Αλήθειες για τη Σαρία από έναν καθηγητή και έναν δικηγόρο μέλος της μειονότητας

Κράτος δικαίου ή θεοκρατία στη σύγχρονη Ελλάδα; Με το ερώτημα αυτό απευθύνθηκε στο πολυπληθές κοινό της εκδήλωσης για το δίκαιο της Σαρίας και την εφαρμογή του στην ελληνική έννομη τάξη ο επίκουρος καθηγητής του τομέα Διεθνών Σπουδών της Νομικής ΔΠΘ κ. Ιωάννης Κτιστάκις. Ήταν ο πρώτος ομιλητής της πολύ ενδιαφέρουσας εκδήλωσης που διοργάνωσε το απόγευμα της Τρίτης 28 Νοεμβρίου η ELSA Komotini στο κεντρικό αμφιθέατρο της πανεπιστημιούπολης.

Ενώπιων νομικών, μελών της μειονότητας και φοιτητών αναπτύχθηκαν ζητήματα που γεννώνται σχετικά με την εφαρμογή του δικαίου της Σαρία στην Ελλάδα και η δυνατότητα πρόσβασης της μουσουλμανικής κοινότητας της Θράκης στη δικαιοσύνη μέσω αυτής, καθώς και ο ρόλος του μουφτή, που έχει ταυτόχρονα θρησκευτικά και δικαιοδοτικά καθήκοντα. 

Στο πάνελ ομιλητών συμμετείχε ο επίκουρος καθηγητής του τομέα Διεθνών Σπουδών της Νομικής ΔΠΘ κ. Ιωάννης Κτιστάκις, καθώς και ο δικηγόρος από την Κομοτηνή Χαλήλ Μουσταφά. Ο κος Κτιστάκις μίλησε για τον μουφτή - ιεροδίκη, διευκρινίζοντας ότι δεν είναι νομικός, διορίζεται με απόφαση του υπουργού Παιδείας και είναι δημόσιος υπάλληλος. Έκανε γνωστό ότι η παρουσία δικηγόρων στις δίκες ενώπιων του μουφτή δεν είναι υποχρεωτική, αλλά συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, ενώ στάθηκε σε πρακτικά ζητήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή του ιερού ισλαμικού νόμου. 

Αναφέρθηκε μάλιστα σε ένα πραγματικό συμβάν που συνέβη το 2004 στην Ξάνθη. Απόφαση που εξέδωσε ο μουφτής γραμμένη στην οθωμανική μεταφράστηκε και προσκομίστηκε σε πρωτοδίκη τρεις φορές! Τρεις διαφορετικές μεταφράσεις για την ίδια απόφαση, είπε ο κος Κτιστάκης, επισημαίνοντας ότι η μετάφραση των αποφάσεων του μουφτή γίνεται ιδιωτικά και κανείς δεν εγγυάται για την επίσημη μετάφραση. Σε άλλο σημείο της ομιλίας του ανέδειξε τον ισλαμικό νόμο ως ένα νόμο μη γραπτό ή κωδικοποιημένο, ο οποίος δεν έχει τροποποιηθεί από το 1923 και έπειτα. Πρόσθεσε δε ότι πέραν του μουφτή δεν υπάρχει δευτεροβάθμιο όργανο. Κατέληξε στο ότι η Σαρία μπορεί να καταργηθεί με έναν απλό νόμο και χαρακτήρισε νομικό μύθο ότι η Συνθήκη της Λωζάνης επιτάσσει τη Σαρία. 

Σημαντικά προβλήματα που υπάρχουν στη διαδικασία που εφαρμόζεται ενώπιων του μουφτή στη Θράκη, ανέδειξε στην ομιλία του ο δικηγόρος Χαλήλ Μουσταφά. Διευκρίνισε καταρχήν ότι η Σαρία δόθηκε στους μουσουλμάνους που έμειναν στην Ελλάδα ως ένα δικαίωμα. "Δεν μιλάμε για ισλαμικά δικαστήρια, αλλά για παράλληλα δικαστήρια της μειονότητας με ό,τι αυτό συνεπάγεται", είπε και πρόσθεσε για τη Σαρία ότι "αφορά ένα σύνολο κανόνων που σηκώνουν την ανάλογη ερμηνεία, γι' αυτό η Σαρία δεν εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις χώρες, όπου εφαρμόζεται το ιερό ισλαμικό δίκαιο". 

Προκρίνει την προάσπιση των δικαιωμάτων Ελλήνων πολιτών από το πρίσμα της ευρωπαϊκής σύμβασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του Συντάγματος, επομένως δε μίλησε για κατάργηση αλλά για το τι πραγματικά συμβαίνει σήμερα. 

Ο δικηγόρος περιέγραψε το παράδειγμα ενός διαζυγίου ενώπιων του μουφτή κάνοντας γνωστό ότι "δεν υπάρχουν δικονομικοί κανόνες στους οποίες θα βασιστεί ο συνήγορός τους. Η κοινή μας εντύπωση των συνηγόρων μετά από κάθε δίκη ενώπιων του μουφτή είναι "τι είπαμε και τι θα μείνει μέχρι την επόμενη δικάσιμο" γιατί απλά δεν τηρούνται πρακτικά. Επίσης δεν κατατίθενται έγγραφες προτάσεις". Σε άλλο σημείο της ομιλίας του έκανε γνωστό ότι σε δίκες ενώπιων του μουφτή μπορεί να έρθουν μάρτυρες, αλλά οι μαρτυρίες του και πάλι δεν καταγράφονται. Βέβαια έσπευσε να πει πως "ο μουφτής Κομοτηνής προς τιμήν του προσπαθεί να βγάλει συμβιβαστικές αποφάσεις γιατί γνωρίζει ότι η διαδικασία που υπάρχει κάπου πάσχει". 

Κατέδειξε ακόμα ότι αυτή η ιδιόμορφη κατάσταση εφαρμογής της Σαρία στη Θράκη δημιουργεί μεγάλα προβλήματα όχι μόνο στις γυναίκες αλλά και στους άνδρες και αναφέρθηκε στο παράδειγμα γυναίκας από τη μειονότητα που εγκατάλειψε τη συζυγική στέγη παίρνοντας μαζί της κοσμήματα, χρήματα αλλά ο άνδρας της δεν μπορεί να την χωρίζει και εξήγησε το γιατί "κατά τη διαδικασία σύναψης γάμου ενώπιων του μουφτή υπογράφονται δύο συμβάσεις, το προγαμιαίο συμβόλαιο δηλαδή όσα υπόσχεται να δώσει ο άνδρας στη γυναίκα πριν το γάμο, όπως χρυσαφικά και άλλα είδη αξίας και μία σύμβαση για τη λήξη του γάμου, όπου και εκεί προβλέπονται αντικείμενα αξίας και ένα χρηματικό ποσό που πρέπει να αποδοθεί στην γυναίκα σε περίπτωση διαζυγίου. Από κεκτημένη ταχύτητα και αγάπη πριν τη σύναψη του γάμου μπαίνουν τεράστια ποσά σε αυτές τις συμβάσεις πχ 100 λίρες, αυτό συνήθως μεταφράζεται 30.000, 40.000 ή 50.000 ευρώ και αναγκάζεται ο άνδρας να τα πληρώσει στη γυναίκα για να πάρει διαζύγιο και αν δεν τα δώσει δε μπορεί να πάρει διαζύγιο", είπε ο κος Μουσταφά και πρόσθεσε "έχω δικάσει πολλές υποθέσεις που η γυναίκα τα έχει πάρει όλα κι έχει φύγει και ο μουφτής δεν παίρνει την απόφαση να δώσει διαζύγιο επειδή ο άνδρας έχει δεσμευτεί να δώσει αυτό το ποσό".

Αναφέρθηκε ακόμα σε κληρονομικές υποθέσεις μουσουλμάνων και σύνταξη διαθηκών και σε απόφαση του Αρείου Πάγου του 2013 που ανέτρεψε πολλά δεδομένα έκτοτε. Εμφανίστηκε πεπεισμένος ότι "αν αφήσουμε στην παρούσα κατάσταση τον τρόπο λειτουργίας των μουφτειών αυτό δεν είναι δικαίωμα, είναι κατάρα" και τόνισε πως "αυτό που θα έπρεπε να μας ενοχλεί δεν είναι ούτε το Ισλάμ που εφαρμόζεται ούτε η παράλληλη δικαιοδοσία, αλλά ότι δεν υπάρχει ασφάλεια δικαίου, προστασία των δικαιωμάτων των μερών".

Τέλος, αναφορικά, με την πρόθεση της κυβέρνησης να καταθέσει νομοσχέδιο που δίνει το δικαίωμα επιλογής για τους μουσουλμάνους της Θράκης, σχολίασε "συμφωνώ με αυτό, διαφωνώ ως προς την κατάργηση. Συμφωνώ με το δικαίωμα να υφίσταται η παράλληλη δικαιοδοτική αρμοδιότητα του μουφτή γιατί είναι ένα δικαίωμα. Δεν μπορεί και δεν πρέπει να καταργηθεί μονομερώς από την Ελλάδα, γιατί βασίζεται σε διεθνείς συνθήκες, και ναι δεν αναφέρονται σαφώς στη συνθήκη της Λωζάνης -ανοιχτά- οι αρμοδιότητες του μουφτή αλλά αυτή είναι μία ιστορική πορεία βασιζόμενη σε συνθήκες και συμβάσεις, ουσιαστικά αναφέρουν το πλαίσιο στο οποίο θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αυτά τα "δικαστήρια". Επίσης έχει και πολιτική χροιά. Με ενδιαφέρει και η πολιτική χροιά, άλλωστε κάθε νόμος δεν θεσπίζεται μόνο γιατί είναι δίκαιος, αλλά και για να διοικούν μία κοινωνία". 

Κατέληξε στο ότι για την κατάργηση της Σαρία πρέπει να το ζητήσει πρώτα η μειονότητα και μετά να μιλήσουν όλοι οι υπόλοιποι. 
Μετά το πέρας των ομιλιών διεξήχθη νομικός αγώνας επιχειρηματολογίας (legal debate), με αντικείμενο την εφαρμογή ή μη της Σαρίας στο ελληνικό δίκαιο. Αναμετρήθηκαν δύο ομάδες των τριών φοιτητών, υπό την επίβλεψη και τον συντονισμό του κ. Κτιστάκι. Στο τέλος του αγώνα προβλήθηκε ολιγόλεπτο βίντεο, με την προσωπική άποψη του μουφτή της Κομοτηνής Μέτσο Τζεμαλή.