Η Αυτόνομη Δημοκρατία Δυτικής Θράκης των 56 ημερών

Ποια ήταν η "Αυτόνομη Δημοκρατία Δυτικής Θράκης των 56 ημερών" και ποια η ιστορία της, θα δούμε παραθέτοντας στο παρακάτω άρθρο γεγονότα της εποχής. 

Τον Οκτώβριο του 1912 ολόκληρη η Θράκη καταλαμβάνεται από τους Βουλγάρους. Την 14η Ιουλίου του 1913 το Σύνταγμα Κρητών εισέρχεται στην Ροδόπη ως ελευθερωτής. Όμως στις 13 Αυγούστου 1913 τα απελευθερωτικά στρατεύματα εγκαταλείπουν την πόλη. Μάλιστα ο Κρητικός λοχίας Γιώργος Παπαηλιάκης πήρε μαζί του και την σημαία από το Διοικητήριο κατά την αποχώρηση. Πρόκειται για τη σημαία που η Αδελφότητα Κυριών και Δεσποινίδων Κομοτηνής "Η Ροδόπη" έφτιαξε και παρέδωσε στο Σύνταγμα Κρητών αμέσως με την είσοδό τους. Η σημαία τοποθετήθηκε στο Διοικητήριο όπου κυμάτιζε μέχρι να υποσταλεί. Γίνεται η αναγκαστική αποχώρηση του ελληνικού στρατού, λόγω της συνθήκης του Βουκουρεστίου, που ορίζει ότι η Δυτ. Θράκη παραχωρείται στην Βουλγαρία.

Ο μητροπολίτης Χρύσανθος και αργότερα αρχιεπίσκοπος Ελλάδος, συναντάται με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και του αναπτύσσει την υπόθεση της Αυτονομίας της Δυτικής Θράκης. Ο Βενιζέλος του απαντά ότι θεωρεί το θέμα κλεισμένο και αμετάκλητη την υπαγωγή της Δυτικής Θράκης στους Βουλγάρους, σύμφωνα με την συνθήκη του Βουκουρεστίου. Ένα κείμενο το οποίο υπογράφεται από τον Χρύσανθο, τον μητροπολίτη Τραπεζούντος Νικόλαο και τον μητροπολίτη Διδυμοτείχου Φιλάρετο, γραμμένο στην γαλλική γλώσσα, απευθύνεται στις Μεγάλες Δυνάμεις. Προτείνουν η Δυτική Θράκη να ενωθεί με την Ελλάδα ή να αποτελέσει κράτος απολύτως αυτόνομο και ουδέτερο προκειμένου να μην παραχωρηθεί στους Βουλγάρους.

Ο πληθυσμός της Θράκης φοβούμενος έκτροπα από τους Βουλγάρους, με ελληνοτουρκική έμμεση παρέμβαση και με την συνδρομή ντόπιων Ελλήνων χριστιανών και μουσουλμάνων, ανακήρυξε την αυτονομία της τον Αύγουστο του 1913. Ως φρούραρχος της πόλης τοποθετήθηκε Έλληνας χριστιανός. Το αυτόνομο αυτό μικρό προσωρινό κράτος διατηρήθηκε πολύ λίγο, 56 ημέρες, από 31 Αυγούστου έως τις 25 Οκτωβρίου του 1913.

Ονόματα με τα οποία εμφανίσθηκε η Αυτόνομη Δημοκρατία ήταν: 1) The Autonomies Covernment Inscription, 2) Thrase Interallie, 3) Mauaresi Hykumet (προσωρινή κυβέρνηση), 4) Hukumet Musteklisi (αυτόνομη κυβέρνηση). Πουθενά δεν αναφέρεται ως "Τουρκική Δημοκρατία" όπως θέλουν κάποιοι για δικούς τους λόγους να την ονομάζουν στα νεώτερα χρόνια.

Το αυτόνομο αυτό κράτος περιελάμβανε όλη την λεγόμενη Δυτική Θράκη, από τον Έβρο μέχρι τον Νέστο ποταμό συμπεριλαμβανόμενο μέρος της νότιας βουλγαρικής Ροδόπης.

Το κίνημα εκδηλώθηκε πρώτα στην βουλγαρική νότια Ροδόπη, στις περιοχές του Κρούμοβγκραντ, στο Μομτσίλοβγκραντ και στο Κάρτζαλι μεταξύ 16 και 19 Αυγούστου του 1913. Οι κινηματίες κατέλαβαν την Κομοτηνή στις 31 Αυγούστου και την Ξάνθη την 1η Σεπτεμβρίου 1913. Αμέσως μετά ίδρυσαν με κέντρο την Κομοτηνή την προσωρινή κυβέρνηση Δυτικής Θράκης. Η κυβέρνηση αυτή ήλεγχε από τις 2 Οκτωβρίου και το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Στην Ξάνθη στο Δαρί - Δαρί (Ζλάτογκραντ), Ορτάκιοϊ διορίστηκαν "προσωρινοί κυβερνητικοί διοικητές" ενώ στην Αλεξανδρούπολη Έλληνας δήμαρχος. Τότε συμφωνήθηκε η ισότιμη συμμετοχή του χριστιανικού και του μουσουλμανικού στοιχείου στην πολιτική, στρατιωτική και διοικητική οργάνωση της περιοχής η οποία διαιρέθηκε σε τρεις τομείς, της Κομοτηνής με πρόεδρο, μουσουλμάνο, καθώς και της Αλεξανδρούπολης και Σουφλίου με Έλληνες προέδρους.

Κυβερνήτης της Αυτόνομης Κυβέρνησης ήταν ο Μεχμέτ Χαφούζ Σαλήχ εφέντη, ως πρόεδρος και μέλη οι Σουλεϊμάν Ασκερή Βέη, Ρεσίτ Βέη, Ρεΐφ Βέη, ο αρχιερατικός επίσκοπος Μαρωνείας και Κομοτηνής Νικηφόρος, ο Αρμένιος Μ. Ταμπακιάν και ο Εβραίος Γιακά Κασαβή, γενικός γραμματέας της ορίσθηκε ο Χαφούζ Γκαλήπ (αργότερα μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου). Το κράτος αυτό διέθετε στρατό, σημαία, εκδόθηκαν γραμματόσημα, διαβατήρια και εφημερίδα. Η συνολική του έκταση ξεπερνούσε τα 8.600 τετραγωνικά χιλιόμετρα ενώ ο πληθυσμός του ανερχόταν σε 500.000 κατοίκους, εκ των οποίων το 50%, δηλαδή 250.000 ήταν Έλληνες και οι υπόλοιποι ήταν Τούρκοι, Πομάκοι, Τσιγγάνοι, Αρμένιοι, Εβραίοι, Βούλγαροι και Λεβαντίνοι.

Αφορμή για την αυτονόμηση της Δυτικής Θράκης, όπως προείπαμε, στάθηκε η υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου το 1913, σύμφωνα με την οποία το κέρδος της Ελλάδος ήταν ότι διπλασίασε την έκταση και τον πληθυσμό της. Η Βουλγαρία όμως κέρδιζε την Δυτική Θράκη και 110 χιλιόμετρα παράλια του Αιγαίου. Βέβαια σε λίγο ξέσπασε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος οπότε στο τέλος η Ελλάδα είχε ακόμη αξιώσεις στα εδάφη εκτός των τότε συνόρων της. Εκείνη την χρονική στιγμή της  συνθήκης του Βουκουρεστίου η απελπισία σε αυτή την προοπτική οδήγησε μερίδα Ελλήνων και μουσουλμάνων της Θράκης να επαναστατήσουν διεκδικώντας την αυτονόμηση της περιοχής τους. Ζητήθηκε μάλιστα βοήθεια από την Ελλάδα και την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Η Ελλάς δεν μπορούσε να βοηθήσει καθώς είχε υπογράψει την Συνθήκη του Βουκουρεστίου, ενώ η Οθωμανική Αυτοκρατορία που δεν είχε κληθεί να υπογράψει την Συνθήκη πρόσφερε βοήθεια στέλνοντας στρατιώτες μεταμφιεσμένους σε χωρικούς. Προκειμένου όμως να ξεκινήσουν επίσημες συζητήσεις για την αυτονόμηση στάλθηκε αντιπροσωπεία Ελλήνων, Εβραίων, μουσουλμάνων και Αρμενίων στην Κωνσταντινούπολη, όπου μαζί με τον Γάλλο πρέσβη έφτιαξαν καταστατικό χάρτη αυτονόμησης. Η Μεγάλη Βρετανία, η Αυστρία και η Ρωσία αρνήθηκαν όμως να συζητήσουν το θέμα ασκώντας πιέσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία να αποσύρει την υποστήριξή της από τους αυτονομιστές.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία απέσυρε την υποστήριξή της προκαλώντας την αγανάκτηση των αυτονομιστών, οι οποίοι κήρυξαν την αυτονομία της Δυτικής Θράκης αγνοώντας τις συμβουλές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας περί του αντιθέτου. Έτσι καθώς μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Κωνσταντινούπολης που υπογράφηκε την 10 Οκτωβρίου 1913 μεταξύ Βουλγαρίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η Βουλγαρία αναγκάσθηκε να αναγνωρίσει την κυριαρχία του Σουλτάνου επί της Ανατολικής Θράκης και της Αδριανούπολης και ο Σουλτάνος αναγνώριζε τα σύνορα και την Δυτική Θράκη ως βουλγαρική, οπότε δεν υπήρχαν πολλά περιθώρια βοήθειας.

Κατά το δίμηνο περίπου διάστημα που έζησε το κράτος αυτό, αξιωματικοί από την Τουρκία ηγήθηκαν σε ομάδες Τσετών και προέβησαν στην καταστροφή βουλγάρικων χωριών και περιουσιών καίγοντας την 5-10-13 τα βουλγαρικά χωριά Μοναστήρι και Σισανλή (Ποντίκια) δίπλα στον Κέχρο, φονεύοντας μάλιστα και 42 γυναικόπαιδα.

Οι Έλληνες που είχαν απομείνει στην Δυτική Θράκη τήρησαν ευμενή στάση στο νέο καθεστώς γιατί προτιμούσαν κάθε άλλη διοίκηση, αρκεί να μην ξαναγυρνούσαν οι Βούλγαροι, χωρίς να λάβουν μέρος στην σχηματισθείσα προσωρινή κυβέρνηση. Πολλοί Έλληνες μάλιστα που βρίσκονταν ακόμα πρόσφυγες στους Τοξότες μια και εκεί τους είχαν απελάσει όλους οι Βούλγαροι, γύρισαν πίσω στα σπίτια τους.

Η υπογραφείσα όμως από την Βουλγαρία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης το 1913 ήρε και τα τελευταία εμπόδια και ο βουλγαρικός στρατός εισήλθε πάλι στην Θράκη τον Οκτώβριο του 1913, θέτοντας τέλος στην Αυτόνομη Κυβέρνηση της Δυτικής Θράκης των 56 ημερών. Μέχρι δε το τέλος του 1914 οι Βούλγαροι είχαν εξορίσει ή απελάσει ολόκληρο τον ελληνική πληθυσμό μεταξύ των οποίων και τους οικονομικά ισχυρότερους Κομοτηναίους όπως ο Αθανάσιος Καστανάς, ο Κ. Μαλιόπουλος, ο Δ. Βέτσικας, ο Γιώργος Ματσόπουλος, ο Θεοφάνης Ψάλτης, ο Κ. Θεοχαρίδης και άλλοι. Μέσα στην Κομοτηνή έμειναν μόνο δύο ελληνικές οικογένειες.

Τον Νοέμβριο του 1914 επισκέφτηκε έφιππος μυστικά την Κομοτηνή και το Κόσμιο ο μονάρχης της Βουλγαρίας Φερδινάνδος Α' προκειμένου να δώσει το έναυσμα για νέους διωγμούς κατά των εναπομείναντων Ελλήνων. Εκπονήθηκε μάλιστα και ένα πρόγραμμα μαζικού εποικισμού Βουλγάρων στην Ροδόπη, ενώ κατέλαβαν τις εκκλησίες, τα σχολεία και το Μητροπολιτικό Μέγαρο.

Η βουλγαρική εξουσία στην περιοχή θα διαρκέσει μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου 1919. Το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκει την Βουλγαρία στην πλευρά των ηττημένων. Στην διάσκεψη των Παρισίων (1919-1920) που κατέληξε στην υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων εδαφικές βλέψεις για την Δυτική Θράκη εγείρουν η Ελλάς, η Βουλγαρία και η Τουρκία. Εκεί ακολουθούν παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις και συμμαχίες της κάθε πλευράς με απώτερο στόχο την κυριαρχία στην περιοχή. Οι διαπραγματεύσεις οδήγησαν σε αδιέξοδο.

Στην ιστοσελίδα του τουρκικού υπουργείου Παιδείας το 2007 σε αναφορά του για την "Τουρκική Δημοκρατία της Δυτικής Θράκης" έφτανε κανείς ψάχνοντας προγράμματα επιμόρφωσης Τούρκων που ζουν σε άλλες χώρες. Υπήρχαν προγράμματα για Τούρκους που ζουν στην Βουλγαρία, στην Αλβανία και σε άλλες χώρες. Όμως δεν υπήρχε αναφορά για μουσουλμάνους που ζουν στην Ελλάδα, αλλά για κατοίκους της "Τουρκικής Δημοκρατίας της Δυτικής Θράκης" έχοντας μάλιστα και τον χάρτη της Θράκης με τα τοπωνύμια στην τουρκική γλώσσα. Επίσης υπήρχε η σημαία του "κράτους" που δημιούργησε το τουρκικό υπουργείο Παιδείας.

Τότε μόλις έγινε γνωστή στο ελληνικό υπουργείο αυτή η αναφορά, εστάλη ελληνικό διάβημα το οποίο το τουρκικό υπουργείο το δέχθηκε και υποστήριξε πως πρόκειται για λάθος, και το διόρθωσε σε λίγες ώρες.

Γι' αυτό θα πρέπει το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών να μην καθησυχάζει και να είναι πάντα σε εγρήγορση, μιας και οι Τούρκοι προσπαθούν πάντα να τοποθετούν την περιοχή μας στο τραπέζι των διμερών ελληνοτουρκικών διαφορών για ανύπαρκτα προβλήματα. Άλλωστε ο Μουσταφά Κεμάλ είπε "Με την βοήθεια του Αλλάχ τα νησιά του Αιγαίου πίσω θα πάρω... Την Θεσσαλονίκη και την Δυτική Θράκη εντός των τουρκικών συνόρων θα συμπεριλάβω...".

Το 2013 έλαβε χώρα εκδήλωση για τα "100 χρόνια από την ανακήρυξη της Τ.Δ.Δ. Θράκης" στο ξενοδοχείο Yildiz Park της Κωνσταντινούπολης που διοργανώθηκε από το "Κέντρο Στρατηγικών Ερευνών Ευρασία". Σε αυτήν την εκδήλωση που συμμετείχαν πολλοί επώνυμοι από την Τουρκία και τις γύρω χώρες όπως και από την Δυτική Θράκη εξέφρασαν τις γνωστές "αλυτρωτικές" απόψεις για την μεγάλη Τουρκία από την Αδριατική μέχρι την Κασπία Θάλασσα.

Για την Τουρκία η παρουσία μουσουλμανικής μειονότητας στην Θράκη, σε συνδυασμό με τον μουσουλμανικό πληθυσμό της νότιας Βουλγαρίας, θέλουν να λειτουργεί ως εμπροσθοφυλακή της νεοθωμανικής στρατηγικής για τα Βαλκάνια. Γι' αυτό θα πρέπει να έχουν πάντα γνώση οι φύλακες και να είναι σε εγρήγορση.

Στις γιορτές που διοργανώνονται για τον εορτασμό της ενσωμάτωσης της Δυτικής Θράκης στον ελληνικό κορμό κάθε 14η Μαΐου, πάντα βλέπουμε να συμμετέχουν όλες οι πληθυσμιακές ομάδες χωρίς ίχνους μίσους ή κακίας. Χριστιανοί και μουσουλμάνοι είμαστε ένα ζωντανό παράδειγμα συνύπαρξης με διαφορετικές γλώσσες, θρησκείες και κουλτούρα. Όμως όλοι εμείς που γεννηθήκαμε εδώ μάθαμε να ζούμε αρμονικά και ειρηνικά, πονάμε τον τόπο μας. Γι' αυτό θα πρέπει να τον στηρίζουμε με όλες μας τις δυνάμεις χωρίς να ακούμε έξωθεν σειρήνες. Οι δε σειρήνες να έχουν πάντα στα μυαλό τους και να μην χαίρονται όταν μαλώνουν τα βουβάλια γιατί τότε την πληρώνουν τα βατράχια.

Πηγές:
Ριζοσπάστης 21-03-07
Μηνάς Μηναΐδης Τόμος 5 - Θρακική Επετηρίδα
Ευστρατίου Καλογερέα - Θρακική Επετηρίδα τόμος 8
Ιωάννης Α. Σιγούρος "Ν. Ροδόπης" Εταιρεία Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής
Wikipedia
Xanthipress.com Θ. Εξάρχου
YannisK.wordpress.com
Ανιχνεύσεις Κώντος πικραμένος
TRT NET