Υπάρχει νόμιμη λύση για φθηνότερα καύσιμα στη Ροδόπη

«Καραμέλα» έχει καταντήσει το επιχείρημα πως τα χέρια κάθε κυβέρνησης είναι «δεμένα» ως προς τη στήριξη των παραμεθόριων περιοχών της Βορείου Ελλάδας. Ο σημερινός «Χ» καταρρίπτει το αφήγημα ότι δήθεν η επιβολή χαμηλότερων συντελεστών στα καύσιμα σε συγκεκριμένες «ζώνες» της χώρας είναι παράνομη, φέρνοντας στην επιφάνεια την ευρωπαϊκή νομοθεσία - συνολικά 41 σελίδων.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία ρητά επιτρέπεται η επιβολή διαφορετικών φορολογικών συντελεστών στα καύσιμα όταν ευρωπαϊκές περιοχές συνορεύουν με άλλες που έχουν εμφανώς χαμηλότερες τιμές. Μάλιστα σύμφωνα με το «πνεύμα» που διαπνέει την ευρωπαϊκή νομοθεσία η επιβολή αυτών των χαμηλών συντελεστών αποτελεί σχεδόν αυτονόητη πρωτοβουλία των χωρών, εάν θέλουν να στηρίξουν την τοπική οικονομία αδικημένων περιοχών.

Φθηνότερη βενζίνη στα 20 χλμ
Η Κομοτηνή απέχει από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα μετά τη διάνοιξη του κάθετου άξονα της Εγνατίας Οδού περίπου 20 χιλιόμετρα, δηλαδή περίπου 20 λεπτά από το πρώτο πρατήριο υγρών καυσίμων επί Βουλγαρικού εδάφους. Η Βουλγαρία έχει τιμές περίπου 70 λεπτά χαμηλότερες στο λίτρο από τις αντίστοιχες ελληνικές.

Ο ιδιαίτερα υψηλός ειδικός φόρος κατανάλωσης καυσίμων στη χώρα μας -που επιβλήθηκε με μνημονιακούς νόμους ως «εργαλείο» άμεσης ενίσχυσης των ταμείων- αυξήθηκε ακόμη περισσότερο τον Ιανουάριο του 2017.

Την ίδια χρονιά, άρχισαν στη Ροδόπη να κλείνουν τα πρώτα πρατήρια υγρών καυσίμων, αφού το «πέρασμα» στη Βουλγαρία για ανεφοδιασμό άρχισε να γίνεται για τους Κομοτηναίους επιλογή, προκειμένου να φουλάρουν φθηνότερα. Κι αν τα τελευταία πέντε χρόνια η «εκροή» κεφαλαίου προς τη γειτονική Βουλγαρία ήταν υπαρκτό φαινόμενο -και σημαντικό πρόβλημα- τους τελευταίους μήνες με την εκτίναξη τιμών ενέργειας στην Ελλάδα, τείνει να γίνει καταστροφικό πρόβλημα της τοπικής οικονομίας, απειλώντας με λουκέτα δεκάδες μαγαζιά που θα παρασύρουν στην ανεργία πολλαπλάσιους εργαζομένους.

Οι τιμές τα λένε όλα
Οι τιμές που παρουσιάζει ο «Χ» σε αναλυτικά γραφήματα είναι χαρακτηριστικές των τεράστιων εγχώριων αυξήσεων την τελευταία διετία αλλά και του πόσο φθηνότερα -συγκριτικά- βρίσκει ο καταναλωτής τα καύσιμα στη γειτονική Βουλγαρία.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Υγρών Καυσίμων του Υπουργείου Ανάπτυξης κι Επενδύσεων, κατά μέσο όρο στα πρατήρια της Κομοτηνής η απλή βενζίνη (95 οκτάνια) στις 18/05 πωλήθηκε 2,25€/λίτρο. Την ίδια ημερομηνία το 2021, η απλή κόστιζε 1,62€/λίτρο (δηλαδή 40% αύξηση σε σχέση με πέρσι), ενώ το 2022 κόστιζε 1,32%/λίτρο (δηλαδή 70% αύξηση σε σχέση με πρόπερσι). Αντίστοιχες με το 2021, ήταν οι τιμές τα έτη 2019 και 2018.

Την ίδια ώρα, 18/05/2021 στη γειτονική Βουλγαρία η απλή βενζίνη (95 οκτάνια) πωλήθηκε 1,55€/λίτρο, δηλαδή 70 λεπτά το λίτρο φθηνότερη από την εγχώρια ή αλλιώς η ελληνική είναι 55% πιο ακριβή. Να σημειωθεί πως κι η τιμή 1,55€/λίτρο για τους Βούλγαρους θεωρείται επίσης ασύμφορη -κι ιδιαίτερα αυξημένη σε σχέση με 2021 και 2020-, λόγω των χαμηλότερων μισθών, ωστόσο στο παρόν ρεπορτάζ εξετάζουμε την κατάσταση ως προς την εγχώρια αγορά της Ροδόπης.

Επί της ουσίας λοιπόν, οι Ροδοπίτες, λόγω των απλησίαστων για το μέσο πορτοφόλι εγχώριων τιμών, αναγκάζονται να φουλάρουν καύσιμα στη Βουλγαρία σε τιμές πιο ακριβές από τις αντίστοιχες ελληνικές το 2020!

Αντίστοιχα ζημιώνεται η τοπική οικονομία του Έβρου, από την «εκροή» εισοδήματος προς Βουλγαρία ή Τουρκία, όπως κι άλλων περιοχών της Βορείου Ελλάδας.

Υπάρχει λύση
Λύση για άμεση μείωση των τιμών στα πρατήρια υγρών καυσίμων της Ροδόπης, υπάρχει κι είναι μάλιστα «κατεύθυνση» της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το μακρινό 2003. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνει τη θεσμοθέτηση διαφορετικών (μειωμένων) τιμών για τους μόνιμους κατοίκους της παραμεθορίου, με τη μείωση της φορολογίας ειδικά γι’ αυτούς. Κατ’ αυτό τον τρόπο κερδίζουν τόσο οι καταναλωτές (λόγω χαμηλότερων τιμών) όσο οι πρατηριούχοι (αφού οι τιμές μειώνονται λόγω αντίστοιχης μείωσης της υψηλότατης φορολογίας).

Αναλυτικά, ενσωματωμένη στην ελληνική έννομη τάξη είναι η Οδηγία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 27ης Οκτωβρίου του 2003, σύμφωνα με την οποία  παρέχονται σημαντικές πρόνοιες και για την Ελλάδα σχετικά με την αναδιάρθρωση των ενεργειακών προϊόντων.

Η Οδηγία συνολικά 41 σελίδων, έλαβε υπόψη της -μεταξύ άλλων παραγόντων- τα εξής:

• Οι σημαντικές διαφορές στα εθνικά επίπεδα φορολογίας της ενέργειας που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να αποδειχθούν επιζήμιες για την ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.
• Ο καθορισμός των δεόντων κοινοτικών ελαχίστων επιπέδων φορολογίας θα επιτρέψει τη μείωση των υφισταμένων διαφορών στα εθνικά επίπεδα φορολογίας.
• Το Συμβούλιο οφείλει να εξετάζει περιοδικά τις φορολογικές απαλλαγές και μειώσεις και τα ελάχιστα επίπεδα φορολογίας, λαμβάνοντας υπόψη την ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, την πραγματική αξία των ελαχίστων επιπέδων φορολογίας, την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της Κοινότητας στο διεθνές πλαίσιο και τους ευρύτερους στόχους της συνθήκης.
• Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαθέτουν την αναγκαία ευελιξία χάραξης και εφαρμογής των ενδεδειγμένων για τις εθνικές συνθήκες τους πολιτικών.
• Οι τιμές της ενέργειας αποτελούν ζωτικά στοιχεία των κοινοτικών πολιτικών ενέργειας, μεταφορών και περιβάλλοντος.
• Η φορολογία καθορίζει εν μέρει την τιμή των ενεργειακών προϊόντων και της ηλεκτρικής ενέργειας.
• Θα πρέπει να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να παρέχουν ορισμένες άλλες απαλλαγές ή μειώσεις των κοινοτικών ελάχιστων επιπέδων φορολογίας εφόσον τούτο δεν βλάπτει την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και δεν προκαλεί στρεβλώσεις του ανταγωνισμού.

Η νομοθεσία αναφέρει ρητά τα εξής:
Άρθρο 1: Τα κράτη μέλη επιβάλλουν φορολογία στα ενεργειακά προϊόντα και την ηλεκτρική ενέργεια σύμφωνα με την παρούσα Οδηγία.

Άρθρο 5: Τα κράτη μέλη μπορούν να επιβάλλουν διαφοροποιημένους φορολογικούς συντελεστές, υπό φορολογικό έλεγχο, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούν τα ελάχιστα επίπεδα φορολογίας που προβλέπονται στην παρούσα Οδηγία και ότι οι εν λόγω συντελεστές συμβιβάζονται με το κοινοτικό δίκαιο, στις ακόλουθες περιπτώσεις: - όταν οι διαφοροποιημένοι συντελεστές συνδέονται άμεσα με την ποιότητα του προϊόντος, - όταν οι διαφοροποιημένοι συντελεστές εξαρτώνται από ποσοτικά επίπεδα κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας και ενεργειακών προϊόντων που χρησιμοποιούνται για θέρμανση,

Άρθρο 6: Τα κράτη μέλη μπορούν να παρέχουν τις απαλλαγές ή μειώσεις του επιπέδου φορολογίας που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία είτε: α) άμεσα· β) με την εφαρμογή διαφοροποιημένου φορολογικού συντελεστή· ή γ) με την επιστροφή του συνόλου ή μέρους του φόρου που καταβλήθηκε.

Υπάρχει προηγούμενο
Η Ελλάδα δεν θα είναι η πρώτη χώρα στην οποία θα εφαρμοστεί η αντίστοιχη νομοθεσία κατά του «τουρισμού ανεφοδιασμού» -όπως έχει ονομαστεί το πρόβλημα που μαστίζει κι άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της ιταλικής Περιφέρειας Φριούλι-Βενέτσια Τζούλια (με πρωτεύουσα την Τεργέστη) στα σύνορα Ιταλίας-Σλοβενίας. Εκεί παρατηρούταν αντίστοιχο πρόβλημα με τη φυγή Ιταλών στη Σλοβενία για ανεφοδιασμό με αρκετά φθηνότερα καύσιμα. Μετά την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, η τιμή για τους μόνιμους κατοίκους της Τεργέστης είναι περίπου 40-50 λεπτά φθηνότερα στο λίτρο σε σχέση με την εγχώρια τιμή. Κατ’ αυτό τον τρόπο αποτρέπεται η «εκροή» χρήματος στο εξωτερικό.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και σχετική τοποθέτηση του Κωνσταντίνου Χουβαρδά, προϊσταμένου Πολιτικής Προστασίας ΠΑΜΘ, ο οποίος αναφέρει: «Νομίζω ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες, ώστε να έχουμε μείωση της τιμής των καυσίμων στις παραμεθόριες περιοχές της Περιφέρειάς μας, μιας και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει αποφανθεί ότι είναι νόμιμη η επιδότηση των καυσίμων, που εφαρμόζεται στην παραμεθόρια περιφέρεια της Friuli Venezia Giulia για την αποφυγή του “τουρισμού του γεμίσματος του ντεπόζιτου”».

Επί της ουσίας σε αυτές τις περιοχές υπάρχει πλέον διπλή αναγραφόμενη τιμή στα πρατήρια (βλ. φωτογραφία) με διαφορετική τιμολόγηση ανάλογα εάν κάποιος είναι ή όχι μόνιμος κάτοικος.

Ο Κωνσταντίνος Χουβαρδάς προσφέρει στο δημόσιο διάλογο κι ένα ακόμη επιχείρημα, δηλαδή τη δικαστική έκβαση: «Ας δούμε όμως το θέμα από την αρχή. Το 1996, το Συμβούλιο εξουσιοδότησε την Ιταλία να εφαρμόσει μείωση του συντελεστή ειδικού φόρου κατανάλωσης στη βενζίνη που αγοράζεται στο Friuli Venezia Giulia, προκειμένου να εξουδετερώσει την πρακτική εφοδιασμού στη Σλοβενία.

Η εξουσιοδότηση αυτή έληγε στο τέλος του 2006 όμως η Ιταλία συνέχισε και μετά το πέρας αυτής της προθεσμίας να εφαρμόζει τη μείωση. Τότε λοιπόν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άσκησε προσφυγή επί παραβάσει, όταν οι κάτοικοι συνέχισαν να επωφελούνται από την έκπτωση ακόμη και μετά τη λήξη της άδειας στις 31 Δεκεμβρίου 2006. Η Οδηγία για τα ενεργειακά προϊόντα ορίζει ελάχιστους συντελεστές ειδικού φόρου κατανάλωσης και οι εξαιρέσεις είναι δυνατές μόνο εάν εγκριθούν.

Στις 14ης Ιανουαρίου 2021 με την υπ. αρ. 3/2021 απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου αποφάνθηκε ότι η έκπτωση στην τιμή των καυσίμων για τους κατοίκους της Αυτόνομης Περιφέρειας του Friuli Venezia Giulia δεν συνεπάγεται από μόνη της παραβίαση της Οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας και δεν είναι παράνομη.

Η απόφαση αυτή σύμφωνα με τον Fabio Scoccimarro (Σύμβουλος για την υπεράσπιση του περιβάλλοντος, της ενέργειας και της αειφόρου ανάπτυξης της Friuli Venezia Giulia) δημιουργεί εμφανές περιβαλλοντικό πλεονέκτημα, αποφεύγοντας τον λεγόμενο “τουρισμό του γεμίσματος του ντεπόζιτου”, εξοικονομεί χρήματα στους συμπολίτες μας, επιτρέπει στον κλάδο των πρατηριούχων καυσίμων να αναπνέει και οι φόροι παραμένουν στην επικράτεια».

Οι κυβερνήσεις ξέρουν
Το επιχείρημα ότι οι κυβερνήσεις δεν γνωρίζουν είναι αβάσιμο, αφού ούτως ή άλλως το ζήτημα είναι εν γνώσει του αρμόδιου Υπουργείου Ανάπτυξης κι Επενδύσεων από 04/02/2020, όταν κατατέθηκε σχετική κοινοβουλευτική ερώτηση από τον βουλευτή Ροδόπης Ιλχάν Αχμέτ.

Ο βουλευτής γνωστοποίησε τη σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία και ρώτησε τον υπουργό: «Α) Σκοπεύετε να λάβετε μέτρα για τη θέσπιση ειδικού καθεστώτος τιμολόγησης καυσίμων στην ΠΕ Ροδόπης, με τρόπο ώστε αφενός να μη νοθεύεται ο υγιής ανταγωνισμός αφετέρου όμως να διαφυλαχθεί η δυνατότητα επιβίωσης ενός ολόκληρου κλάδου από τον αθέμιτο ανταγωνισμό που υφίσταται από τις τιμές των καυσίμων και ειδικά της βενζίνης και του αερίου που πουλά η Βουλγαρία 30% έως 40% φθηνότερα σε απόσταση μόλις 17 χιλιομέτρων από το κέντρο της Κομοτηνής; Β) Είναι στις προθέσεις σας, σε συνεννόηση με τα Κοινοτικά όργανα, να ακολουθήσετε κατά το πρότυπο της Οδηγίας 2003/96 ένα σύστημα έκπτωσης καυσίμων ανάλογο της Τεργέστης και για τη Ροδόπη, με στόχο την ανάσχεση της πτώσης ζήτησης, της εκροής τεράστιων κεφαλαίων στο εξωτερικό, τη σύγκλισή της με το μέσο όρο της χώρας και την αποφυγή μεθόδων και πρακτικών λαθρεμπορίας καυσίμων με τεράστιες επιπτώσεις στην εθνική οικονομία;».

Η κοινοβουλευτική ερώτηση δεν απαντήθηκε.

Μία ακόμη υπόσχεση
«Το 70% της αξίας που πληρώνουν οι καταναλωτές είναι φόροι και (ο ειδικός φόρος κατανάλωσης καυσίμων) είναι ο πιο άμεσος φόρος αυτής της χώρας», δήλωσε για την τιμή καυσίμων στη χώρα μας το μέλος ΔΣ της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πρατηριούχων Εμπόρων Καυσίμων (ΠΟΠΕΚ) Γιώργος Τζαμπαζλής, υπογραμμίζοντας πως μοναδική ρεαλιστική λύση για τη βιωσιμότητα των πρατηρίων της περιοχής, αλλά και της ανακούφισης του πορτοφολιού των κατοίκων, είναι η θέσπιση μειωμένης τιμής ειδικά για την περιοχή, λόγω ιδιαίτερης γεωγραφικά θέσης.

«Μπορεί να βρεθεί τρόπος να κατεβεί το καύσιμο, το έχουμε πει επανειλημμένα», δήλωσε ενώ μετέφερε την πληροφορία πως «ο κος Βεσυρόπουλος (νυν υφυπουργός Οικονομικών, Φορολογικής Πολιτικής και Δημόσιας Περιουσίας) υποσχέθηκε ότι θα δει το θέμα της περιοχής μας κι ο κος Ιλχάν το έφερε στο κοινοβούλιο. Να λέμε με όνομα τα πράγματα. Είναι στο χέρι της κυβέρνησης να το κάνει. Θα ελαφρυνθεί ο πολίτης και όλα θα είναι καλύτερα».

Εάν δεν ληφθούν άμεσα πρωτοβουλίες, η «αιμορραγία» του τόπου μας θα συνεχιστεί. Οι έχοντας δημόσιο λόγο καλούνται συλλογικά να διεκδικήσουν φθηνότερα καύσιμα για τους Ροδοπίτες, γιατί όχι και για όλους τους Βορειοελλαδίτες, ενώ οι αρμόδιοι καλούνται να πράξουν -έστω την ύστατη στιγμή- τα δέοντα.