Ο ρόλος των γονέων στη διάπλαση της προσωπικότητας του παιδιού τους και στη διαμόρφωση υγιούς κοινωνίας (μέρος Δ’)

ΙΙΙ. Οι φίλοι
Τα παιδιά πάντα χαίρονται, όταν αισθάνονται ότι υπάρχουν και άλλα παιδιά σαν και αυτά, που σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο και έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα. Γι' αυτό και επιδιώκουν να συναντιούνται, όσο το δυνατόν, πιο συχνά. Έτσι το νεαρό άτομο μαθαίνει να γίνεται κοινωνικό, να μοιράζεται τα πράγματά του με τους άλλους, απαραίτητα στοιχεία στην κοινωνική ζωή. Πάντως οι παιδικές φιλίες δεν δημιουργούν σοβαρά προβλήματα. Η σχέση, ανάμεσα στα αγόρια και στα κορίτσια, αρχίζει να προκαλεί προβλήματα στην εφηβική ηλικία, όταν με την λειτουργία των γεννητικών αδένων, αναπτύσσεται σιγά - σιγά, η σεξουαλική επιθυμία, ισχυρίζεται ο νευρολόγος - ψυχίατρος Ανανίας Καβάκας, στο βιβλίο του: Μπορεί να υπάρξουν ολοκληρωμένοι νέοι και νέες. Σύμφωνα με τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο, έναν από τους 3 Ιεράρχες: "Οι στενοχώριες της ζωής γίνονται πιο βαριές, αν δεν υπάρχει κάποιος καλός φίλος, για να τις μοιρασθείς".

Απαραίτητο, βέβαια, κρίνεται να γνωρίζουν οι γονείς τους φίλους των παιδιών τους, καθώς και τις δραστηριότητές τους και να επεμβαίνουν, όπου κρίνουν ότι χρειάζεται, για το καλό των παιδιών τους και για την ασφάλειά τους, αλλά και για την προστασία τους από μελλοντικούς κινδύνους, διότι, δυστυχώς, ο κόσμος μας δεν είναι: "όμορφος κόσμος ηθικός / αγγελικά πλασμένος", μας θυμίζει ο ποιητής Διονύσιος Σολωμός Όρια και κανόνες, στη ζωή του παιδιού, χρειάζονται να μπαίνουν από την παιδική ηλικία.

IV. Η σχολική επίδοση
Α. Τα οφέλη από τη φοίτηση στο σχολείο
Η πανεπιστημιακός ερευνήτρια Μαρία Τζάνη στο έργο της: Σχολική Επιτυχία, τονίζει πως η σχολική επίδοση των παιδιών και των εφήβων είναι ζήτημα κοινωνικής τάξης και καλλιέργειας των γονέων. Αυτό φαίνεται εξάλλου και από τα αποτελέσματα της έρευνάς της, όπου το 80% των αριστούχων μαθητών, είναι παιδιά εκπαιδευτικών και το 65% είναι παιδιά επιστημόνων. Έτσι αποδεικνύεται πως το μορφωτικό και το οικονομικό επίπεδο της οικογένειας αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην ψυχοπνευματική ανάπτυξη του παιδιού. Σαν λύση για το πρόβλημα των άνισων ευκαιριών θεωρείται η αντισταθμιστική αγωγή.

Αυτή υλοποιείται: α) Με την ενισχυτική δωρεάν διδασκαλία βασικών σχολικών μαθημάτων, β) με τη δωρεάν παροχή γνώσεων πληροφορικής και με την πρακτική άσκηση πάνω στους Η/Υ, αλλά και γ) με τη δωρεάν παροχή συσκευών Η/Υ, σε κάποιες περιπτώσεις, δ) με τη δωρεάν διδασκαλία δύο ξένων γλωσσών (μιας υποχρεωτικής και μιας κατ' επιλογήν). 

Επίσης η αντισταθμιστική αγωγή προβλέπει και ήδη είναι πράξη: α) Η μείωση των μαθητών ανά τμήμα, για καλύτερη παροχή γνώσεων, β) η καταπολέμηση της διαρροής από την μαθησιακή διεργασία και γ) η δημιουργία σχολείων 2ης ευκαιρίας, γενικής ή τεχνικής κατεύθυνσης. Πολύ αποτελεσματικές οπωσδήποτε, για την καλύτερη σχολική απόδοση του μαθητή, θεωρούνται οι συναντήσεις γονέων και δασκάλων, μας θυμίζει ο ψυχολόγος Ρούντολφ Ντράικωρς στο βιβλίο του: Διατηρώντας την ισορροπία στην τάξη.

Δεν πρέπει ακόμη να αγνοούμε και τα άτομα με ειδικές ανάγκες, τα γνωστά μας ΑμεΑ. Οι γονείς τους δεν χρειάζεται να τα υπερπροστατεύουν, ούτε να τα απορρίπτουν ή να τα απομονώνουν στο σπίτι. Με τις ειδικές τάξεις στα κανονικά σχολεία και με δασκάλους ανάλογα καταρτισμένους και ευαισθητοποιημένους ή με τη φοίτησή τους σε ειδικά σχολεία, μπορούν να επιτευχθούν ικανοποιητικά αποτελέσματα, υποστηρίζει ο Καβαλιώτης ψυχολόγος Μηνάς Νιτσόπουλος στο άρθρο του: Οι προβληματικοί μαθητές στη γενική εκπαίδευση. Ας φέρουμε επίσης στη μνήμη μας και την καταπληκτική ξένη ταινία: "Τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού" και τα ωφέλιμα διδάγματα για όλους μας.

Β. Το πρόβλημα του Σχολικού Εκφοβισμού
Η προσέλευση των παιδιών και των εφήβων στο σχολείο δεν είναι πάντα ευχάριστη και ανέφελη. Ένα φαινόμενο που παρατηρείται στα τελευταία χρόνια και δυστυχώς αυξάνεται, είναι ο λεγόμενος σχολικός εκφοβισμός (school bullying).

Ο όρος χρησιμοποιείται, για να περιγράψει μια κατάσταση, που ασκείται με σκόπιμη και με απρόκλητη, αλλά και συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά, με στόχο την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου, σε μαθητές από συμμαθητές, εντός και εκτός σχολείου. Σύμφωνα με έρευνα που έγινε σε σχολεία της χώρας και την οποία επικαλείται ο τότε υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, σε έγγραφό του που διαβιβάστηκε στη Βουλή των Ελλήνων, στις 26-1-2014, το 10% του συνόλου των μαθητών πέφτουν θύματα ενδοσχολικής βίας από συνομηλίκους τους ή παιδιά διαφορετικών ηλικιών. Το ποσοστό των θυτών, με άλλα λόγια "των νταήδων", δηλαδή των ψευτοπαλικαράδων, ανέρχεται στο 5% του μαθητικού πληθυσμού και η αναλογία των εμπλεκομένων σε περιστατικά βίας, αγοριών και κοριτσιών, είναι 3 προς 1, με τα αγόρια να υπερτερούν σε περιστατικά σωματικής βίας και τα κορίτσια σε περιστατικά λεκτικής, διότι "οι νταήδες" έχουν "μπράτσα", ενώ κάποια από τα κορίτσια είναι "γλωσσούδες" (με προσβλητικό λεξιλόγιο). Αξίζει να θυμηθούμε πως η ενδοσχολική βία διακρίνεται: σε λεκτική, σε σωματική, σε ψυχολογική ή κοινωνική, σε συναισθηματική, σε ρατσιστική, αλλά και σε ηλεκτρονική (cyber bullying). 

Το παιδί-δράστης θέλει να βλάψει το παιδί-στόχο, βασισμένο στην αδυναμία που παρουσιάζει. Συνήθως, αδιαφορεί ή δεν φοβάται για τις συνέπειες, λόγω σωματικής ή κοινωνικής δύναμης που διαθέτει. Πρόκειται για χλευασμό προς την εξωτερική εμφάνιση του θύματος, όπως συμβαίνει με το body shaming: δεν ντρέπεσαι που είσαι τόσο χοντρός ή με το shinny shaming: δεν ντρέπεσαι που είσαι τόσο κοκαλιάρης! Και δεν μένουν μόνο στο λεκτικό εκφοβισμό. Με την πάροδο του χρόνου, οι έρευνες έχουν δείξει πως τα παιδιά που ασκούν εκφοβισμό, έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν και άλλες μορφές αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Είναι πιθανόν να εμπλακούν σε κλοπές και βανδαλισμούς, καθώς, μεταξύ εκφοβιστικής συμπεριφοράς στο σχολείο και της εγκληματικότητας σε μεγαλύτερες ηλικίες, υπάρχει μεγάλη συσχέτιση, αλλά υπάρχει φόβος να γίνουν και χούλιγκανς, συμμετέχοντας σε περιστατικά οπαδικής βίας, όπως παρατηρούμε τώρα τελευταία στη χώρα μας.

Όσο για το παιδί-θύμα, οι συνέπειες είναι: να αναπτύσσει αισθήματα φόβου, εγκλεισμού στον εαυτό του, αλλά και ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως γαστρεντερολογικά, δερματολογικά και ψυχολογικά. Θέλει να αλλάξει σχολείο και σε ακραίες περιπτώσεις καταφεύγει σε απόπειρες αυτοκτονίας. Τα φαινόμενα του εκφοβισμού συνήθως εμφανίζονται στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου και μειώνονται στις τάξεις του Λυκείου. Ήδη έχει συσταθεί ομάδα εργασίας, από το Υπουργείο Παιδείας και το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, για να ετοιμάσουν σχετικό έντυπο που θα αποσταλεί στα σχολεία της επικράτειας, για την αντιμετώπιση των περιστατικών. Οι διδάσκοντες επιφορτίζονται πρωτίστως με την άμεση επίλυση των περιστατικών του σχολείου τους και βεβαίως οι γονείς να στηρίζουν το παιδί τους και να έχουν τακτική επικοινωνία μαζί του για ό,τι το στεναχωρεί και το αφορά αλλά και τα παιδιά να έχουν καλές σχέσεις με συνομηλίκους τους, όπως προτείνει το ΕΠΙΨΥ δηλαδή το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας.

Σαν καλό σύνθημα για την ψυχική ενδυνάμωση των νέων προτείνεται: "Be a buddy… not a bully: Να είσαι φίλος… όχι νταής".

V. Ο ρόλος της τηλεόρασης και κυρίως των νέων ηλεκτρονικών μέσων στη ζωή του παιδιού και του εφήβου
Α. Αυξημένη προσοχή στη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων από παιδιά και εφήβους

Βασικοί συντελεστές ψυχοπνευματικής ανάπτυξης και ομαλής κοινωνικής προσαρμογής, που επιδρούν στην ψυχοσύνθεση των παιδιών και των εφήβων, είναι: η τηλεόραση, το "έξυπνο" κινητό τηλέφωνο, το τάμπλετ, το λάπτοπ και βεβαίως το ίντερνετ δηλαδή το διαδίκτυο, με τα οποίο συνδέονται όλα τα ηλεκτρονικά είδη που αναφέρθηκαν παραπάνω και στο οποίο ίντερνετ σήμερα μπορούν και έχουν πρόσβαση σχεδόν όλα τα παιδιά και οι έφηβοι. Το διαδίκτυο θεωρείται σαν μια μεγάλη πόλη, χωρίς αστυνομία, σύμφωνα με τον ορισμό Αμερικανίδας δημοσιογράφου. Και πάντα ας το βλέπουμε σαν το εν δυνάμει εχθρό μας, τονίζει η ψυχολόγος κ. Μαχά - Ευαγγελοπούλου. Την μεγάλη σημασία των ηλεκτρονικών οπτικών μέσων θα καταλάβουμε καλύτερα, αν λάβουμε υπόψη ότι: αποκτούμε γνώσεις 1% με την γεύση, 1,5% με την αφή, 3,5% με την όσφρηση, 11% με την ακοή και 83% με την όραση, όπως απέδειξε η σχετική έρευνα του παιδαγωγού Αχιλ. Καψάλη. Γι' αυτό και ο διαπρεπής παιδίατρος και ακαδημαϊκός Νίκος Ματσανιώτης προτείνει στους γονείς να βλέπουν τηλεόραση μαζί με τα παιδιά τους. Είναι καλό επίσης να σχολιάζουν τα προγράμματα, τους ήρωες αποφυγής ή μίμησης, τις διαφημίσεις, για να παίρνουν ερεθίσματα από την τηλεόραση για ομαδικά παιχνίδια και για διάβασμα βιβλίων, κατάλληλων για την ηλικία τους. Γενικά το επίπεδο της τηλεόρασης δεν είναι ό,τι καλύτερο για παιδιά και εφήβους, αν εξαιρέσουμε τα ντοκιμαντέρ για τη φύση, τις ταξιδιωτικές εκπομπές και αυτές που έχουν σχέση με την υγεία, αλλά και τη γλώσσα και την ιστορία του τόπου μας, οι οποίες και συστήνονται για παρακολούθηση.

Ως προς τη χρήση του κινητού τηλεφώνου, οι παιδοψυχολόγοι τονίζουν πως οι γονείς πρέπει να το αγοράζουν στα παιδιά τους μετά την ηλικία των 12 χρόνων και συστήνουν περιορισμένη χρήση και μάλιστα μετά τη μελέτη των μαθημάτων τους.

Τα θετικά γνωρίσματά του είναι πως βοηθά στην επικοινωνία με φίλους, αλλά κυρίως με τους γονείς τους και αποκτούν τα παιδιά γρήγορα και εύκολα πολλές γνώσεις. Προσοχή μεγάλη όμως στην απεριόριστη χρήση του, γιατί δημιουργεί εθισμό και μάλιστα οι ειδικοί αναφέρουν ότι κατά τη διάρκεια της υπέρμετρης χρήσης του, ενεργοποιούνται τα ίδια κέντρα του εγκεφάλου που ευθύνονται για κάθε εθισμό.

Σε έρευνα που διεξήχθη από το δίκτυο EU Kids online, σύμφωνα με την πανελλήνια εφημερίδα "Το Βήμα της Κυριακής" και τον δημοσιογράφο Δημ. Γαλάνη, δυστυχώς η πλειοψηφία των γονέων δηλώνει άγνοια για τις αρνητικές εμπειρίες των παιδιών τους στο ίντερνετ. 

Το ποσοστό αυτό είναι πιο υψηλό στην Ελλάδα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, γεγονός που κάνει τους ερευνητές να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς οι γονείς εμφανίζονται να μην γνωρίζουν για τους ψηφιακούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους. Η έρευνα έγινε, σε 23 από τις 25 χώρες, που συμμετέχουν στο Δίκτυο EU Kids online. Πήραν μέρος 23.420 παιδιά, ηλικίας 9-16 ετών και 23.000 γονείς, από τις χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα.

Διαβάστε ακόμη:

ΜΕΡΟΣ Α

ΜΕΡΟΣ Β

ΜΕΡΟΣ Γ

ΜΕΡΟΣ Ε