Ο ξεριζωμός των Ανατολικο-Θρακών

Το πρώτο τέταρτο του εικοστού αιώνος η Θράκη είναι επίκεντρο πολεμικών αντιπαραθέσεων. Η γεωγραφική της έκταση υφίσταται διαρκείς ανακατατάξεις.

Κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο με την ήττα των τουρκικών στρατευμάτων η Θράκη ολόκληρη μέχρι Τσατάλτζα και Χερσόνησο Καλλίπολη όπου είναι τουρκικές οχυρώσεις, καταλαμβάνεται από τους Βουλγάρους. Τα τουρκικά στρατεύματα αποχωρούν με βιαιοπραγίες κατά του ελληνικού πληθυσμού της Αδριανουπόλεως, Σηλυβρίας, Ραιδεστού, Ηράκλεια, Γανόχωρα.

Ο βουλγαρικός στρατός δεν προβαίνει σε διωγμούς, αλλά αρπάζει αρχαία κειμήλια και βυζαντινές εικόνες από την Ηράκλεια, Βιζύη, Σηλυβρία και στο Μουσείο της Ραιδεστού συναντούν αντίδραση των Ραιδεστινών.

Η Βουλγαρία έχει πάρει την μερίδα του λέοντος από τα ευρωπαϊκά εδάφη της Τουρκίας και είναι αιτία να ξεσπάσει ο Β' Βαλκανικός Πόλεμος. Ο ελληνικός στρατός μετά σφοδρών μαχών απελευθερώνει την Ανατολική Μακεδονία, Ξάνθη (12/7/1913) και Κομοτηνή (14-7-1913) και τα τουρκικά στρατεύματα ανακαταλαμβάνουν την Ανατολική Θράκη. Η μανία τους στρέφεται όχι εναντίον των Βουλγάρων αλλά κατά των Ελλήνων χριστιανών με λεηλασίες, εμπρησμούς, βιαιοπραγίες, σφαγές, ιδίως στις περιοχές Κεσσάνη, Μάλγαρα, Μακρά Γέφυρα, Καλλίπολη, αναγκάζονται οι Έλληνες να φύγουν για να σωθούν. Οι Βούλγαροι είχαν αποσυρθεί για να προστατεύσουν τα ζωτικά τους εδάφη και την Σόφια. Με την ανακατάληψη της Ανατολικής Θράκης από τους Τούρκους έχουν 15.690 θύματα και περί τις 120.000 Έλληνες των παραλιακών πόλεων που έφυγαν πρόσφυγες.

Με την Συνθήκη του Βουκουρεστίου 10-8-1913 καθορίζονται τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Χωρίζεται η Θράκη σε Νότια Θράκη στην Βουλγαρία και Ανατολική (τα 3/9 της γεωγραφικής Θράκης) μένει στην Τουρκία. [Με την Συνθήκη του Βερολίνου 1878 η Βόρειος Θράκη (Ανατολική Ρωμυλία) τα 5/9 από το 1885 πραξικοπηματικά προσαρτήθηκε στην Βουλαρία].

Στην Συνθήκη του Βουκουρεστίου δεν γίνεται καμία αναφορά για τον ελληνικό πληθυσμό της Ανατολικής Θράκης και Κωνσταντινούπολης νοιώθουν απομονωμένοι.

Το Πατριαρχείο πιεζόμενο από εκπροσώπους Θρακικών Κοινοτήτων στέλνει τον διευθυντή της Σχολής Χάλκης να συναντήσει στην Αιδηψό τον Βενιζέλο. Επιστρέφων φέρει τις εξής δηλώσεις του Βενιζέλου "με μεγάλη μου λύπη σας αναφέρω ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν ετόλμησε να κάμει έστω και την παραμικρή νύξη περί Ανατολικής Θράκης ούτε να δείξει το παραμικρό ενδιαφέρον δι' αυτήν. Διότι η Ανατολική Θράκη κινδυνεύει να χαθεί δια παντός, μόλις η Ελλάς θίξει έστω κατ' ελάχιστον το ζήτημα της απελευθερώσεως της". Ας μας προβληματίσει και σήμερα.

Μετά την Συνθήκη του Βουκουρεστίου ο ελληνικός στρατός υποχρεούται να εκκενώσει την Ξάνθη και Κομοτηνή, αρχίζει η περίοδος του μαρτυρίου και στην Δυτική Θράκη από τους Βουλγάρους. Η πλειονότης των Ελλήνων καταφεύγουν στην υπόλοιπον Ελλάδα μαζί και Ανατολικο-Θρακιώτες που υπέστησαν τα πάνδεινα από τους Τούρκους αναζητώντας τώρα να βρουν καταφύγιο.

Οι Νεότουρκοι καλούν τον Γερμανό στρατηγό Γκολτς Πασά να οργανώσει τον τουρκικό στρατό. Τους λέει "μόνον η διοίκηση της χώρας είναι τουρκική και όλα τα άλλα οικονομία, εμπόριο, βιοτεχνία, εκπαίδευση κλπ ανήκουν σε μη μουσουλμάνους, Αρμένιους, Ισραηλίτες και κυρίως στους Έλληνας, επομένως δεν είστε κύριοι του εδάφους". Γι' αυτό και οι Νεότουρκοι αλλάζουν συμπεριφορά. Καλούν τον Γερμανό στρατηγό Λίμαν φον Σάντερς και του αναθέτουν την γνωμοδότηση πως θα μπορούσαν να αμυνθούν έναντι επιδρομών. Αφού γνώρισε όλη την Αν. Θράκη είπε "να γίνουν οχυρωματικά έργα στα δύο πλευρά των συνόρων και προς τον Εύξεινο Πόντο. Για να είστε ανενόχλητοι και να έχετε ηρεμία πρέπει να είστε όλοι μουσουλμάνοι, πρέπει να εκδιώξετε όλους της ξένης εθνότητας και ιδίως τους Έλληνας που κρατούν τον πλούτο στα χέρια τους". Έτσι καταστρώθηκε το πρόγραμμα εξοντώσεως των ελληνικών πληθυσμών Ανατολικής Θράκης, Μικράς Ασίας, Πόντου. Δημιουργείται στην Ραιδεστό το 1913 μια Επιτροπή Εκδιώξεως των Ελλήνων, από Τούρκους χωροφύλακες, δικαστικούς υπαλλήλους και αγάδες. Αρχίζουν οι εξαναγκασμοί, διωγμοί, απειλές και οι τρομοκρατούμενοι Ελληνο-Θράκες εγκαταλείπουν την Ανατολική Θράκη την πατρίδα τους. Υποχρεούνται να αφήσουν τα πάντα ακόμη τα ζώα, τα γεννήματα και τα αμάξια.

Δικαιούνται δύο οικογένειες ένα βοϊδάμαξο για να φύγουν. Οι διώξεις εντείνονται σε ολόκληρη τη Θράκη, όσοι δεν προλαβαίνουν να φύγουν τους σφάζουν. Φοβισμένοι και δυστυχισμένοι άνθρωποι αφήνουν τα χωριά τους στις πόλεις, συγκεντρώνονται για να φύγουν να σωθούν, και εγκαθίστανται μουσουλμάνοι από Βοσνία. Υπολογίζεται ότι τότε οι πρόσφυγες έφθασαν τις 250.000. Και η Ανατολική Θράκη είχε μεταβληθεί σε κόλαση.

Από το 1913-1918 οι Ανατολικο-Θρακιώτες ανυπεράσπιστοι, θύματα άγριου δυνάστη χωρίς ελπίδα παρά μόνον την πίστη στο Θεό. Οι χριστιανοί ηλικίας 19 έως 30 ετών καλούντο όχι στο στρατό αλλά στα Τάγματα Εργασίας (Αμελέτ Ταμπουρού) τάγματα εξοντώσεως στα βάθη της Ασίας.

Τον Μάιο 1920 η Στρατιά Θράκης με τον αντιστράτηγο Επαμεινώνδα Ζυμβρακάκη ολοκληρώνει την απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης και στις 7 Ιουνίου προχωράει για απελευθέρωση της Ανατολικής Θράκης. Στις 12 Ιουλίου το Σύνταγμα Ευζώνων εισέρχεται στην Αδριανούπολη μέσα σε παραλήρημα εθνικού ενθουσιασμού τους υποδέχονται και τους στεφανώνουν με λογής - λογής λουλούδια, προχωρούν μέσω Τυρολόης, Αρκαδιούπολης, στις Σαράντα Εκκλησιές και σε μάχη συλλαμβάνουν τον Τζαφέρ Ταγιάρ διοικητή Α' Σώματος Στρατού δυνάμεως 22.000 ανδρών. Πλησιάζει η μεγάλη ημέρα απελευθερώσεως της ιστορικής πρωτεύουσας της Ρωμιοσύνης του Βυζαντίου, τους χωρίζουν μόνον 40 χλμ. Οι δυνάμεις της ΑΝΤΑΝΤ απαγορεύουν τον ελληνικό στρατό να προχωρήσει. Με πόνο ψυχής και δάκρυα στα μάτια αντικρίζουν στο βάθος του ορίζοντος την Αγία Σοφία και την πρώην βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη.

Στις 10 Αυγούστου 1920 υπογράφεται η Συνθήκη Σεβρών κατά την οποία παραχωρείται στην Ελλάς ολόκληρη η Δυτική Θράκη και η Ανατολική Θράκη με τον νόμο 2492 στις 10 Σεπτεμβρίου 1920 ενσωματώνεται στην μητέρα Ελλάδα μαζί με τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο. Οι Τούρκοι προϊστάμενοι, υποχρεούνται να την παραδώσουν στους Έλληνες με τακτικά πρωτόκολλα. Η Κωνσταντινούπολη και τα Στενά του Ελληνοσπόντου κηρύσσονται ουδετέρα ζώνη ελεγχομένη από Διεθνή Συμμαχική Επιτροπή.

Τα γεγονότα στην Μ. Ασία οι σφαγές της Σμύρνης συγκλονίζουν τον ελληνικό πληθυσμό, Έλληνες Αρμένιοι Κιρκάσιοι καταφθάνουν πρόσφυγες γυμνοί και πεινασμένοι. Στην Ραιδεστό έχουν έρθει 80.000 πρόσφυγες.

Η Διασυμμαχική Επιτροπή στις 22 Σεπτεμβρίου ανακοινώνει στον Έλληνα και Αρμένιο Μητροπολίτη της Αδριανουπόλεως ότι οι Τούρκοι πρόκειται να ανακαταλάβουν τη Θράκη και πρέπει να ετοιμαστούμε ψυχολογικά.

Η τύχη της Ανατολικής Θράκης συμπίπτει με το Κίνημα -Εθνική Σωτηρία- στην Αθήνα την πτώση της κυβερνήσεως Γούναρη με πρωτεργάτες τον Νικ. Πλαστήρα και Γ. Γονατά και την ανάληψη της κυβέρνησης από τον Τριανταφυλλάκο.

Δυστυχώς για την Ανατολική Θράκη το όνειρο της λευτεριάς κρατά μόλις δύο χρόνια. Η διχόνοια, ο πολιτικός φανατισμός, ο εγωισμός, η φιλοδοξία φέρνουν στο Γένος μας τόσα κακά και παίζουν το απαίσιο έργο τους, να επανέλθει ο Τούρκος κατακτητής!

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1922 ξεκινούν οι εργασίες διασκέψεως στα Μουδανιά υπογράφεται το πρωτόκολλο για τον Ανατολικο-Θρακικό Ελληνισμό. Στόχος του κινήματος στην Αθήνα ήταν η διατήρηση της Ανατολικής Θράκης εντός των ορίων της ελληνικής επικράτειας, ενώ η κυβέρνηση υποτιμούσε την σοβαρότητα των γεγονότων και ότι η διάσκεψη στα Μουδανιά επρόκειτο για συζήτηση όρων ανακωχής.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος εβρίσκετο στο Παρίσι μετά την αποτυχία του. Διορίζει εκπρόσωπο Ελλάδος τον υποστράτηγο Μαζαράκη - Αινιάν και τον συνταγματάρχη Σαριγιάννη. Όταν φθάνουν στα Μουδανιά το πρωτόκολλο στις 22 Σεπτεμβρίου 1922 είχε υπογραφεί από τις Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία) άνευ συμμετοχής Ελλήνων. Ο Βενιζέλος στέλνει το ακόλουθο τηλεγράφημα "ανακοινώσατε, παρακαλώ, τηλεγράφημα εις πληρεξουσίους Ανατ. Θράκης απωλέσθη ατυχώς δι' Ελλάδα και επανέρχεται εις άμεσον κυριαρχίαν Τουρκίας. Επιπλέον υποχρεούμεθα να εκκενώσουμε από τούδε Θράκην…" Μετά την υπογραφή των πρωτοκόλλων ο ελληνικός στρατός διατάσσεται ενός 15ημερών εκκενωθεί η Ανατολική Θράκη με απόσυρση δυτικά του Έβρου. Οι συμμαχικές δυνάμεις 30 ημέρες μετά την εκκένωση της Ανατ. Θράκης από τους κατοίκους, μεταβιβάζουν την πολιτική εξουσία στις τουρκικές αρχές. Πανικός κυριαρχεί στους ντόπιους και πρόσφυγες σκέπτονται τον τρόπο φυγής.

Ο υποστράτηγος Γ. Κατεχάκης στις 2 Οκτωβρίου 1922 στην Αδριανούπολη αναλαμβάνει την ρύθμιση αποστολών πλοίων, στη Μήδεια έχουν συγκεντρωθεί 4.000 Έλληνες. Όσοι είναι κοντά στον Εύξεινο Πόντο και Προποντίδα θα αποχωρούν από τα λιμάνια Μήδεια, Σηλυβρία και Ραιδεστό. Από τον Εύξεινο Πόντο 100.000, αλλού 30.000 περιμένουν. Άλλοι θα συγκεντρώνονται στο σιδηροδρομικό σταθμό 40 Εκκλησιών και Αρκαδιούπολης είναι αδύνατον να περιγραφεί ένας σπαραγμός θρήνου και οδυρμού της τραγικής συμφοράς, η βροχή ραγδαία, το χαλάζι χονδρό χτυπούσε τους άτυχους που αναζητούσαν την τύχη τους φεύγοντας για να σωθούν στην Ελλάδα.

Στις 18 Οκτωβρίου 1922 στις 10 το πρωί ένας Λόχος Στρατού του 5ου Συντάγματος του Πεζικού υπό τον λοχαγό Δημ. Γιαννουκάκο και παρουσία συμβολικού τουρκικού αγήματος, είναι υποχρεωμένος να κατεβάσει την ελληνική σημαία. Η ελληνική σημαία κατεβαίνει σιγά - σιγά, ενώ αξιωματικοί και οπλίτες με μάτια δακρυσμένα με κόπο συγκρατούνται για να μη ξεσπάσουν σε γοερό κλάμα, για την παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης χωρίς πόλεμο.

Τίθεται το γιατί; Γιατί; Το μεγάλο ερωτηματικό. Γιατί αμαχητί να χαρίσουμε την ελληνικότατη Ανατολική μας Θράκη; Γιατί να χαρίσουμε την ιστορική γης μας χωρίς μια σφαίρα να πέσει; Γιατί ο εθνικός διχασμός των πολιτικών να φέρει την καταστροφή; Με ποιο δικαίωμα οι σύμμαχοι να χαρίσουν την Ανατολική μας Θράκη τα 3/9 στους Τούρκους;

Η 18η Οκτωβρίου είναι ημέρα μνήμης για την σκλαβωμένη πατρίδα μας, την Ανατολική μας Θράκη. Είναι ημέρα εθνικής αυτογνωσίας αλλά και περισυλλογής γιατί και σήμερα οι ημέρες είναι κρίσιμες.

Ας έχουμε αυτογνωσία της καταστάσεως και ετοιμότητα να ορθώσουμε με πίστη στον παντοδύναμο Θεό το "Μολών Λαβέ" αν χρειασθεί, για το υπόλοιπο 1/9 της ελληνικής μας Θράκης, των νήσων, στεριάς και θάλασσας και όχι μια υπογραφή γιατί ο θέλουν άλλοι.