Η Βουλγαροκρατία στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (Μέρος τελευταίο) | xronos.gr
ΑΡΘΡΟ

Η Βουλγαροκρατία στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (Μέρος τελευταίο)

10/12/24 - 8:00
Η Βουλγαροκρατία στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (Μέρος τελευταίο)

Γράφει η φιλόλογος Ντίνα Σαμουρκασίδου

1941-1944 Η Βουλγαροκρατία στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, κατά το 1941-1944. Αναφορές ιδιαίτερες στην Κομοτηνή και στο Νομό Ροδόπης. Οι εκτός Ελλάδος αγώνες των Ελλήνων (Ελ Αλαμέιν, Ρίμινι) στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η παρουσίαση των γεγονότων με τη βοήθεια της Ιστορίας, των διαφόρων μορφών της τέχνης, αλλά και με μαρτυρίες, όσων έζησαν τα γεγονότα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12ο - ΟΙ ΜΑΧΕΣ ΣΤΟ ΕΛ ΕΛΑΜΕΪΝ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ
"Να με προσμένεις. / Θάρθω ξανά! / Με υπομονή να καρτεράς, / όταν οι άλλοι λεν' συνειδητά / ν' αρχίσεις να ξεχνάς" αναφέρει ένα απόσπασμα από ρωσικό ποίημα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, γραμμένο στο Μέτωπο, από τον πολεμικό ανταποκριτή, ποιητή και θεατρικό συγγραφέα Κονσταντίν Σιμόνοφ (1915-1979), πως τη γυναίκα την Βαλεντίνα, με την οποία νυμφεύθηκε το 1943.

Η Συμβολή της Ελλάδος στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο δεν περιορίσθηκε μόνον στα ελληνοαλβανικά βουνά και στα Οχυρά της Βόρειας Ελλάδας, αλλά συνεχίστηκε και μετά την κατάληψή της, από τους Γερμανο-Βουλγάρους και Ιταλούς, στα πεδία των μαχών της Μέσης Ανατολής, της Ιταλίας και της Νορμανδίας.

Το φωτογραφικό αρχείο του Πολεμικού μας Μουσείου, στην Αθήνα, μας αποκαλύπτει σκληρές στιγμές από το μέτωπο της Ερήμου, όχι μόνον στην άμμο, αλλά και στον ουρανό και στις θάλασσες και στους καταυλισμούς των Ελλήνων.

Η φράση: Ελ Αλαμέιν, είναι η παραφθορά του ονόματος του Αγίου Μηνά στα Αραβικά. Πρόκειται για την πόλη της Βόρειας Αιγύπτου, που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην έκβαση του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, διότι στην περιοχή αυτή διεξήχθησαν δύο εκτεταμένες μάχες. Στην 1η μάχη τον Ιούλιο του 1942, η προέλαση των δυνάμεων του Άξονα δηλαδή η ναζιστική Γερμανία και η φασιστική Ιταλία, προς την Αλεξάνδρεια ανασχέθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις, που ανάμεσά τους βρισκόταν και η Ελλάδα. Στις επιχειρήσεις συμμετείχε και τμήμα του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος της Μέσης Ανατολής με την 1η Ταξιαρχία υπό τον συνταγματάρχη Παυσανία Κατσώτα (1896 - 1991), η οποία υπαγόταν στην 50η Μεραρχία. Οι Έλληνες συμμετείχαν και στις δύο μάχες. Στην 2η μάλιστα που διεξήχθη από τα τέλη του Οκτωβρίου έως τις αρχές του Νοεμβρίου του 1942, εκτέλεσαν πολλές επιδρομές εναντίον των εχθρικών γραμμών. Μετά την έναρξη της γερμανικής υποχώρησης, η 1η ελληνική ταξιαρχία ανέλαβε την καταδίωξη του εχθρού στον τομέα της, προελαύνοντας σε βάθος 100 χιλιομέτρων.

α. Η σπουδαιότητα της μάχης και του αποτελέσματος αυτής
Ι. Η μάχη του Ελ Αλαμέιν υπήρξε η πρώτη αποφασιστική νίκη των Συμμάχων και αποτέλεσε την αρχή της απομάκρυνσης των Δυνάμεων του Άξονα από τη Βόρεια Αφρική.

ΙΙ. Η επιτυχία των συμμαχικών δυνάμεων στη μάχη απέτρεψε οριστικά το ενδεχόμενο απώλειας της στρατηγικής σημασίας διώρυγας του Σουέζ και των πετρελαιοπαραγωγικών περιοχών της Μέσης Ανατολής. Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ (1874-1965), πρώην πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, αναφερόμενος στο Ελ Αλαμέιν σχολίασε: "μέχρι το Ελ Αλαμέιν δεν είχαμε ούτε μια νίκη και μετά απ' αυτό όμως δεν είχαμε ούτε μια ήττα".

ΙΙΙ. Στην πρώτη γραμμή του Μετώπου, μαζί με τις δυνάμεις της Βρετανικής Κοινοπολιτείας και τους ελεύθερους Γάλλους, πολέμησαν και Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικοί της 1ης Ταξιαρχίας. Ακόμη πήραν μέρος πρόσφυγες Έλληνες και φυγάδες από όλη την Ελλάδα και Αιγυπτιώτες Έλληνες της ελληνικής παροικίας, αλλά και Δωδεκανήσιοι και Κωνσταντινουπολίτες.

ΙV. Επειδή ο τόπος διεξαγωγής της μάχης συνδέθηκε με τα παρακείμενα ερείπια παλιού ναού του Αγίου Μηνά, παραχωρήθηκε από τους συμμάχους στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας για την επανοικοδόμηση του ναού.

β. Οι απώλειες από τις μάχες και μνημείο πεσόντων στο Ελ Αλαμέιν
Οι απώλειες των συμμάχων ανήλθαν σε 3.500 νεκρούς και 10.000 τραυματίες. Από τις ελληνικές δυνάμεις υπήρξαν 6 αξιωματικοί και 23 οπλίτες νεκροί, ενώ τραυματίες Έλληνες ήσαν 26 αξιωματικοί και 202 οπλίτες.

Στο μνημείο του Ελ Αλαμέιν προς τιμήν των πεσόντων Ελλήνων αναγράφονται τα ονόματα των ηρωικών συμπατριωτών μας και από πάνω η εξής επιγραφή: ΟΥ ΕΝΕΚΕΝ ΖΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΘΑΝΕΙΝ ΟΥ ΚΑΤΟΚΝΕΙ (=ΝΑ ΜΗ ΔΙΣΤΑΖΕΙΣ ΝΑ ΠΕΘΑΝΕΙΣ ΓΙ' ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΟΥ ΔΙΝΕΙ ΖΩΗ).

γ. Ξεχωριστοί αντίπαλοι
Στις θρυλικές μάχες του Ελ Αλαμέιν ο Άγγλος Μοντγκόμερι νίκησε τον Γερμανό Ρόμελ. Ο Ρόμελ (1889-1944) υπήρξε στρατάρχης της Ναζιστικής Γερμανίας. Ήταν πολύ δημοφιλής στρατηγός στη Γερμανία. Κέρδισε τον σεβασμό των αντιπάλων του για τις θεαματικές νίκες του ως διοικητής του Αφρικανικού Σώματος. Για τις ικανότητές του αυτές του αποδόθηκε το προσωνύμιο: ΑΛΕΠΟΥ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ. Ο Μοντγκόμερι (1887-1976), ήταν Άγγλος διοικητής των Βρετανικών Δυνάμεων στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Όσοι τον γνώριζαν, μιλούσαν για έναν ματαιόδοξο και αλαζόνα άνθρωπο, αλλά τίμιο, εγκρατή, ανθρώπινο και φανατικό αντικαπνιστή. Δεν θεωρούσε τους στρατιώτες, το ίδιο αναλώσιμους με τις σφαίρες.

δ. Τι ήταν το Τομπρούκ;
Αποτελούσε την ισχυρότερη τοποθεσία της Λιβύης στην Αφρική, με φυσικό λιμάνι και με μεγάλη ιστορική σημασία. Είχε μεγάλα οχυρωματικά έργα από μπετόν, αντιαρματικές τάφρους και αμυντικές σειρές συρματοπλεγμάτων που κάλυπταν όλη την πόλη. Οι Συμμαχικές Δυνάμεις στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο το κατέλαβαν.

13ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ - Η 3η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ ΤΟΥ ΡΙΜΙΝΙ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ
Πρόκειται για μονάδα πεζικού που συγκροτήθηκε από την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση, με τη βοήθεια των Βρετανών στην Αίγυπτο, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όπως αναφέρει, ο συγγραφέας και ιστορικός ο Τάσος Σακελλαρόπουλος που σπούδασε στην Σιένα της Ιταλίας, στο έργο του: Από τη Μέση Ανατολή, σε Ρίμινι και Αθήνα: Συστάθηκε στο Λίβανο, την 1η Αυγούστου του 1944 μετά την καταστολή του κινήματος της Μέσης Ανατολής στις 8 Απριλίου του 1944 στην Αίγυπτο. Αποτελούνταν από 3.337 άνδρες από τους οποίους οι 205 ήσαν αξιωματικοί και οι 89 ανθυπασπιστές και οι υπόλοιποι στρατιώτες. Ταξίδεψε η Ταξιαρχία με πλοία στον Τάραντα της Ιταλίας! Ήταν η 3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία. Στη συνέχεια μαζί με τους συμμάχους πολέμησαν στη μάχη κατά των Γερμανών, σε γραμμή μήκους 350 χιλιομέτρων, από την Πίζα έως το Ρίμινι (κεντρική Ιταλία).

α. Η γενναιότητα των Ελλήνων στρατιωτικών
Οι Έλληνες ατρόμητοι αγωνίσθηκαν σαν τα λιοντάρι, γράφει η αρθρογράφος η Φανή Χαρίση. Στις 17 Σεπτεμβρίου του 1944 κατέλαβαν το αεροδρόμιο του Ρίμινι παρά την λυσσαλέα αντίσταση των γερμανικών μονάδων, οι οποίες έρριξαν εκατοντάδες αλεξιπτωτιστές.

Τέσσερις ημέρες μετά, στις 21 Σεπτεμβρίου το 2ο Τάγμα της Ταξιαρχίας μπήκε πρώτο (ακολούθησαν σε Καναδοί που είχαν τη διοίκηση της όλης επιχείρησης) στην πόλη του Ρίμινι και υποχρέωσαν τον αντίπαλο να υπογράψει το πρωτόκολλο παράδοσης. Οι Καναδοί και οι Νεοζηλανδοί που συμμετείχαν στην ιστορική μάχη του Ρίμινι, απέδωσαν τιμές στη σημαία του ελληνικού τάγματος για τη μεγάλη νίκη. Σε κείνη τη μάχη του Ρίμινι, η 3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία μέτρησε 116 νεκρούς και 316 τραυματίες, ενώ πλέον μετονομάσθηκε σε Ταξιαρχία του Ρίμινι.

β. Απόδοση τιμών στους πεσόντες Έλληνες ήρωες
Προς τιμήν των πεσόντων υπάρχει στο Ρίμινι της Ιταλίας ελληνικό νεκροταφείο, όπου βρίσκονται οι Αθάνατοι νεκροί Έλληνες του Ρίμινι όπως είναι γενικά γνωστοί.

Η υπογραφή της παράδοσης της πόλης έγινε και στην ελληνική γλώσσα, εκτός από τα αγγλικά και τα ιταλικά, όπως αναφέρει η τηλεοπτική εκπομπή "Η Μηχανή του Χρόνου".

Στην ακριτική Καβύλη του Έβρου, είναι εγκατεστημένη εδώ και χρόνια η 3η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία του Ρίμινι, που αποτελεί τη συνέχεια εκείνης της ηρωικής ταξιαρχίας που συνέβαλε τα μέγιστα στη μάχη κατά των Γερμανών. Η κεντρική πλατεία της Καβύλης φέρει το όνομα της Ταξιαρχίας του Ρίμινι, ενώ μετά από ενέργειες του προέδρου του χωριού, Σωτήρη Συμεωνίδη και με την δωρεά δύο εταιριών από τη Δράμα και τη Θεσσαλονίκη, υψώθηκε μεγαλοπρεπές μαρμάρινο μνημείο αφιερωμένο στους 116 Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικούς που έχασαν στη ζωή τους στη μάχη του Ρίμινι.

Ένα άσπρο και ένα μαύρο μάρμαρο "κουμπωμένο" το ένα μέσα στο άλλο θαρρείς ότι συμβολίζουν το σήμα του άπειρου και της αιωνιότητας, εκεί που πέρασαν οι ψυχές των ατρόμητων Ελλήνων στρατιωτών και αξιωματικών, οι οποίοι δεν δίστασαν να δώσουν την ίδια τους τη ζωή για την ελευθερία. Από κάτω χαραγμένο: "Η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία" και ανάμεσα σε δύο κλάδους ελιάς γραμμένο το "Πεσόντες στο Ρίμινι της Ιταλίας". Τα ονόματα, ο βαθμός τους στον Στρατό και η ημερομηνία που έχασαν τη ζωή τους οι 116 ήρωες, καταλαμβάνουν σε έκταση και τις δύο πλευρές του μνημείου.

Προσωπικά επισκέφθηκα το Νεκροταφείο των Ελλήνων στο Ρίμινι σαν φοιτήτρια μαζί με άλλους συμφοιτητές και συμφοιτήτριες από το πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων. Αποτίσαμε φόρο τιμής στους ηρωικούς συμπατριώτες μας, ψάλλοντας όλοι μαζί γι' αυτούς τον εθνικό μας ύμνο.

γ. Αξιοζήλευτο παράδειγμα φιλοπατρίας
Γι' αυτήν την αγαπημένη την πατρίδα, ο Λορέντζος Μαβίλης (1860-1912), με πολύ σπουδαία καταγωγή και από τη μεριά του πατέρα του και από την πλευρά της μητέρας του (ανεψιά του Καποδίστρια), αλλά κα με πολύ καλές σπουδές και ο ίδιος, στην Ελλάδα και σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, της Γερμανίας κυρίως, λυρικός ποιητής, πολιτικός, σκακιστής και φλογερός πατριώτης, έδωσε και τη ζωή του, πολεμώντας στον Δρίσκο των Ιωαννίνων, στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων (1912). Παλιότερα συμμετείχε στην επανάσταση της Κρήτης (1896) και στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Όσο για τη συμμετοχή του σ' αυτόν συγκέντρωσε 70 Κερκυραίους εθελοντές και πήγαν να πολεμήσουν στην Ήπειρο, όπου και τραυματίστηκε στο χέρι. Τα έξοδα της εκστρατείας των εθελοντών κάλυπτε ο ίδιος. Προς τιμήν του θερμού αυτού υπερασπιστή της δημοτικής γλώσσας, η σήραγγα που βρίσκεται πριν από τα Ιωάννινα, φέρει το όνομά του: ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ ΜΑΒΙΛΗΣ. Ο γεννημένος στην Ιθάκη σονετογράφος ποιητής, γράφει για την Ελλάδα τα εξής: "Ελλάς, το μεγαλείο σου βασίλεμα δεν έχει / και δίχως νέφη τους καιρούς / η δόξα σου διατρέχει". Όσο για το αγαθό της ελευθερίας και τη χαρά που αυτή προκαλεί, αναφέρει: "Και στων παιδιών σου τις καρδιές αμάραντα τραγούδια / σταλάζουν εις τα σπλάχνα σου βάλσαμο λησμονιάς / ελευθεριάς αγαλλίαση και μίσος της τυραννίας".

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14ο - ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ - ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από όλα, όσα αναλύθηκαν διεξοδικά στις προηγούμενες ενότητες, συμπεραίνουμε πως ο τόπος μας και συγκεκριμένα η Ανατολική Μακεδονία και περισσότερο η Θράκη ταλαιπωρήθηκαν πάρα πολύ στο 1ο μισό του 20ού αιώνα. Η Βουλγαροκρατία και στις τρεις φορές που επιβλήθηκε στη Θράκη, ήταν βάναυση και θηριώδης για τους κατοίκους της.

Οι συμπατριώτες μας στερήθηκαν όχι μόνον τα πολύτιμα αγαθά της ελευθερίας και της διαβίωσης, αλλά και την ίδια τους τη ζωή, ακόμη και την ιδιαίτερη πατρίδα τους.

Αρκετοί έφυγαν από τη Θράκη και δεν ξαναγύρισαν, με αποτέλεσμα ο τόπος μας να στερηθεί την παρουσία τους και την προσφορά τους.

Όμως η Ελλάδα μεγαλούργησε κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με την παρουσία της και εκτός Ελλάδος στο Ελ Αλαμέιν της Αφρικής και στο Ρίμινι της Ιταλίας.

Οι προσωπικές μαρτυρίες των ανθρώπων απέδειξαν το μέγεθος της τραγωδίας που βίωσε η Θράκη κυρίως, στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου από τους Βουλγάρους κατακτητές.
Είθε ο καλός Θεός να φωτίζει όλους μας προς το καλό και στους δυνατούς της γης να χαρίζει ιδιαίτερη σοφία, ώστε να επιλύσουν ειρηνικά τις μεταξύ τους διαφορές, για να μην υποφέρουν οι λαοί από τις μεγαλεπίβολες φιλοδοξίες τους, διότι όμως λέγει και ο Γάλλος ποιητής Πωλ Βαλερί: Πόλεμος είναι, όταν αλληλοσκοτώνονται άνθρωποι που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους, επειδή κάποιοι άλλοι που γνωρίζονταν πολύ καλά, δεν κατάφεραν να συνεννοηθούν.

[Αυτό ήταν το τελευταίο Μέρος του άρθρου – Ανατρέξτε στις προηγούμενες εκδόσειςτου «Χ» για τα προηγούμενα Μέρη]

Live ενημέρωση

Ακολουθήστε το xronos.gr στο Google News

Ροή Ειδήσεων

xronos
xronos.gr