100 χρόνια ύπαρξης της Καλλιθέας Νομού Ροδόπης

Ένας οικισμός αμιγώς κιζδερβενιώτικος που δημιουργήθηκε από τους πρόσφυγες της μικρασιατικής καταστροφής

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια ύπαρξης του χωριού Καλλιθέας του Νομού Ροδόπης. Ένας οικισμός αμιγώς κιζδερβενιώτικος που δημιουργήθηκε από τους πρόσφυγες της μικρασιατικής καταστροφής…μιας ζοφερής περιόδου της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας το διάστημα 1919-1924… συμβάλλοντας στην πολιτισμική ανάπτυξη του τόπου.

-Η ιστορία της φυλής των Κιζδερβενιωτών ξεκινά από την βυζαντινή Αχρίδα 10 χιλιόμετρα από τις Πρέσπες και κατάγονταν από την αρχαία ελληνική φυλή των Δεσσαρητών.

-Γύρω στο 1470, οι 30 περίπου οικογένειες Ελλήνων με εντολή του Μωάμεθ Β’ μετακινήθηκαν και εγκαταστάθηκαν σε μια περιοχή της Μικράς Ασίας που βρίσκονταν σ’ ένα φυσικό πέρασμα μεταξύ τεσσάρων βουνών σε ακτίνα 30 χιλιομέτρων, κοντά στη Νικομήδεια. Εκεί υπήρχε ένα τεράστιο βυζαντινό χάνι όπου ξεκινούσε η λιθόστρωτη λεωφόρος Βαγδάτης που ένωνε την Κωνσταντινούπολη με την Βαγδάτη!

-Αυτή η ιστορική οδός συνέβαλε στην πρόοδο και την ανάπτυξη του χωριού μαζί με το μεγαλοπρεπές χάνι που διέθετε 150 δωμάτια και πάνω από 1.500 άτομα.

-Λόγω λοιπόν και της πλεονεκτικής θέσης του φιλοξενούσε μεγάλες προσωπικότητες της εποχής και ανθρώπους διαφορετικών λαών.

-Το οθωμανικό κράτος προέβλεψε φρουρά δέκα κοριτσιών και δέκα ανδρών να το περιφρουρούν συστηματικά με έμφαση στις ταχυδρομικές χρηματαποστολές, που κινδύνευαν από τους ληστές.

-Σε μια συμπλοκή με τους αδίστακτους ληστές της εποχής, σκοτώθηκε ένα κορίτσι φρουρός. Ο Σουλτάνος μόλις πληροφορήθηκε την ηρωική πράξη του κοριτσιού, με φιρμάνι παραχώρησε στον οικισμό το χάνι και μια έκταση 300 τετραγωνικών χιλιομέτρων απαλλάσσοντάς τους από τον κεφαλικό φόρο. Έκτοτε τιμητικά ο οικισμός ονομάστηκε ΚΙΖ-ΔΕΡΒΕΝΤ από το Κιζ (κορίτσι) και το Δερβέντ (στενό πέρασμα).

-Οι κάτοικοι ασχολούνταν με την γεωργία, την κτηνοτροφία, την παραγωγή κάρβουνου ενώ ως κυρία απασχόληση είχαν την σηροτροφία γι αυτό και τα σπίτια τους ήταν διώροφα και τριώροφα όπου στο πάνω όροφο εκτρέφανε τους μεταξοσκώληκες φτιάχνοντας το καλύτερο μετάξι της περιοχής! Μέχρι και σήμερα κατασκευάζουν μεταξένια χαλιά ανωτέρας ποιότητας.

-Στην πλατεία υπήρχαν τεράστια πλατάνια σώζεται ακόμα ένα τέτοιο…ενώ κάθε Κυριακή γινόταν ξακουστό παζάρι όπου συνέρρεαν κόσμος από την ευρύτερη περιοχή, και γινόταν οι πιο σημαντικές αγοραπωλησίες! Επίσης υπήρχε και η φημισμένη Βρύση «Μπας Τσεσμέ».

-Η Εκκλησία του χωριού ήταν η Αγία Παρασκευή ενώ υπήρχε κι ένα παρεκκλήσι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Οι ιερείς έψελναν στην ελληνική γλώσσα. Η Δημογεροντία ήταν η πολιτική αρχή που εκπροσωπούσε την κοινότητα!

-Το προφορικό γλωσσικό ιδίωμα των Κιζδερβενιωτών είναι κράμα πολλών γλωσσών όπως σερβικών, ρωσικών, αρβανίτικων, με ένα μεγάλο μέρος ελληνικών και για αυτό το λόγο ονομάστηκε κοινώς τρακατρούκικα!

-Στο Κίζδερβεν λειτουργούσε και επταθέσιοδιώροφου σχολείο από το 1884.

-Οι Κιζδερβενιώτες είχαν πάντα ελληνική συνείδηση και το απέδειξαν στην ιστορία τους. Συμμετείχαν και υποστήριξαν την ελληνική επανάσταση του 1821 οικονομικά και ως μέλη της Φιλικής Εταιρείας!

-Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους αρνούμενοι να πολεμήσουν στο πλευρό των Τούρκων, πολλοί διέφυγαν στην Ελλάδα. Όσοι έμειναν στρατολογήθηκαν από τους Τούρκους στα σκληρά Τάγματα Εργασίας, υπέφεραν τα μέγιστα και μόνο το 2% επέστρεψαν πίσω…

-Το 1919 στην απογραφή το χωριό είχε 650 οικογένειες με 2800 κατοίκους!

-Στις 14 Σεπτεμβρίου 1920 ημέρα γιορτής του Τίμιου Σταύρου ενώ ήταν όλοι σχεδόν στην εκκλησία περί τους 3000 Τσέτες επιτέθηκαν στο χωριό. Οι Κιζδερβενιώτες ήταν προετοιμασμένοι και τους αντιμετώπισαν γενναία, τους κατατρόπωσαν με μόνο 6 απώλειες έναντι 100!Αποφασίζουν τότε να εγκαταλείψουν το χωριό άμεσα πηγαίνοντας στο Παζάρκιοι όπου ήταν ο Ελληνικός Στρατός. Οι Τσέτες επέστρεψαν και κατέστρεψαν καίγοντας ολοσχερώς το χωριό που άνθιζε για 400 χρόνια!

• Οι πρόσφυγες δυο χρόνια περιπλανώνταν με την ελπίδα να ξαναγυρίσουν πίσω στον τόπο τους, αλλά όταν επήλθε οριστικά η καταστροφή της Μικράς Ασίας αρχίζει και γι αυτούς ο δρόμος της προσφυγιάς…
  
  -Από τα λιμάνια της Κίου και των Μουδανιών αποβιβάζονται απέναντι στην Ραιδεστό και την Σηλυβρία και λίγες μέρες μετά με τρένο καταφθάνουν στην Ελλάδα και σταματούν εδώ στην Κομοτηνή!
  
  -Με πρωτοβουλία της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων αρχικά φιλοξενούνται σε μουσουλμανικά κυρίως χωριά.
  
  -Τέλη Σεπτέμβρη του 1924 ένας μεγάλος όγκος Κιζδερβενιωτών φεύγει για χωριά της Ξάνθης,της Δράμας, των Σερρών, του Κιλκίς, της Πέλλας, της Χαλκιδικής, της Θεσσαλονίκης και μερικοί στην Αθήνα!
  
  -Άλλοι μένουν στην Ροδόπη και αρχές του 1925 χτίζεται το χωριό Καλλιθέα από το ελληνικό κράτος δίνοντας τους σπίτια, χωράφια και ζώα ώστε να αποκατασταθούν οι 84 οικογένειες προσφύγων Κιζδερβενιωτών.
  
  -Συγχρόνως αρκετοί πηγαίνουν και σε αλλά χωριά όπως Ροδίτη, Ασώματοι, Πάνδροσο, Έβρενο, Αμβροσία και κάποιοι στην πόλη της Κομοτηνής!
  
  -Η Καλλιθέα σε μια εύφορη τοποθεσία με το κανάλι και τον ποταμό Φυλλιουρήμόλις 11 χιλιόμετρα από την Κομοτηνή και 25 χιλιόμετρα από Σάπες θεωρείται ως ενδιαφέρον τόπος για τους νεοφερμένους πρόσφυγες…
  
  -Το 1926-27 δίνονται και οι τίτλοι χωραφιών στους Καλλιθιώτες και προσαρτάται στην Κοινότητα Αμαράντων Ροδόπης και από το 2011 με τον νόμο Καλλικράτη υπάγονται στο Δήμο Μαρώνειας - Σαπών!
  
  Οι Καλλιθιώτες τον πρώτο καιρό με τον πόνο που κουβαλούσαν στην ψυχή τους που άφησαν τα πάντα ζούσαν ζοφερές στιγμές αναμνήσεων, έχασαν την σειρά τους, ζούσαν μέσα στην ταλαιπωρία προσπαθώντας να ορθοποδήσουν εξ αρχής.
  
  Τα παιδιά τους δεν πήγαιναν σχολείο και μέσα σ' όλα αυτά… μάστιζαν οι αρρώστιες, υπέμειναν ανείπωτες δοκιμασίες…αλλά με πείσμα, θέληση, πίστη στο Θεό και τις δυνάμεις τους δούλεψαν σκληρά με τους αγρούς, τα ζώα και τα σπίτια τους και έχτισαν ξανά την ζωή τους!
  
  -Η μόνη τους παρηγοριά και χαρά στα πρώτα χρόνια ήταν κάθε Τρίτη να συγκεντρώνονται από τα διαφορά χωριά στο παζάρι της Κομοτηνής. Το στέκι τους ένα καφενείο δίπλα στο Δημαρχείο όπου παρηγορούσαν ο ένας τον άλλο και κάνοντας σχέδια για το μέλλον τους.
  
  -Πρόκοψαν, συνέβαλαν συγχρόνως στην οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής.
  
  -Μετέφεραν τον πολιτισμό τους, τους χορούς τους, τα ήθη και έθιμα τους! -Δεν ξέχασαν την γλώσσα τους που μιλούσαν συγχρόνως με την ελληνική! - Τα πρώτα χρόνια είχαν την δική τους ενδυμασία που με το πέρασμα των χρόνων αναπροσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα αλλά πάντα φώλιαζε στην ψυχή τους η αγάπη στην παράδοση,τις αλησμόνητες πατρίδες, τα ιερά χώματα των προγόνων τους.
  
  -Τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας ήταν ότι οι Κιζδερβενιώτες τηρούσαν όλα τα έθιμα και τις παραδόσεις τους τις γιορτές, τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά, στους Αρραβώνες, τους Γάμους με τα προικιά της νύφης αλλά δεν ξεχνούσαν και τους κεκοιμημένους τους ειδικά το Σάββατο πριν του Αγίου Δημητρίου!
  
  -Κράτησαν την πεντανόστιμη παραδοσιακή διατροφή με τα περίφημα μπουρέκια, τους γκιουζλεμέδες, τα κεφτεδάκια «ερμενιοτο» αλλά και την βασιλόπιτα και το κόκορα πιλάφι με φλουρί την Πρωτοχρονιά.
  
  -Έχτισαν με κόπο την εκκλησία στήριγμα της πίστης τους …ήταν το πρώτο μέλημα …φάρος παρηγοριάς και ελπίδας τους …αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου για να αντέξουν και άντεξαν!!!
  
  -Τις πρώτες δεκαετίες ασχολήθηκαν με την παραγωγή καπνού, σιταριού, κτηνοτροφίας…έγιναν οικοδόμοι και αργότερα έδωσαν έμφαση στην μόρφωση!
  
  -Η Καλλιθέα ανέδειξε καλούς, αξιοπρεπείς, δυναμικούς ανθρώπους επαγγελματίες επιχειρηματίες, επιστήμονες, στην Ελλάδα και το εξωτερικό! Πολλοί διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του χωριού αυτά τα 100 χρόνια!
  
  -Αρχές της δεκαετίας του ‘60 η μεγάλη φτώχεια έδιωξε πολλούς Καλλιθιώτες στην Κομοτηνή, στην Αθήνα αλλά και στο εξωτερικό! Συγχρόνως όμως διατήρησαν τα πατρικά τους σπίτια όπου φρόντισαν και αναστήλωσαν!
  
  -Το διώροφο σχολείο γεμάτο μαθητές με δραστήριους δασκάλους, με εκδηλώσεις στην αυλή του, η εκκλησία γεμάτη πιστούς με ένα καλοσυνάτο ιερέα με μελωδική φωνή, αλλά και το ξακουστό πανηγύρι το 15Αυγουστο με διοργανωτή το καφενείο του χωριού στο προαύλιο της εκκλησίας, που κρατούσε δυο μέρες με φανταστικό γλέντι!
  
  -Φυσικά δεν έλειπαν και οι κόντρες, των μικρών κοινωνιών, οι δοκιμασίες, η αλληλεγγύη που συνέθεταν ένα χωριό γεμάτο ζωή!
  
  -Αρχές της δεκαετίας του ‘90 μια ομάδα νεαρών αποφάσισε να δημιουργήσει ένα σύλλογο με έδρα το άδειο σχολείο για την προώθηση της φυλής μας και να τιμήσει τους πεσόντες στις 14 Σεπτέμβρη επιμνημόσυνη δέηση στο ηρώο που φτιάξανε! Αυτό καθιερώθηκε ετησίως.
  
  -Δημιουργήθηκε επίσης ένα λαογραφικό μουσείο κάτω στο υπόγειο του σχολείου με ανεκτίμητης αξίας είδη αλλά μια φωτιά δυστυχώς δεν άφησε τίποτα στο πέρασμα της…
  
  -Τα τελευταία όμως χρόνια επήλθε παρακμή στο χωριό, ερήμωση, εγκαταλείφθηκε. Στυλοβάτης ο Σύλλογος Κιζδερβενιωτών Μικρασιατών Ροδόπης που εργάζεται αδιάκοπα για να κρατήσει ζωντανή την ιστορία και τις αξίες των Κιζδερβενιωτών, οργανώνοντας εκδηλώσεις, συναντήσεις και δράσεις που αναδεικνύουν την πλούσια κληρονομιά μας!
  
  -Η ιστορία που γράφτηκε από τους προγόνους μας πριν το 1922 στην Μικρά Ασία και μετά το 1924 μέχρι σήμερα στην Καλλιθέα και γενικά στην Ελλάδα και τιμώντας την ιστορία, την λαογραφία των προγόνων μας που άφησαν το δικό τους σεντούκι με τον θησαυρό που κουβαλάμε όλοι μας!