Η Μάχη της Κονίτσης

Γενικά: Είναι γνωστό ότι ο γ’ γύρος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος για την κατάληψη της εξουσίας με τα όπλα, άρχισε την 31 Μαρτίου 1946. Ήταν ημέρα εκλογών. Προσέβαλαν το Αστυνομικό τμήμα Λιτόχωρου Πιερίας και μικρό Στρατιωτικού τμήμα που ήτο εντεταγμένο δια την φύλαξη της κάλπης.

Μέχρι τέλους του 1947 και πάλι μαύρα σύννεφα σκέπασαν τον ουρανό της Ελλάδος. Οι κομμουνιστές με βίαιες στρατολογίες πολιτών, προσβολές στρατιωτικών τμημάτων και Ελληνικής Αστυνομίας, με τρομοκρατίες, εμπρησμούς, παιδομαζώματα γρήγορα έδειξαν τις προθέσεις και επιδιώξεις τους.

Η προσβολή της Κονίτσης έγινε ανήμερα τα Χριστούγεννα του 1947. Η επιχείρηση ήταν ιδιαίτερα προετοιμασμένη. Η Πόλης της Κονίτσης [αρχαία ονομασία Κόνι], βρίσκεται πλησίον της Ελληνοαλβανικής μεθορίου. Είναι κτισμένη βόρεια του όρους Σμόλικας [Υψόμετρο 2.637μ] περιοχής Ζαγοροχωρίων [Υψόμετρο 920μ,σήμερα 70 κάτοικοι]. Παραπλεύρως του Αώου ποταμού. Απείχε από τα Ιωάννινα 55 χιλιόμετρα.[παλαιά οδός]. Υπήρχε τότε ένα και μοναδικό δρομολόγιο το οποίο διήρχετο από τη γέφυρα Μπουραζάνι [στην Ελληνοαλβανική μεθόριο - σήμερα γέφυρα Καβαδία]. Αυτό ήταν εύκολο να προσβληθεί ή και να αποκοπεί.

Στις 24 Δεκεμβρίου 1947, έγινε επίσημη ανακοίνωση από Ραδιοφωνικό σταθμό του Παραπετάσματος υπό τύπον διαγγέλματος. Σχηματίσθηκε Κυβέρνηση του βουνού με Πρωθυπουργό και Υπουργό στρατιωτικών τον Μάρκο Βαφειάδη [μετέπειτα βουλευτή της Ελλάδος].

Δεν υπολόγισε ότι θα ηττηθεί. Οι αμυνόμενοι πολέμησαν με υπεράνθρωπη προσπάθεια την ημέρα των Χριστουγέννων. Οι 75-76 Ταξιαρχίες πολέμησαν σθεναρά σώμα με σώμα. Κράτησαν τις θέσεις τους, με σοβαρές απώλειες, αλλά τελικά νίκησαν. Τον Μάρτιο του 1947 ένα χρόνο μετά την έναρξη του εμφυλίου, οι Κομουνιστικές δυνάμεις ήλεγχαν 100 χωριά σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Διοικούσαν στρατό με 13.000 αντάρτες. Είχαν την υποστήριξη άλλων 50.000 σε πόλεις και χωριά. Μέχρι τα μέσα του 1947 η δύναμής τους αυξήθηκε κατά 23.000. Οι κομμουνιστές είχαν την υποστήριξη των Κυβερνήσεων Αλβανίας, Βουλγαρίας, Γιουγκοσλαβίας. Δεν ήλεγχαν μεγάλες πόλεις. Ο Μάρκος Βαφειάδης αποφάσισε να κάνει την Κόνιτσα πρωτεύουσα μιας Κομμουνιστικής Κυβέρνησης.

Οι κάτοικοι της Κονίτσης πήραν το μέρος Κυβερνητικών δυνάμεων και ενίσχυσαν την πόλη. Αγωνίσθηκαν με τον Κυβερνητικό Στρατό. Η Κυβέρνηση απέστειλε δυνάμεις με DE-3 της πολιτικής Αεροπορίας. Παρά την βοήθεια του Πυροβολικού 105 mm που παρείχε η Αλβανία, οι Κομμουνιστές νικήθηκαν. Η επίθεση του Δημοκρατικού Στρατού [έτσι λεγόταν] εκδηλώθηκε ξημερώματα της 25ης Δεκεμβρίου [διάλεξαν ημέρα…] Η 32α Ταξιαρχία αμύνετο του Προφήτη Ηλία. Είχε αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη του Υψώματος Ιτέας.

Το παράδειγμα της Κονίτσης απετέλεσε τιμή στους πεσόντες του Έθνους.

Διοικητές Μονάδων: Ταγματάρχης Γεώργιος Περίδης, Καρδαράς Συνταγματάρχης Ιωάνης Νόβας.