Απ’ τη ζάχαρη στο σκόρδο: Μια ιστορία εγκατάλειψης, ευκαιριών και Εβρίτικης Ζυγιάς

Από το λουκέτο της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης χάθηκαν πάνω από 1000 θέσεις εργασίας, 270 μονίμων και 800 εποχικών. Πέτρος Χασανίδης, πρώην εργαζόμενος: «Το λουκέτο αυτό ήταν το μεγάλο, τελειωτικό χτύπημα. Από εκεί και μετά η Ορεστιάδα και ο βόρειος Έβρος δεν ξανασήκωσαν κεφάλι»

Δεκάδες ακόμη μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις έβαλαν λουκέτο ή μετέφεραν την έδρα τους στη γειτονική Βουλγαρία που έχει μικρότερο λειτουργικό κόστος και χαμηλότερους μισθούς. εβαίως, υπάρχουν και επιχειρηματικά «success stories» στην περιοχή, όπως η γαλακτοβιομηχανία «Εβροφάρμα». Ιδρύθηκε το 1993 στο Διδυμότειχο, ως μια οικογενειακή επιχείρηση

Στο πρώτο επεισόδιο του podcast «Ο Έβρος πίσω από τον φράχτη» κάναμε οδοιπορικό στα χωριά του Τριγώνου και εστιάσαμε στο ζήτημα της δημογραφικής κατάρρευσης. Στο δεύτερο επεισόδιο της σειράς που είναι μια παραγωγή του iMEdD, ασχολούμαστε με την οικονομία της περιοχής.

Το μεγάλο λουκέτο
Κατά την διάρκεια της αποστολής μας στον Έβρο, όποτε συζητούσαμε για την οικονομία, τρεις στους τέσσερις αναφέρονταν στο κλείσιμο του εργοστασίου της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης το 2019.

Χάθηκαν πάνω από 1000 θέσεις εργασίας, 270 μονίμων και 800 εποχικών. Όμως μεγάλο πλήγμα δέχθηκαν και άλλες επιχειρήσεις. Όπως συνεργεία αυτοκινήτων που επισκεύαζαν τα οχήματα της επιχείρησης και τα τρακτέρ των τευτλοπαραγωγών, που πλέον δεν είχαν που να πουλήσουν την παραγωγή τους.

«Το λουκέτο αυτό ήταν το μεγάλο, τελειωτικό χτύπημα. Από εκεί και μετά η Ορεστιάδα και ο βόρειος Έβρος δεν ξανασήκωσαν κεφάλι. Πρόκειται για έγκλημα, γιατί το εργοστάσιο μπορούσε και έπρεπε να έχει σωθεί. Μια μεγάλη πίκρα είναι πως έσκασε στα χέρια μας, δυστυχώς δεν μπορέσαμε να το σώσουμε», υποστηρίζει ο Πέτρος Χασανίδης που εργαζόταν για περίπου 30 χρόνια στην Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης.

Πολλοί από τους πρώην εργαζόμενους, ειδικά οι νεότεροι εγκατέλειψαν την περιοχή. Μετακόμισαν στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη ή μετανάστευσαν στο εξωτερικό. Οι υποσχέσεις των πολιτικών περί επαναλειτουργίας του εργοστασίου ποτέ δεν υλοποιήθηκαν, ενώ εννέα στελέχη της εταιρίας οδηγήθηκαν στη δικαιοσύνη με κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος.

Το κλείσιμο της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης είναι ίσως το πιο γνωστό και χαρακτηριστικό παράδειγμα της οικονομικής κατάρρευσης που βίωσε ο Έβρος. Δεκάδες άλλες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις έβαλαν λουκέτο ή μετέφεραν την έδρα τους στη γειτονική Βουλγαρία που έχει μικρότερο λειτουργικό κόστος και χαμηλότερους μισθούς.

Σύμφωνα με την Ένωση Επαγγελματιών & Βιοτεχνών Νέας Ορεστιάδας και Περιφέρειας, από το 2013 ως το 2024, σε Ανατολική Μακεδονία & Θράκη έκλεισαν περίπου 11.300 επιχειρήσεις. Μία στις πέντε λειτουργούσε στον Έβρο. Αυτό σημαίνει 2500 λουκέτα.

«Ο Έβρος δεν είναι ξενιτιά»
Βεβαίως, υπάρχουν και επιχειρηματικά «success stories» στην περιοχή, όπως η γαλακτοβιομηχανία «Εβροφάρμα». Ιδρύθηκε το 1993 στο Διδυμότειχο, ως μια οικογενειακή επιχείρηση. Σήμερα απασχολεί 150 εργαζόμενους, κυρίως ντόπιους, αλλά και κάποιους από άλλες περιοχές της χώρας. Ο ετήσιος τζίρος ανέρχεται σε 50 εκατομμύρια ευρώ.

«Είμαστε μακριά από τα κέντρα αποφάσεων, όμως είμαστε δίπλα στους παραγωγούς γάλακτος και αυτό είναι σημαντικό. Ο πρωθυπουργός έχει δεσμευτεί για το μεταφορικό ισοδύναμο, το περιμένουμε. Επίσης βλέπω πολλούς αξιόλογους επαγγελματίες να φεύγουν για το εξωτερικό. Όμως η ξενιτιά είναι ξενιτιά. Ο Έβρος δεν είναι ξενιτιά. Τους καλώ να έρθουν εδώ, ευκαιρίες υπάρχουν και όπως και να το κάνουμε ζεις και εργάζεσαι στη χώρα σου», εκτιμά ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Χρήστος Παπαζηλάκης.

Πέρα από το μεταφορικό ισοδύναμο, οι επιχειρηματίες της περιοχής ζητούν χαμηλότερη φορολογία, πιο φθηνά καύσιμα και πρόσβαση σε χρηματοδοτικά προγράμματα.

«Δεν βρίσκουμε εργάτες»
Περίπου 12 χιλιόμετρα από την Ορεστιάδα και λίγο έξω από το χωριό της Νέας Βύσσας, βρίσκεται η έδρα του Αγροτικού Συνεταιρισμού Παραγωγής, Επεξεργασίας & Εμπορίας Σκόρδου. Ιδρύθηκε το 2009 και αυτή τη στιγμή συμμετέχουν 23 παραγωγοί. Καλλιεργούν περίπου 200 στρέμματα και φέτος η παραγωγή ήταν διακόσιοι τόνοι.

Υπήρξαν χρονιές που η ζήτηση ήταν μικρή και έτσι μεγάλες ποσότητες κατέληξαν στη χωματερή. Όμως τα τελευταία χρόνια το σκόρδο της Νέας Βύσσας έχει κερδίσει την προτίμηση των Ελλήνων καταναλωτών.

«Εμείς ψάχνουμε κόσμο να δουλέψει για 2 - 3 μήνες είτε στη συγκομιδή, είτε στο συσκευαστήριο και δεν βρίσκουμε. Τα ελάχιστα παιδιά που μένουν στον τόπο επιλέγουν να μπούνε στον στρατό. Δεν το κρίνω, αλλά το αποτέλεσμα είναι πως στην περιοχή δεν υπάρχουν εργατικά χέρια, δεν υπάρχει κόσμος να δουλέψει», υποστηρίζει ο Βασίλης Χαντηρίδης σκορδοπαραγωγός και μέλος του συνεταιρισμού από το 2017.

Από το ρεπορτάζ μας προκύπτει πως το δημόσιο αναδεικνύεται στον μεγαλύτερο αντίπαλο των επιχειρήσεων του Έβρου. Οι ελάχιστοι νέοι που έχουν απομείνει στην περιοχή προτιμούν να γίνουν συνοριοφύλακες και όχι εργάτες ή αγρότες.

Νταούλια και ζουρνάδες
Αν και στο δεύτερο επεισόδιο ασχολούμαστε με την οικονομία, ένας ιδιοκτήτης εστιατορίου μας πληροφόρησε για μια εκδήλωση που μου φάνηκε εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Στο δημοτικό στάδιο της Ορεστιάδας πραγματοποιήθηκε το «13ο Πανελλήνιο Πανθρακικό Αντάμωμα».
Σύλλογοι Θρακιωτών από όλη την Ελλάδα ταξίδεψαν στον Έβρο για να γιορτάσουν, για να θυμηθούν το παρελθόν και να τιμήσουν τη μνήμη των προγόνων τους. Στον χορό που στήθηκε εντός του γηπέδου συμμετείχαν 1500 χορευτές που φορούσαν πολύχρωμες, παραδοσιακές στολές.

Τους χορευτές συνόδευσε το μουσικό συγκρότημα «Εβρίτικη Ζυγιά» που ιδρύθηκε το 2007.Τα μέλη της μπάντας παίζουν παραδοσιακά όργανα όπως γκάιντα, νταούλι, τουμπερλέκι, ταχαρέ και θρακιώτικη λύρα. Έχουν δώσει συναυλίες σε όλη την Ελλάδα αλλά και σε φεστιβάλ του εξωτερικού.

«Κύριος στόχος της μπάντας είναι η έρευνα, η καταγραφή και η ανάδειξη παραδοσιακών ανέκδοτων τραγουδιών από κάθε περιοχή της Θράκης. Τον Χειμώνα πηγαίνουμε σε κάποια χωριά για να αναβιώσουμε ήθη και έθιμα. Μας καλούν πολιτιστικοί σύλλογοι. Όμως πλέον τα χωριά έχουν ελάχιστους κατοίκους. Δεν υπάρχουν άνθρωποι για να αναβιώσουν μαζί μας αυτά τα έθιμα. Ο τόπος ερημώνει», λέει ο Σπύρος Στράτος, μέλος της μπάντας «Εβρίτικη Ζυγιά».

Λίγα λόγια για το iMEdD
Το iMEdD (incubator for Media Education and Development) είναι ένας μη κερδοσκοπικός δημοσιογραφικός οργανισμός που ιδρύθηκε το 2018 με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), με στόχο την ενίσχυση της δημοσιογραφικής κοινότητας στην Ελλάδα και διεθνώς.

*Συνδημιουργός του podcast «Ο Έβρος πίσω από τον φράχτη» παραγωγής του iMEdD

Ακούσετε το δεύτερο επεισόδιο του Podcast .