Η Τριπλή Κατοχή στην Ελλάδα (1941 - 1944) [Μέρος Η']

Μετά την γερμανική εισβολή στη χώρα, στη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, με την πείνα - λιμό της Κατοχής, την αντίδραση και την αντίσταση της πλειονότητας του ελληνικού λαού. Η επίδραση της Κατοχής και των αγώνων των Ελλήνων, στη Λογοτεχνία και στις καλές τέχνες

13. ΜΑΖΙΚΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ, ΑΠΟ ΒΟΥΛΓΑΡΟΥΣ ΚΑΙ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ, ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ (1941 - 1944)
    "Ήρθαν ντυμένοι "φίλοι" / αμέτρητες φορές οι εχθροί μου, / το παμπάλαιο χώμα μας πατώντας. / Και το χώμα δεν έδεσε ποτέ / με τη φτέρνα τους", γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης, στο αριστουργηματικό ποίημα: ΗΡΘΑΝ ΝΤΥΜΕΝΟΙ "ΦΙΛΟΙ", εννοώντας τους, κατά καιρούς, εχθρούς μας.
    Ήδη από τον Σεπτέμβριο του 1941 ξεκίνησαν οι μαζικές εκτελέσεις αμάχων Ελλήνων εκ μέρους των Γερμανών και των συμμάχων τους Βουλγάρων, προκειμένου για την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Ο χαρακτηρισμός: Μαρτυρικά χωριά και πόλεις, γίνεται επίσημα με προεδρικό διάταγμα και αφορά συχνότερα οικισμούς που έχουν υποστεί μαζικές εκτελέσεις κατοίκων και καταστροφές στην περίοδο της Κατοχής: 1941 - 1944. Υπάρχει κατάλογος αναγνωρισμένων μαρτυρικών πόλεων και χωριών και αφορά, συνολικά 130 ελληνικές περιοχές και εκκρεμεί η νομοθετική αναγνώριση και άλλων. Τα πιο γνωστά μαζικά εγκλήματα είναι:
    α) Οι σφαγές στο Δοξάτο Δράμας, στις 29 Σεπτεμβρίου 1941, το οποίο Δοξάτο για τρεις φορές δέχθηκε επιθέσεις σκληρής βίας από τους Βουλγάρους. Ι. Στην περίοδο 1912-1913, όταν μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό, αλλά οι Βούλγαροι δεν αποδέχθηκαν το αποτέλεσμα και έσφαξαν φεύγοντας 650 άνδρες και γυναίκες. ΙΙ. Στη διάρκεια του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου: 1916 - 1918: 200 γυναικόπαιδα αφανίστηκαν από αρρώστιες και πείνα και το καλοκαίρι του 1917, από όσους σώθηκαν από τις σφαγές του 1913 οδηγήθηκαν 74 άτομα περίπου, ως όμηροι στη Βουλγαρία. Και ΙΙΙ. 29 Σεπτεμβρίου 1941 αντάρτες επιτέθηκαν στο αστυνομικό τμήμα του Δοξάτου, το οποίο διοικούσαν Βούλγαροι και για αντίποινα εκτελέσθηκαν 350 παλικάρια και αθώοι πολίτες, από 16 έως 50 ετών. Συνολικά και από τις 3 κατοχές, το Δοξάτο, η όμορφη πόλη της Δράμας, έχασε 1.124 ανθρώπους.

• Το Δοξάτο τιμήθηκε το 1945 με βασιλικό διάταγμα, το 1985 με το Χρυσό Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών και το 1998 με Προεδρικό Διάταγμα, δυνάμει του οποίου χαρακτηρίσθηκε ως μαρτυρική πόλη. Και ολόκληρος όμως ο Νομός Δράμας και κυρίως οι περιοχές: Προσοτσάνη, Κύργια, Χωριστή κ.α, υπέφεραν τα πάνδεινα από τους Βουλγάρους, που προσπαθούσαν να εκβουλγαρίσουν τους κατοίκους και δέχθηκαν οι Δραμινοί πολλές λεηλασίες, σφαγές και καταστροφές. Σύμφωνα με την τηλεοπτική εκπομπή: "Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ", οι νεκροί από τα αντίποινα των Βουλγάρων ξεπέρασαν τις 2.000 για τα 100 χωριά των νομών Σερρών, Δράμας και Καβάλας. Για κάθε ένα νεκρό Βούλγαρο εκτελούσαν 100 Έλληνες. Η μητέρα της κ. Τσίπα, κατοίκου Δοξάτου, βίωσε τρεις τραγωδίες. Το 1913 οι Βούλγαροι έκαψαν το σπίτι της. Το 1918 πήραν τον πατέρα της στη Βουλγαρία για ντουρντουβάκι (=όμηρο σε βουλγαρικά τάγματα εργασίας) και το 1941 εκτέλεσαν το παιδί της!
  β) Σφαγή στα Άνω και Κάτω Κερδύλια Σερρών από τους Γερμανούς, στις 17 Οκτωβρίου του 1941. Το ολοκαύτωμα ή η σφαγή των Κερδυλίων αποτελεί μια από τις πιο γνωστές ανθρώπινες τραγωδίες, κατά τη διάρκεια της Κατοχής στην Ελλάδα και μια από τις πρώτες πανευρωπαϊκά διότι περισσότεροι από 200 άμαχοι κάτοικοι των Άνω και Κάτω Κερδυλίων Σερρών εκτελέστηκαν από τους στρατιώτες της Βέρμαχτ σαν αντίποινα για τη δράση των ανταρτών στην περιοχή.
  
  γ) Το ολοκαύτωμα του Χορτιάτη, έλαβε χώρα στο ορεινό χωριό της Θεσσαλονίκης στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944. Πρόκειται για την φρικτή εκτέλεση 149 κατοίκων της κωμόπολης από τα Τάγματα Ασφαλείας των Ναζί σαν αντίποινα για τον πυροβολισμό γερμανικού αυτοκινήτου από αντάρτες. Πυρπόλησαν και λεηλάτησαν τα σπίτια. Άλλους τους έκλεισαν σε φούρνο και τους έκαψαν. Όσοι κατόρθωσαν να φύγουν, μαχαιρώθηκαν από τους Γερμανούς στρατιώτες που περίμεναν απέξω. Σκοτώθηκαν εκείνη την ημέρα 149 κάτοικοι του Χορτιάτη και ανάμεσά τους υπήρχαν 109 γυναίκες και κορίτσια. Κάηκαν 300 σπίτια. Το 1960 στήθηκε μνημείο για τη σφαγή, στο κέντρο του Χορτιάτη και το 1998 ονομάσθηκε "μαρτυρική" κωμόπολη, σύμφωνα με το υπ΄ αριθ. 399 Προεδρικό Διάταγμα (ΦΕΚ 27716-12-98).
  
  δ) Σφαγή του Κομμένου Άρτας στις 16 Αυγούστου 1943. Το χωριό υπέστη ολοκληρωτική καταστροφή από τις γερμανικές κατοχικές δυνάμεις. 317 ήταν οι άμαχοι, από τους οποίους οι 97 ήταν μικρά παιδιά και δύο ιερείς. Στη συνέχεια ακολούθησε πυρπόληση όλων των σπιτιών, από την οποία σώθηκαν μόνον δύο ψυχές. Οι υπόλοιποι κάτοικοι, για να διαφύγουν τον όλεθρο και συγκεκριμένα 17 άτομα πνίγηκαν στον ποταμό Άραχθο από ανατροπή της υπερφορτωμένης βάρκας, στην προσπάθειά τους να γλιτώσουν.
  ε) Το μαρτυρικό χωριό των Λιγκιάδων, το πιο κοντινό Ζαγοροχώρι προς την πόλη των Ιωαννίνων, καταστράφηκε ολοσχερώς, στη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και ξανακτίσθηκε μερικά χρόνια αργότερα. Στις 3 Οκτωβρίου του 1943, Γερμανοί στρατιώτες μετέβησαν στο χωριό, όπου εκτέλεσαν 92 κατοίκους σαν αντίποινα για τη δολοφονία από αντάρτες ενός Γερμανού αξιωματούχου.
  στ) Στο Δίστομο της Βοιωτίας, κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Ιούνιο του 1944 διαπράχθηκε μια από τις πιο ειδεχθείς σφαγές αμάχων, ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα των Ναζί στην κατεχόμενη Ελλάδα. Το Δίστομο πυρπολήθηκε και 218 κάτοικοι, από τους οποίους οι 114 ήσαν γυναίκες και 104 άνδρες εκτελέσθηκαν απάνθρωπα. Ανάμεσά τους υπήρχαν 45 παιδιά και 20 βρέφη.
  
  ζ) Η σφαγή ή το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων, στο νομό Αχαΐας. Πρόκειται για ορεινή, κωμόπολη, όπου στις 13 Δεκεμβρίου του 1943 εκτελέσθηκε ο ανδρικός πληθυσμός του από τους Γερμανούς και υπέστη ολική καταστροφή, σαν αντίποινα για την ήττα των Γερμανών στη μάχη της Κερπινής. Οι περισσότερες αναφορές κάνουν λόγο για περισσότερους από 800 νεκρούς. Τα Καλάβρυτα, που βρίσκονται σε υψόμετρο 735 μέτρων, είναι χαρακτηρισμένος μαρτυρικός οικισμός και έχει πληθυσμό, σύμφωνα με απογραφή του 2011, 1.674 κατοίκους.
  
  η) Το ολοκαύτωμα ή σφαγή της Βιάννου, έχει σχέση με τις μαζικές εκτελέσεις κατοίκων και καταστροφές, χωριών περισσότερων από 20, στην Βιάννο και στην Ιεράπετρα της Κρήτης, από τους Γερμανούς στις 14-16 Σεπτεμβρίου του 1943, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 401 άτομα, ενώ υποστηρίζεται ότι ο συνολικός αριθμός των νεκρών ξεπερνά τους 500. Τα χωριά λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν οι σοδειές. Επίσης πολλά χωριά κάηκαν. Οι εκτελέσεις των Κρητικών και οι καταστροφές διατάχθηκαν από τον στρατηγό Μύλλερ που έμεινε γνωστός και ως ο σφαγέας της Κρήτης, σαν αντίποινα για δράσεις της Κρητικής Αντίστασης. Ένα παραδοσιακό τραγούδι της περιοχής, αναφέρει τα εξής: Διαβάτες σαν θα πάτε στης Βιάννου τα χωριά / μνήματα μη πατάτε, μην πάρουνε φωτιά. / Στα μνήματα εκείνα τα τόσο λυπηρά / ετάφησαν αδέλφια για την ελευθεριά. / Σκοτώσαν μανάδες / έσφαξαν παιδιά. / ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ Ο ΝΟΜΟΣ ΑΘΩΟΥΣ ΔΕΝ ΨΗΦΑ.
  
  -Πολλά βάσανα λοιπόν υπέφεραν οι συμπατριώτες μας, στα μαύρα χρόνια της Κατοχής, από το 1941-1944, από τους Βουλγάρους και τους Γερμανούς. Γι' αυτό και ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος παροτρύνει μέσα από το ποίημά του για την Ειρήνη: ΔΩΣΤΕ ΤΑ ΧΕΡΙΑ, ΑΔΕΛΦΙΑ ΜΟΥ / ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΕΙΡΗΝΗ! Αλλά ας έχουμε υπόψη πάντα και ας εφαρμόζουμε στη ζωή μας την προτροπή του Κυρίου και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού: ΕΙΡΗΝΗ ΥΜΙΝ!