηθούνε τα μωρά: Για να κοιμούνται τα μωρά τα δίνεις αφιόνι (παπαρούνα). Με το μικρό δαχτυλάκι παίρνεις λίγη και την βάζεις στο στόμα του μωρού, αυτό την πιπιλίζει και κοιμάται. 

Για κοκκινάδι και ιλαρά: α) Στο κοκκινάδι ή ιλαρά όταν πρησθεί η κοιλιά ή και το πρόσωπο καβουρντίζεις άσπρα σκυλοκόπρανα και τα κοσκινίζεις πάνω σε φρέσκο συκώτι, ύστερα αυτό το βάζεις πάνω στην κοιλιά. β) Παίρνεις δύο αυγά και τα τηγανίζεις με λινέλαιο ή με τσίπουρο, τα βάζεις πάνω σε ένα πανί και πάνω πασπαλίζεις σκυλοκόπρανα αλείφοντας όλο το σώμα σου, 24 ώρες το αφήνεις έτσι και ξεπρήζεσαι. γ) Βάζεις κάτω από το μαξιλάρι του παιδιού κόκκινη ζάχαρη και κρεμάς από πάνω του μια σκελίδα σκόρδο μαζί με ένα χρυσό φλουρί δεμένο με μια κόκκινη κλωστή για 40 ημέρες. Το παιδί δεν πρέπει να μυρίσει μυρωδιά φαγητού, γι' αυτό να μαγειρεύεις το φαγητό στη γειτονιά και έτσι σιγά - σιγά περνάει.

Στον κοκκύτη: α) Ωφελεί το ζουμί του λεμονιού. Β) Το σάλιο του σαλιγκαριού κάνει καλό. γ) Δυνατό γιατρικό είναι η βρώμη. Την βράζεις καλά ώσπου να ανοίξει, την τρώει το παιδί και περνάει ο κοκίτης. 

Στην ημιπληγία: Παίρνεις αμέσως αίμα με κοφτές βεντούζες και με βδέλλες.

Για την αδυναμία: α) Κάθε πρωί νηστικός παίρνεις μια σκελίδα σκόρδο την κόβεις σε κομμάτια και την καταπίνεις, ρουφάς μαζί και ένα ποτηράκι μαύρο κρασί. β) Τα λουλούδια της παπαρούνας τα ξεραίνεις, τα βράζεις, στύβεις μέσα λίγο λεμόνι και το πίνεις. γ) Πίνεις αίμα περιστεριού και γίνεσαι καλά. δ) τις πρώτες μέρες του Μάη μαζεύεις λουλούδια που μοσχοβολάνε. Τα βράζεις στο καζάνι με νερό και ύστερα τα ρίχνεις μέσα σε ένα βαρέλι, εκεί μέσα μπαίνεις μέχρι το λαιμό. Σε τρία - τέσσερα μπάνια που θα κάνεις σιγά - σιγά δυναμώνεις.

Για την ταινία: Α) Παίρνεις κολοκυθόσπορο από κόκκινο κολοκύθι, τους κοπανάς, τους βράζεις και τους πίνεις νηστικός, αν δεν πέσει η ταινία παίρνεις φλούδες από ροδιά, τις βράζεις και τις πίνεις το πρωί, τότε πέφτει η ταινία. β) Τρως 50 γραμμάρια κολοκυθόσπορο, άλλο τίποτα δεν τρως. Ύστερα παίρνεις καθαρτικό, και πέφτει η ταινία.

Για την κνίδωση: Η κνίδωση βγαίνει από στεναχώρια, πρέπει ο άρρωστος το βράδυ να τυλιχθεί γυμνός με ένα σεντόνι και να πάει να κυλιστεί ολόγυμνος μέσα στα χωράφια και να γιατρευτεί.

Για τον στομαχόπονο: α) Βράζεις μασούρι κανέλλας με νερό και αφού βράσει πολύ τη χύνεις μέσα σε καλό κονιάκ και το πίνεις. β) Κεραμίδι, το ζεσταίνεις και το σβήνεις με το ξύδι, το τυλίγεις με ένα πανί και το βάζεις πάνω στην κοιλιά, ωφελεί πολύ. γ) Μια φρυγανιά την βουτάς στο κρασί και καθώς είναι ζεστή την βάζεις πάνω στο στομάχι, πολύ ωφελεί. δ) Βράζεις ματζουράνα με λίγο δυόσμο και πίνεις το ζουμί, τότε σταματάει ο πόνος.

Για την τριχόπτωση: α) Καις καρυδότσουφλα και τα κάνεις στάχτη, ρίχνεις μέσα λίγο λάδι, τα δουλεύεις και τα κάνεις αλοιφή, ύστερα κάθε πρωί και κάθε βράδυ τ' αλείφεις στο κεφάλι σου. β) Παίρνεις γαλαζόπετρα την δουλεύεις με το λάδι και με αυτή την αλοιφή αλείφεις το κεφάλι σου.

Για την περίοδο των γυναικών: α) Παίρνεις μια ρίζα από μάραθο, την βράζεις με μισό λίτρο παλιό κρασί. Πίνεις κάθε πρωί και έρχεται η περίοδος. β) Παίρνεις μερικές κρεμμυδόφλουδες, μερικά τσόφλια από φουντούκια και τα βράζεις. Το βράδυ το πίνεις και το πρωί έρχεται η περίοδος. γ) Πίνεις φασκόμηλο. δ) Πίνεις το νερό που πλένουν για πρώτη φορά τα μαλλιά που κουρεύουν τα πρόβατα το πίνεις και έρχεται η περίοδος. ε) Βράζεις τη ρίζα του γαλάζιου κρίνου με το κρασί και το πίνεις.

Για πόνο της περιόδου: Παίρνεις αγελαδινή κοπριά και ζεστή - ζεστή την βάζεις πάνω στην κοιλιά περνάει ο πόνος και δεν σε ξαναπονάς.

Όταν δεν σταματάει η περίοδος: α) Παίρνεις φύλλα πικροδάφνης, τα βάζεις στο φούρνο να ξεραθούν, τα κοπανίζεις, τα περνάς από ένα ύφασμα σαν κόσκινο και τα ρουφάς από τη μύτη. β) Παίρνεις ένα γαλάζιο πανί και ζάχαρη τα ανάβεις φωτιά και ρουφάς αυτόν τον καπνό από τη μύτη. Γ) Βρέχεις ένα πανάκι με το τσίπουρο, πάνω βάζεις και λίγο μαύρο πιπέρι το βάζεις στο κεφάλι σου και το δένεις από πάνω με μια μαντήλα και έτσι σταματάει η καταρροή. 

Για το κάψιμο: α) Παίρνεις λίπος από νεφρό και ένα κομμάτι πανί και το βάζεις πάνω στο κάψιμο πρωί και βράδυ το αλλάζεις και βάζεις φρέσκο. β) Παίρνεις σουσαμόλαδο και ανθρακικό μόλυβδο το κάνεις αλοιφή το αλείφεις συχνά και περνάει. γ) Κοπανάς 5 ασπράδια αυγών και 100 γραμμάρια νερό, τα κτυπάς μέχρι να ασπρίσουν σα σαπουνάδα. Παίρνεις και 25 γραμμάρια κερί και 25 γραμμάρια λάδι. Όλα αυτά τα δουλεύεις όλα μαζί και γίνονται αλοιφή, τη βάζεις κάθε πρωί πάνω στο κάψιμο, όχι το βράδυ.

Για το κόψιμο: α) Βάζεις επάνω ένα πανάκι με λίγο σπαθόλαδο.

Στο κτύπημα: α) Κοπανίζεις κρεμμύδια και τα βάζεις πάνω στο κτυπημένο μέρος. β) Βάζεις πάνω στο χτύπημα μια προβιά από πρόβατο ή αρνί. γ) Μέσα στο κρασί βάζεις ψωμί και το βάζεις πάνω στο χτύπημα. δ) Ανακατεύεις σκόρδο με πίτυρο και ξύδι και τα βάζεις πάνω στο χτύπημα. ε) Κοπανίζεις ελιές με τα κουκούτσια και τις βάζεις πάνω στο χτύπημα.

Για να βγάλεις το μολύβι από πυροβόλο που έμεινε μέσα στο σώμα σου: Όταν κάποιος πυροβολιόταν με το όπλο και έμενε μέσα το μολύβι, αφού έπιαναν έναν ποντικό,  τον άνοιγαν στη μέση και τον έβαζαν πάνω στην πληγή μέχρι να βγει το μολύβι.

Όταν το μωρό κτυπήσει το  κεφάλι του: Βάτραχο ζωντανό, τον σχίζεις και βάζεις μέσα του κύμινο ύστερα το βάζεις πίσω από το κεφάλι του παιδιού.

Για πονόλαιμο: α) Μικρό μαύρο κοτόπουλο το σχίζεις στη μέση, πάνω βάζεις χαμομήλι και μυρωδικά, τα αφήνεις πάνω στο λαιμό 24 ώρες και περνάει. β) Ζεσταίνεις στο τηγάνι λίγο πίτυρο, το ρίχνεις μέσα σε κάλτσα και το βάζεις στο λαιμό. γ) Παίρνεις κοπριά αλόγου την δουλεύεις με ξύδι και χλιαρή στάχτη με το λάδι το δένεις στον λαιμό και περνάει. δ) Άσπρο κρεμμύδι το ψήνεις στη φωτιά και το τρως ζεστό.

Για την πιτυρίδα: Κτυπάς ένα αυγό μέσα στο νερό και γίνεται άσπρο μ' αυτό το νερό θα λούζεσαι.

Για τον πόνο στα μάτια: Από μαύρο περιστέρι κάθε πρωί βγάζεις ένα πούπουλο και με λίγο από το αίμα του στάζεις πάνω στο μάτι.

Για τη φυματίωση: Σφάζεις ένα μικρό μαύρο σκυλάκι και το δίνεις να το φάει αυτός που έχει φυματίωση λέγοντάς του ότι τρώει λαγό. Αφού το φάει ύστερα του λες ότι έφαγε σκυλάκι οπότε ανακατώνονταν και έκανε εμετό. Έτσι μαζί με τον εμετό έφευγε και η πάθηση του. Ύστερα βράζεις 101 λογιών χόρτα του βουνού και τα δίνεις στον άρρωστο να τα πιεί πρωί και βράδυ.

Στη βουβουνοκοίλη: Βάζεις επάνω αγγούρι και τον χειμώνα αγγούρι τουρσί ή βάζεις πικραγγουράκια.

Για τον φόβο: α) Σφάζεις ένα μικρό περιστέρι και την καρδιά του καθώς είναι ζεστή την τρως, ή την βάζεις πρώτα μέσα στη ζάχαρη. β) Φτύνεις στον κόρφο σου τρεις φορές, πας κάνει το ψιλό σου και στρώνει η καρδιά σου. γ) Τον φοβισμένο τον κρεμάνε ανάποδα, τα πόδια στο ταβάνι και το κεφάλι στο πάτωμα, του κουνάνε για να γυρίσει η καρδιά του και να πάει στον τόπο της.

Για το συρίγγιο: Παίρνεις στύψη την ψήνεις και βάζεις πρωί και βράδυ στο συρίγγιο.

Για τον φόβο από τα αστραπόβροντα: Φτιάχνεις μια φρυγανιά και την τρως.

Για τον ίκτερο: Σαράντα μέρες δεν τρως φασόλια και αλμυρά ψάρια. Επίσης η γιάτρισσα περνάει μια βελόνα κάτω από το πάνω χείλι και τρέχει το μαύρο αίμα, επίσης πίνει ο άρρωστος κάθε πρωί τσάι από φλούδα πλατάνου.

Για πόνο αφτιού: Α) Βράζεις ζουμί καρπουζιού και ρίχνεις μέσα στο αφτί 3-4 σταγόνες. β) Από την αναμμένη καντήλα παίρνεις λάδι και όπως είναι ζεστό ρίχνεις μέσα στο αφτί 2-3 σταγόνες. γ) Κρεμάς στον ήλιο ένα μπουκάλι που έχει μέσα λάδι και 3-5 νεογέννητα ποντικάκια. Από αυτό το ποντικόλαδο στάζεις στο αφτί 2-3 σταγόνες. δ) Βάζεις πάνω στο πονεμένο αφτί δέρμα λαγού.

Για τους λεμφαδένες: Να πιάσεις 3 τυφλοπόντικες να τους σφάξεις, τον έναν να τον φας, τον άλλον να τον κάψεις και από αυτήν τη στάχτη να βάζεις πάνω στους λεμφαδένες, τον τρίτο τον σχίζεις στη μέση και τον μισό τον βάζεις πάνω στους λεμφαδένες για δώδεκα ώρες, τον βγάζεις και πλένεις το μέρος αυτό με τσίπουρο, ύστερα βάζεις εκεί πάνω τον άλλο μισό για 24 ώρες.

Όταν μπει μέρος βελόνας στο σώμα σου: Να κόψεις ένα ζωντανό ποντίκι στη μέση και να το βάλεις εκεί πάνω, το δένεις με ένα πανί και σε λίγο βγαίνει η βελόνα έξω.

Για δάγκωμα από σκυλί: Α) Βάζεις πάνω στην πληγή κιτρινάδι του αβγού και αλάτι. β) Μασάς κουκιά και τα βάζεις επάνω στην πληγή.

Για απόστημα δοντιού: Βάζεις μια βδέλλα στο απόστημα και τραβάει το κακό αίμα.

Για τις αιμορροΐδες: α) Καις σκαντζόχοιρο και τη στάχτη του την βάζεις σε βρεγμένο πανί και το βάζεις πάνω στις αιμορροΐδες. β) Ανακατεύεις κοπριά καμήλας με το νερό και το πίνεις.

Για την ηλίαση: Βάζεις βδέλλες πίσω από το αφτί και περνάει.

Για πυρετό: Από μαύρο πρόβατο που μόλις γέννησε παίρνεις το πρώτο του γάλα και πίνεις λίγο, αν δεν περάσει πίνεις λίγο πάλι την άλλη μέρα και περνάει.

Αναγκαία επισήμανση
Όλα αυτά τα ανωτέρω γιατροσόφια που τότε πίστευαν ότι τους γιάτρευαν, οπωσδήποτε δεν τα συστήνουμε για χρήση, για γιατρειά, απλώς για να γνωρίζουμε τον τρόπο που ενεργούσαν εκείνον τον καιρό για να θεραπευθούν. Πολλά από τα ανωτέρω "γιατρικά" ορισμένοι παλαιοί θα τα γνωρίζουν και θα τα θυμούνται. Αν κάποιο από τα ανωτέρω "γιατρικά" έχει κάποια βάση τον λόγο έχει μόνο η επιστήμη τη σημερινή εποχή. Άλλωστε είναι γνωστό ότι πολλά φάρμακα ανακαλύφθηκαν από τους σημερινούς επιστήμονες ψάχνοντας στα βότανα που χρησιμοποιούσαν όλοι οι αρχαίοι λαοί.

Πηγές:
Ελπινίκη Σταμούλη - Πώς γιάτρευαν στη Θράκη, γιατρικά, γητειές - Θρακικά 1937