Το «χρυσό» αίτημα και οι έχοντες την ευθύνη απόφασης

Αίτημα διεξαγωγής διερευνητικών γεωτρήσεων στην περιοχή των Σαπών έχει υποβάλλει η Eldorado Gold, σύμφωνα με δημοσιεύματα που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας και όπως ήταν αναμενόμενο ξύπνησαν ποικίλες μνήμες μιας και το θέμα του χρυσού είναι από αυτά που «καίνε» στην επικαιρότητα της Θράκης, την οποία έχει απασχολήσει πολλάκις και με διάφορους τρόπους. 

Προκειμένου να ξεκαθαριστούν όλες οι λεπτομέρειες της συγκεκριμένης υπόθεσης, φιλοξενήθηκε στο ράδιο Χρόνος 87.5 fm ο κος Αναστάσιος Παπαγιαννάκης, που είναι ο διευθυντής Περιβάλλοντος & Χωρικού Σχεδιασμού Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης.

Εξηγώντας τι συμβαίνει, ο κος Παπαγιαννάκης είπε κατ’ αρχήν τα εξής: «Το έργο έχει τίτλο «ερευνητικό πρόγραμμα στον κεντρικό τομέα του δημόσιου μεταλλευτικού χώρου Ε5 περιφερειακής ενότητας Ροδόπης από την εταιρεία Μεταλλευτική Θράκης». Μιλάμε πάντα για την περιβαλλοντική αδειοδότηση της δραστηριότητας και αφορά έρευνα. Το έργο περιλαμβάνει την διεξαγωγή 16 ερευνητικών γεωτρήσεων με βάθος περίπου 300 με 400 μέτρα. Είναι στην περιοχή του κοιτάσματος «Οχιάς στις περιοχές δύο λόφων «Ασημένιου» και «Αψίδας». Η περιοχή η οποία αναφέρεται στην μελέτη ότι θα δεσμευτεί είναι περίπου 1,6 στρέμματα, για την διενέργεια των ερευνητικών γεωτρήσεων και όχι για την εκμετάλλευση. Η διαδικασία αυτή είχε ξεκινήσει από το 2012 από το υπουργείο ΥΠΕΚΑ, οπότε είχε ολοκληρωθεί όλος ο κύκλος των υπηρεσιακών διαδικασιών, των γνωμοδοτήσεων και του ελέγχου της μελέτης και έλειπε μόνο η υπογραφή του υπουργού. Μάλιστα είχε και απόφαση των υπηρεσιακών παραγόντων, δηλαδή εισήγηση προς τον υπουργό (το σχέδιο έγκρισης τον Φεβρουάριο το 2013 με όλα τα όργανα και με την αρμοδιότητα του υπουργείου ΥΠΕΚΑ είχε αποφανθεί και είχε εισηγηθεί στον υπουργό θετικά για την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων του ερευνητικού αυτού προγράμματος)». 

Όσο για το πως το αίτημα αυτό έφτασε στην Περιφέρεια, ο κος Παπαγιαννάκης σημειώνει ότι τον Αύγουστο του 2016 άλλαξε το νομικό πλαίσιο των αδειοδοτήσεων τέτοιου είδους ερευνητικών προγραμμάτων: «Έκτοτε (σ.σ. από τον Φεβρουάριο του ’13) παρέμενε ανυπόγραφο και τον Σεπτέμβριο του 2016 διαβιβάστηκε από το υπουργείο στην υπηρεσία μας. Ένα μήνα νωρίτερα και συγκεκριμένα στις 10 Αυγούστου 2016 με υπουργική απόφαση, στο πλαίσιο γενικότερης τροποποίησης των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων, στην κατηγοριοποίηση των δραστηριοτήτων έγινε υποβάθμιση του επιπέδου περιβαλλοντικής αδειοδότησης του συγκεκριμένου έργου. Δηλαδή τα έργα έρευνας πολύτιμων μετάλλων ενώ ήταν στις αρμοδιότητες του υπουργείου μεταβιβάστηκαν στην δική μας υπηρεσία στην Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Η αρμόδια επιτροπή πήρε την απόφαση και ήταν θετική εισήγηση προς τον υπουργό από 27 Φεβρουαρίου του 2013. Έκτοτε παρέμενε χωρίς υπογραφή χωρίς να προκύπτει και να απαιτείται από την νομοθεσία κάποιο άλλο στάδιο ελέγχου διαδικασίας, προβληματισμού κτλ. Δεν υπεγράφη μέχρι τον Αύγουστο του 2016, όμως τότε, όπως εξήγησα, αλλάζει η κατηγοριοποίηση του έργου. Αρμόδια πλέον είναι η Αποκεντρωμένη Διοίκηση και η δική μας υπηρεσία. Μας διαβιβάζεται ο φάκελος με ό,τι σχετικό είχε προκειμένου να συνεχίσουμε εμείς την διαδικασία».

ΣΕ ΠΟΙΟ ΣΤΑΔΙΟ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ 
Όπως εξήγησε ο κος Παπαγιαννάκης, αυτό που μένει τώρα είναι να ολοκληρωθούν οι επικαιροποιήσεις των γνωμοδοτήσεων των συναρμόδιων φορέων. Μεταξύ αυτών και η Περιφέρεια, η οποία έχει γνωμοδοτήσει (και στο παρελθόν και τώρα) αρνητικά, ωστόσο συνολικά οι φορείς είναι έντεκα: «Εμείς έχουμε τον φάκελο από τον Σεπτέμβριο του 2016 και αφού ελέγξαμε την πληρότητα και με μια διαδικασία επικαιροποίησης κάποιων στοιχείων που ήταν παλαιότερα ήδη ξεκινήσαμε την διαδικασία με τα νέα δεδομένα και από τα μέσα Ιανουαρίου του 2017 το έχουμε διαβιβάσει στις αρμόδιες υπηρεσίες για να επικαιροποιήσουν τις γνωμοδοτήσεις τους. Οι υπηρεσίες αυτές είναι έντεκα και οι περισσότερες από αυτές ήδη έχουν γνωμοδοτήσει από το 2012 ακόμη. Εν τάχει είναι η Διεύθυνση Μεταλλευτικών, Ενεργειακών και Βιομηχανικών Ορυκτών του υπουργείου, το περιφερειακό συμβούλιο της Περιφέρειας ΑΜ-Θ, η Διεύθυνση Δασών Ροδόπης, η Διεύθυνση Συνεταιρισμού και Επιθεώρησης Δασών, η Διεύθυνση Ανάπτυξης Ροδόπης, η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Ροδόπης, το ΓΕΕΘΑ, η Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης, η Εφορία Αρχαιοτήτων Ροδόπης, η Εφορία Σπηλαιολογίας βορείου Ελλάδος και η Υπηρεσία Νεοτέρων Μνημείων της Ξάνθης. Ήδη μας έχουν έρθει δύο γνωμοδοτήσεις, το υπουργείο και η διεύθυνση ΠΕΧΟΠ της περιφέρειας η οποία όπως και το 2012 είναι αρνητική, το υπουργείο είναι θετικό όπως και τότε και αναμένονται οι υπόλοιπες γνωμοδοτήσεις».

Η νομοθεσία δίνει προθεσμία κ35 εργασίμων ημερών για να κατατεθούν οι σχετικές απαντήσεις– γνωμοδοτήσεις, από τις υπηρεσίες που δέχτηκαν την μελέτη για να εκφραστούν επ’ αυτής. Όπως εξηγεί ο κος Παπαγιαννάκης «στην περίπτωση που έχουμε αντικρουόμενες γνωμοδοτήσεις η νομοθεσία προβλέπει ότι είτε η Αποκεντρωμένη Διοίκηση η οποία είναι αυτή που τελικώς αποφασίζει και υπογράφει ή δεν υπογράφει την απόφαση έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων, έχει άποψη και λέει το ναι ή το όχι ή σε άλλη περίπτωση σύμφωνα με συγκεκριμένη παράγραφο της νομοθεσίας εισάγει το θέμα στο περιφερειακό συμβούλιο περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων. Είναι εννεαμελές συμβούλιο και σε αυτό συμμετέχουν προϊστάμενοι διαφόρων υπηρεσιών, τρεις εξ αυτών είναι από την αιρετή περιφέρεια και οι υπόλοιποι είναι από την αποκεντρωμένη διοίκηση, όπου λαμβάνοντας γνώση όλων των γνωμοδοτήσεων και του φακέλου της μελέτης αποφαίνεται και εισηγείται στον τελικό υπογράφοντα που είναι ο γενικός γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας Θράκης».

Λόγω του ιδιαίτερου ενδιαφέροντος μπορεί ο γενικός γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας Θράκης να το παραπέμψει στην ολομέλεια του περιφερειακού συμβουλίου, οπότε θα υπάρξει γνωμοδότηση από το μεγάλο περιφερειακό συμβούλιο ή μπορεί να υπάρξει γνωμοδότηση από την περιφερειακή επιτροπή. Βέβαια, όπως σημειώνει ο κος Παπαγιαννάκης «υπηρεσιακά είναι σε επίπεδο γνωμοδοτήσεων. Η απόφαση έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων για την έρευνα του μεταλλεύματος αυτού ανήκει στον γενικό γραμματέα της αποκεντρωμένης, αυτός αποφασίζει. Ένσταση επ’ αυτής της αποφάσεως μπορεί να γίνει και εξετάζεται από τον υπουργό, αλλά αυτό είναι μια διαδικασία που μπορεί να ακολουθηθεί για όλες τις αποφάσεις του γενικού γραμματέα της Αποκεντρωμένης. Νομίζω τρεις με τέσσερις μήνες είναι ένα ρεαλιστικό σχέδιο». Να σημειώσουμε ότι οι περιβαλλοντικοί όροι για την εκμετάλλευση συνεχίζουν να είναι στο αρμόδιος υπουργείο. 

Ο κος Παπαγιαννάκης κατέστησε σαφές ότι ο φάκελος που έχει στη διάθεση της η υπηρεσία που εκπροσωπεί, αφορά αίτημα μόνο για ερευνητικές γεωτρήσεις. Η εξόρυξη είναι άλλη διαδικασία, με άλλες προϋποθέσεις: «Ο φάκελος που έχουμε στα χέρια μας είναι μόνο για τις ερευνητικές γεωτρήσεις. Με τις γεωτρήσεις αυτές διαμορφώνεται ένα τέτοιο πλέγμα για να καλύψουν όλη την περιοχή που πιθανολογούν ότι θα θέλουν να καλύψουν για την εκμετάλλευση. Εάν αθροίσουμε τον χώρο που παρεμβαίνουν οι γεωτρήσεις ως μέγεθος είναι 1,6 στρέμματα δηλαδή 100 τετραγωνικά γεώτρηση.

Αναφέρονται όλα σε δημόσιο μεταλλευτικό χώρο τον Ε5 που είναι καθορισμένος. Ως κάλυψη χώρου και ως δέσμευση χώρου ήδη έχει γίνει με αποφάσεις του υπουργείου. Για να πάει κανείς σε φάση εκμετάλλευσης πάλι πρέπει να περάσει από το υπουργείο και να πάρει την άδεια από εκεί. Για οποιαδήποτε δραστηριότητα δίνεται έγκριση περιβαλλοντικών όρων είναι προϋπόθεση για να πάρει την άδεια. Δεν σημαίνει ότι χωρίς άλλη αδειοδότηση πάω και σκάβω, ακόμα και μετά την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων ας πούμε ότι εγκρίνονται χρειάζεται ιδιαίτερη άδεια εκτέλεσης των εργασιών από το υπουργείο, τα περιβαλλοντικά είναι μια από τις προϋποθέσεις που προφανώς θα θέλουνε οι επιχειρηματίες να είναι θετική. Από τον νόμο δεν απαγορεύεται να πουν όλοι όχι και η αποκεντρωμένη ναι. Μπορεί βέβαια να προσβληθεί ως ένσταση αλλά δεν είναι δεσμευτικές οι γνωμοδοτήσεις για το γενικό γραμματέα της αποκεντρωμένης».

Τόσο στις Σάπες, όπως και στο Πέραμα και όλη η Θράκη, οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών και της αυτοδιοίκησης είναι τεράστιες.