Αμβροσία: Με ρίζες ορισμένων από την αρχαία Θρακική φυλή των Οδρυσών, άλλων από την Μεσσήνη της Πελοποννήσου και καταγωγή όλων από την Αν. Θράκη (Β’ Μέρος) | xronos.gr
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΡΟΔΟΠΗΣ

Αμβροσία: Με ρίζες ορισμένων από την αρχαία Θρακική φυλή των Οδρυσών, άλλων από την Μεσσήνη της Πελοποννήσου και καταγωγή όλων από την Αν. Θράκη (Β’ Μέρος)

06/03/21 - 9:00
342342-11.jpg

Σαρακατσάνοι, με καταγωγή από την Σερβία, την Βουλγαρία και τα Τσελιγκάτα της Δράμας Γράφει ο Παράσχος Ανδρούτσος   

Από το 1952 μέχρι και το 1975 εγκαταστάθηκαν στην Αμβροσία και ορισμένες οικογένειες Σαρακατσάνων. 21 είναι τα σόγια που εγκαταστάθηκαν και είναι τα εξής: Γιάτσος, Νάκος, Παχούμης, Τσιλιγγίρης, Τζελέπης, Γκράνας, Μάστορας, Σφέτσας, Μπαλάσκας, Στούρος, Ζέκος, Ζαβός, Καραβαγγέλης, Φλώρος, Μπλούχος, Μπάτζιος, Κοτζαμπάσης, Λεπίδας, Μίγγος, Κονιαρής και Καρακώστας.

Από τα Τσελιγκάτα των βουνών της Δράμας από το Τσελιγκάτο του Κάρλοβου (Καραγιάννη) που είχε 60 οικογένειες, 18.000 γίδια και 200 άλογα, κατάγονται οι οικογένειες των Γιάτσου Απόστολου, Νικόλα και Γιάννου. 

Από το Τσελιγκάτο του Γκούρτσα που είχε 4 οικογένειες, 1000 γιδοπρόβατα και 15 άλογα κατάγεται η οικογένεια του Φλώρου Γιάννη.

Από το Τσελιγκάτο του Βασίλη Γραβάνη που είχε 60 οικογένειες, 17.000 γιδοπρόβατα και 300 άλογα, κατάγεται η οικογένεια του Γκράνα Γιώργου και Χρήστου.

Από το Τσελιγκάτο του Καραγιάννη (Κατσαντώνη) που είχε 5 οικογένειες, 1.000 γιδοπρόβατα και 20 άλογα κατάγεται η οικογένεια του Καραβαγγέλη Βαγγέλη και τα παιδιά του Δημήτρης, Γιάννος και Δήμος.

Από το Τσελιγκάτο του Θ. Παχούμη που είχε 25 οικογένειες, 6.000 γιδοπρόβατα και 100 άλογα κατάγονται και οι οικογένειες των Παχούμη Θεόδωρου, Μήτρου και Γιώργου, του Νάκου Χρήστου, του Κονιαρή Μήτρου και του Καρακώστα Κώστα (γαμπρός Παχουμέϊκος). Οι Νακέοι επειδή ορφάνεψαν από μικρή ηλικία τους πήραν στο Τσελιγκάτο των Παχουμαίων που ήταν αδέλφια της μάνας τους και γι' αυτό ακολουθούσαν πάντα το Τσελιγκάτο των Παχουμαίων μέχρι την εγκατάστασή τους στην Αμβροσία. Από αυτούς τους Νακέους κατάγεται και ο Χρήστος Νάκος αντιδήμαρχος Παιδείας του Δήμου Κομοτηνής και ο πρώτος Σαρακατσάνος αντιδήμαρχος στο Δήμο μας.

Από το Τσελιγκάτο του Δ. Τζελέπη που είχε 35 οικογένειες, 18.000 γιδοπρόβατα και 250 άλογα κατάγεται και η οικογένεια του Τζελέπη Χρήστου και τα παιδιά του Μήτρος, Θόδωρος και Τάσος.

Από το Τσελιγκάτο του Τσιλιγγίρη Βασίλη που είχε 50 οικογένειες, 13.000 γιδοπρόβατα και 250 άλογα κατάγεται και η οικογένεια του Τσιλιγγίρη Σπύρου. 

Φημισμένο Τσελιγκάτο είχε και ο τσέλιγκας Χρήστος Παχούμης. Το Τσελιγκάτο των Παχουμαίων έζησε αρκετά χρόνια πριν από το 1900 στο Κάρλοβο της Βουλγαρίας, οπότε το 1920 έφυγαν από εκεί και ήλθαν στους Λαχανάδες Κιλκίς και κατόπιν Σέρρες - Δράμα, όπου διαλύθηκε το Τσελιγκάτο και είχε ο καθένας τα δικά του ζώα. Οι Παχουμαίοι ήταν δύο αδέλφια και είχαν από 3.000 πρόβατα ο καθένας. Ο Χρήστος Παχούμης που ήταν και τσέλιγκας στις 15-3-1918 ταξιδεύοντας με το τρένο από την Βουλγαρία για Αδριανούπολη, όταν έφτασε στην περιοχή που βρισκόταν τα πρόβατά του, είδε πολύ χιόνι και αποκλεισμένα τα πρόβατά του, τότε πήδηξε από το τρένο και σκοτώθηκε. Τα παιδιά του εγκαταστάθηκαν στο Παλλάδιο, ενώ του αδελφού του Ιωάννη στην Αμβροσία. Οι Παχουμαίοι μετά το 1920 μπήκαν στο Τσελιγκάτο του Β. Τσιλιγγίρη. 

Ο Στέργιος Στούρος του Αποστόλου γεννήθηκε το 1904 στο Σκυλιντήρ Κιλκίς. Ο πατέρας του γεννήθηκε το 1847 στα Ορμήλια Χαλκιδικής. Πέθανε το 1940, 93 ετών. Μέχρι το 1908 ζούσαν στα χωριά της Χαλκιδικής. Το 1909 εγκαταστάθηκαν κοντά στο Στίπ της Σερβίας. Στη Σερβία έζησαν μέχρι το 1918 οπότε πέρασαν στην Στάρα Ζαγόρα της Βουλγαρίας. Εκεί ξεχείμασαν ένα χρόνο. Το καλοκαίρι βγήκαν επάνω στο βουνό Στάρα Πλάνητα.

Το 1918 ήλθαν και ξεχείμασαν στην Βαμβακιά Σερρών. Σε λίγο έφυγαν και πέρασαν ξανά στην Σερβία. Εκεί παρέμειναν μέχρι το 1943. Το 1943 έμειναν στο χωριό Φιλλύρα Σερρών. Όταν ήλθαν οι αντάρτες τους έδιωξαν από εκεί και πήγαν στην Αναγέννηση Σερρών, όπου έζησαν μέχρι το 1952. Από το 1952 και μετά εγκαταστάθηκαν στην Αμβροσία. Κράτησαν λίγα πρόβατα και αγόρασαν χωράφια. Ο Στέργιος Στούρος, είχε δύο γιους που εγκαταστάθηκαν στην Αμβροσία, και τέσσερα κορίτσια. Ο παππούς του Στέργιου, Σταύρος, ονομαζόταν Τυχάλας. Επειδή όμως κύλαγε στούρνες (μεγάλες πέτρες), οι τσελιγκάδες τον ονόμασαν Στούρο.

Ο Χρήστος Νάκος γεννήθηκε το 1884 στο Πανά κιοϊ Αν. Θράκης. Ο πατέρας του Θεόδωρος γεννήθηκε το 1861 στην Αν. Θράκη, πέθανε το 1904. Οι οικογένειες των Νακέων τον χειμώνα ξεχείμαζαν στις Φέρες και το καλοκαίρι στο Σιδηρόνερο Δράμας. Το 1942 έφυγαν από τις Φέρες και πήγαν στο Καλαμπάκι της Δράμας. Το 1952 εγκαταστάθηκαν στην Αμβροσία.

Ο Γιάννης Φλώρος γεννήθηκε το 1902 στο Μποτάκ Βουλγαρίας. Έζησε με τους γονείς του μέχρι το 1920 στην Βουλγαρία. Τα καλοκαίρια περνούσαν στο Σαμάκοβο, τον χειμώνα ξεχείμαζαν στην Τσαντό της Αν. Θράκης. Από το 1920 μέχρι το 1925 έμεναν ανάμεσα στο Διδυμότειχο και στο Σουφλί. Ακολούθως έφυγαν και πήγανε στα Κήρια Δράμας, όπου έμειναν μέχρι το 1952. Το 1953 εγκαταστάθηκαν στην Αμβροσία. Ο παππούς του ήταν από τα μέρη της Φλώρινας. Επί Αλή Πασά τους κάψανε τα σπίτια και αναγκάστηκαν να φύγουν και πέρασαν στην Βουλγαρία. Έτσι τους έδωσαν το επώνυμο Φλώρος, επειδή ήταν από τα μέρη της Φλώρινας. 

Η αιτία που πουλήσανε τα πρόβατά τους και εγκαταστάθηκαν στην Αμβροσία, ήταν ότι δεν έμεινε μέρος για βοσκή και οι αντάρτες συνέχεια τους έπαιρναν με την βία τα πρόβατα. Και για να μη τα φάνε όλα, σκέφτηκαν και τα πούλησαν για να αγοράσουν λίγα χωράφια διαμένοντας στον κάμπο. Τα πρόβατα τα πούλησαν τότε προς 300-350 δρχ το ένα και με τα λεφτά που πήρανε αγοράσανε χωράφια στην Αμβροσία με τρεις χρυσές λίρες το στρέμμα (170 δρχ η λίρα).

Στην Αμβροσία και παντού οι Σαρακατσάνοι που κατάγονταν από την Αν. Θράκη λέγονται "Πολίτες" λόγω της γειτνίασης με την Κωνσταντινούπολη. Όσοι κατάγονται από την Βουλγαρία λέγονται "Βουλγαρινοί" και όσοι κατάγονται από την Σερβία λέγονται "Σερμπιάνοι". Στην Αμβροσία Σερμπιάνοι είναι οι εξής οικογένειες: Ζέκου Ανδρέα, Δημητρίου, Ιωάννη, Κωνσταντίνου. Μπλούχου Στέργιου, Χρήστου, Δημητρίου και Πέτρου. Ζαβού Ε. Γρηγορίου, Ζαβού Ι. Γρηγορίου, Στούρου Ιωάννη, Αποστόλου, Στέργιου και Ανδρέα.

Δύο ήταν τα μεγαλύτερα Τσελιγκάτα των Σερμπιάνων της Αμβροσίας, του Μπλούχου Ιωάννη και του Μπαλάσκα Βασίλειου που μέχρι το 1941 οι Σέρβοι δεν τους δημιουργούσαν προβλήματα. Το 1941 όμως οι συνθήκες άλλαξαν. Δύο από τα Τσελιγκάτα έφυγαν από τα βουνά της Σερβίας και πήγαν στα βουνά της Βουλγαρίας. Σ' αυτά τα μέρη, έζησαν μέχρι το 1944. Το καλοκαίρι βόσκαγαν στα βουνά της Βουλγαρίας και το χειμώνα κατέβαιναν σε χωριά του νομού Σερρών.

Το Τσελιγκάτο του Μπλούχου Ιωάννη είχε 25 οικογένειες, και 7.000 πρόβατα, το 1944 το Τσελιγκάτο έφυγε από την Βουλγαρία και εγκαταστάθηκε στην Ροδόπολη και Καρπερό Σερρών. Μέχρι το 1946 έμειναν χειμώνα - καλοκαίρι στα χωριά αυτά. Το 1953 έφυγαν και εγκαταστάθηκαν στην Αμβροσία και στην Σάλπη. Εδώ αγόρασαν χωράφια, το 1970 πούλησαν όλα τα πρόβατα και άρχισαν να ασχολούνται ολοκληρωτικά με την γεωργία.

Στα σύνορα των χωραφιών του χωριού, όλα τα χρόνια ειδικά πριν γίνει ο αναδασμός υπήρχαν χιλιάδες αυτοφυή φυτά ινδικής κάνναβης. Αυτά τα φυτά μέχρι την δεκαετία του 1950 τα έσπερναν λίγο πιο πάνω εκεί δίπλα στον Τραύο Ποταμό οι κάτοικοι της Αιγείρου που με αυτά έκαναν στρωσίδια για τα σπίτια τους. Το ποτάμι όμως όταν πλημμύριζε παρέσερνε τους σπόρους των φυτών αυτών που έπεφταν ανεξέλεγκτα από αυτά γεμίζοντας τα χωράφια της Αμβροσίας όπως και της Σάλπης. Πριν πολλά χρόνια είχε γίνει και μια εκπομπή από την τηλεόραση για τα αυτοφυή αυτά φυτά. Τότε βλέποντάς τα τρεις επιτήδειοι από την Αθήνα ήλθαν και άρχισαν να τα μαζεύουν. Έγιναν όμως αντιληπτοί από την Ασφάλεια Κομοτηνής και συνελήφθησαν με 5 κιλά χασίς. 

Στην Αμβροσία στις 14-8-1924 συστάθηκε η Κοινότητα Αμβροσίας και στις 4-12-1997 καταργήθηκε και προσαρτήθηκε στον Δήμο Ιάσμου. Στο χωριό υπάρχουν δύο σύλλογοι, ο Σύλλογος Ακρίτες Αμβροσίας και ο Σύλλογος Γυναικών Αμβροσίας και οι δύο σύλλογοι με διάφορες εκδηλώσεις προσπαθούν να κρατήσουν τα ήθη και έθιμα όλων των κατοίκων του χωριού.

Πηγές
Παναγιώτης Τσελεπίδης
Δήμητρα Γιάτσου
Ανέστης Σχοινάς
Πέτρος Γεωργατζής - Προξενικά Αρχεία Θράκης
Διονύσης Μαυρογιάννης - 
Οι Σαρακατσάνοι της Θράκης
Γιώργος Τσαούσης - 
Σαρακατσάνικα Τσελιγκάτα 
στα βουνά της Δράμας

Ακολουθήστε το xronos.gr στο Google News

Ροή Ειδήσεων

xronos
xronos.gr