Προϋπολογισμό 223εκ € έχει το φράγμα Κομψάτου

Δεκαετίες φιγουράρει στους καταλόγους «διεκδικούμενων» ή «αναγκαίων» έργων των περιφερειακών και δημοτικών αρχών, η κατασκευή φράγματος στον Κομψάτο ποταμό. Ο φάκελος του έργου ανακινήθηκε ξανά αυτό το διάστημα, λόγω των εργασιών της Διακομματικής Επιτροπής για την Ανάπτυξη της Θράκης, τόσο από την Περιφέρεια ΑΜΘ όσο κι από την Δημοτική Αρχή Ιάσμου.

Από την κοιλάδα του Κομψάτου κάθε χρόνο «χάνονται» στην θάλασσα εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, τα οποία υπολογίστηκαν κατά το παρελθόν σε 250εκ. ετησίως. Εάν υπήρχε ένα φράγμα στην περιοχή, θα λυνόταν εν πολλοίς το πρόβλημα λειψυδρίας που μελλοντικά ενδέχεται να ταλαιπωρήσει την Ροδόπη.

Ποσό «πονοκέφαλος»
Το κόστος, όμως, του έργου, χρόνια τώρα το κατατάσσει στα «απαγορευτικά έργα». Αλλά, ακόμη κι αν εκκινήσουν οι διαδικασίες για την υλοποίησή του, κανείς δεν θα ξαφνιαστεί εάν χρειαστούν πολλές δεκαετίες, προκειμένου να αρχίσει να… ομοιάζει με φράγμα, κατά το πρότυπο κατασκευής του φράγματος Ιασίου, που δεκαετίες έχουν περάσει και ακόμη δεν λειτουργεί πλήρως.

Σύμφωνα με την μελέτη του έργου, ο προϋπολογισμός έχει ως εξής: 

• δαπάνη φράγματος: 123 m€ (με ΓΕ & ΟΕ 18%, απρόβλεπτα 9%, αναθεώρηση 2%, ΦΠΑ 23%) 
• έργο ενταγμένο στο ΕΣΠΑ ð ένταξη στο ΣΕΣ.
• εκτιμώμενη δαπάνη έργων μεταφοράς: ~100 m€ ð πρόβλεψη μελέτης έργων μεταφοράς 
• συνολική εκτιμώμενη δαπάνη επένδυσης: ~223 m€
• απόσβεση έργου σε 80 χρόνια ð κόστος απόσβεσης νερού ~ 0,025€/m3 

«Διαβάζοντας» το έργο
Μεταφέροντας σημειακά στοιχεία της μελέτης, καταγραφής χρήζουν τα εξής:
 

Υφιστάμενη κατάσταση:

• καλλιεργούμενες εκτάσεις Ροδόπης ~800.000 στρ. ð αρδευόμενες ~50% (σιτάρι, καπνός, βαμβάκι, μηδική, δενδρώδεις και λαχανικά)
• πηγή κυρίως υπόγεια νερά ð προϊούσα υφαλμύρινση υπόγειου ορίζοντα
• άρδευση προβλέπεται από φράγματα Ιάσμου, Δειλινών, Αράτου και Ιασίου (ολοκληρώνεται) 
• προϊούσες προσχώσεις στην λίμνη Βιστωνίδα 

Χαρακτηριστικά θέσης:

• λεκάνη απορροής αποκλειστικά στον εθνικό χώρο
• μέση ετήσια απορροή Κομψάτου ~200 εκ. m3 
• κατάντη υγροτοπικό οικοσύστημα λίμνης Βιστωνίδας (Ramsar, Φύση 2000) – υφαλμύρινση το καλοκαίρι λόγω εξάτμισης και εισροής θαλασσινού νερού
• κατάντη προστατευόμενη κοίτη Κομψάτου (Φύση 2000)

Το μέγεθος του έργου, με βάση τις βασικές επιστημονικές αρχές καθορίζεται από: 

• Το διαθέσιμο υδατικό δυναμικό του υδατορέματος για ανάγκες + δεσμεύσεις (περιβαλλοντική παροχήλοιπές χρήσεις νερού κλπ). 
• Τους στόχους του προγραμματιζόμενου έργου: για φράγματα άρδευσης το αποδεκτό ποσοστό επιτυχούς εξασφάλισης του αρδευτικού νερού >80%.
• Την τοπογραφία της περιοχής των έργων (καθορίζει το ύψος του φράγματος και την επιφάνεια του ταμιευτήρα) και λοιπά στοιχεία όπως πχ οι αναμενόμενες διαφυγές, η εξάτμιση από την επιφάνεια του ταμιευτήρα και ο αναμενόμενος νεκρός όγκος του ταμιευτήρα.

Στοιχεία φράγματος:

• λιθόρριπτο με ανάντη πλάκα σκυροδέματος (CFRD) 
• ύψος φράγματος ~95 m 

Χαρακτηριστικά έργου:

• Όγκος φράγματος: 3,3 εκατ. m3 
• Συνολικός όγκος ταμιευτήρα: 242 εκατ. m3
• Ωφέλιμος όγκος ταμιευτήρα: 225 εκατ. m3 
• Αναλογία όγκου ταμιευτήρα/όγκο φράγματος: ~75
• Μέση ετήσια απολήψιμη ποσότητα: ~150 εκατ. m3 
• Μέσες ετήσιες υπερχειλίσεις: ~50 εκατ. m3
• Μέγιστη πιθανή πλημμυρική παροχή: 3.400 m3/s 

Περιβαλλοντική παροχή για:
Διατήρηση κατάντη οικοσυστήματος: 10% μέσης μηνιαίας,   ~15 εκατ. m3/έτος 
Αναπλήρωση εξάτμισης Βιστωνίδας το καλοκαίρι: ~35 εκ. m3/έτος ð μέση μηνιαία παροχή Αυγούστου: 250% σημερινής 
Επίσης προβλέπονται περιοδικές πλημμύρες ~50 εκ. m3/έτος 
Συνολική προβλεπόμενη μέση ετήσια παροχή ~55% της φυσικής
Δημιουργία ενδιαιτημάτων σε Κομψάτο κατάντη φράγματος
Παρακολούθηση ταμιευτήρα, Κομψάτου και λ. Βιστωνίδας ð δημιουργία ύφαλου υπερχειλιστή (εάν απαιτηθεί) για περιορισμό αλατότητας 

Οφέλη από το έργο:

• Διάθεση ~100 εκ. m3/έτος για άρδευση 200.000 στρ. ð διπλασιασμός εισοδήματος 
• Αναπλήρωση υπόγειων νερών με:

(σταδιακά) βιώσιμη διαχείριση αρδεύσεων, και
κατεισδύσεις από περιβαλλοντική παροχή 

• Περιορισμός υφαλμύρινσης Βιστωνίδας 
• Περιορισμός στερεοπαροχής κατά 95% 
• Δυνατότητα αξιοποίησης ταμιευτήρα: αναψυχή, άθληση, τουρισμός 

Στην μελέτη καταγράφονται, επίσης, το master plan εγγείων βελτιώσεων, οι περιοχές προστασίας, ενώ επίσης αποτυπώνεται η αρδευόμενη έκταση και απεικονίζεται φωτογραφικά αντίστοιχο φράγμα στο εξωτερικό.