Ο ρόλος των γονέων στη διάπλαση της προσωπικότητας του παιδιού τους και στη διαμόρφωση υγιούς κοινωνίας (μέρος Ε’)

Β. Η αρνητική επίδραση του internet και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, twitter, instagram κ.α.), στην ψυχοπνευματική ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων

α. Σύμφωνα με το άρθρο της εφημερίδας naftemporiki.gr: Η μυωπία απειλεί τα παιδιά που χρησιμοποιούν πολλή ώρα ηλεκτρονικές συσκευές. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε μια ομάδα ερευνητών του πανεπιστημίου Anglia Ruskin στη Βρετανία, αφού μελέτησε περισσότερες από 3.000 έρευνες, για τη σχέση της μυωπίας με τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών, σε ανθρώπους: από βρέφη μόλις 3 μηνών έως ενηλίκους 33 ετών. Το 2019 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) είχε εκδώσει οδηγία, σύμφωνα με την οποία παιδιά ηλικίας 2 ετών και κάτω, δεν πρέπει να έρχονται σε καμία επαφή με οθόνες ηλεκτρονικών συσκευών. Για τα παιδιά από 2 έως 5 ετών ο Π.Ο.Υ αναφέρει ότι ο συνολικός ημερήσιος χρόνος έκθεσης σε οθόνες  δεν πρέπει να ξεπερνά την 1 ώρα. Το πρόβλημα εντάθηκε εξαιτίας της πανδημίας, διότι τα μέτρα περιορισμού υποχρέωσαν τα παιδιά να βρίσκονται ατελείωτες ώρες μπροστά από οθόνες, τόσο για το σχολείο, όσο και για την ψυχαγωγία τους.

β. Ο κίνδυνος του εθισμού ενεδρεύει, σύμφωνα με τον ψυχίατρο των παιδιών και των εφήβων, Κωνσταντίνο Σιώμο, στην πολύωρη και συνεχή πλοήγηση, γνωστή ως σερφάρισμα στο διαδίκτυο, το οποίο αποτελεί έναν εικονικό κόσμο κι όχι πραγματικό.

Προκαλεί:

• Εθισμό που επηρεάζει τον ύπνο του μαθητή ή του νεαρού ατόμου, ιδίως αν η παρακολούθηση είναι βραδινή.
• Κλονίζει την επίδοσή του στο σχολείο.
• Προκαλεί τη δυσαναγνωσία, διότι το μάτι κουράζεται από την πολύωρη πλοήγηση.
• Μειώνει την παραγωγικότητα του νεαρού εργαζόμενου ατόμου.
• Επηρεάζει και αποδιοργανώνει την καθημερινότητά τους, με τη νοσηρότητα που επιφέρει, αλλά και την υπνηλία την άλλη μέρα.

Γι' αυτό ο ανωτέρω γιατρός συστήνει στους εφήβους μαθητές που είναι ομάδα υψηλού κινδύνου για το internet, πρώτα να διαβάζουν τα μαθήματά τους και μετά να "σερφάρουν" για λίγο στο διαδίκτυο και να μην εγκαταλείπουν τις αθλητικές τους δραστηριότητες, αλλά να τις ασκούν σε καθημερινή βάση.

Για επανένταξη των εθισμένων στο internet ατόμων, υπάρχει στην Αθήνα, στο Νοσοκομείο Παίδων "Αγλαΐα Κυριακού" ειδικός θάλαμος, όπως εξάλλου και στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, διότι δυστυχώς ο εθισμός των εφήβων κυρίως, στο διαδίκτυο φθάνει παγκοσμίως στο 6%, ενώ η σχιζοφρένεια μόλις το 1%.

γ. Ο κίνδυνος από έκθεση σε υλικό, ιδιαιτέρως επικίνδυνο και επιζήμιο. Ένα μεγάλο ποσοστό, που ανέρχεται στο 22% των παιδιών - εφήβων, ηλικίας 11-16 ετών δηλώνει ότι έχει εκτεθεί σε έναν ή περισσότερους τύπους επιβλαβούς υλικού και συγκεκριμένα: Ι. Σε θέαμα με περιεχόμενο μίσους: 12%. ΙΙ. Σε προγράμματα υπέρ της ανορεξίας: 11%. ΙΙΙ. Σε παιχνίδια αυτοτραυματισμού: 8%. IV. Σε ταινίες χρήσης ναρκωτικών: 7% και V. Σε απόπειρες ή και ιδέες για αυτοκτονίες, σε πολύ μεγάλο δυστυχώς ποσοστό που ανέρχεται στο 52%. Η έκθεση σε εικόνες σεξουαλικού περιεχομένου, θεωρείται από τα πιο πιθανά περιστατικά, αλλά ευτυχώς, σε λίγες περιπτώσεις αναφέρονται αυτά σαν τραυματικές εμπειρίες από τα παιδιά-εφήβους που έχουν εκτεθεί σ' αυτές. Χρειάζεται λοιπόν περισσότερη επαγρύπνηση εκ μέρους των γονέων γι' αυτή τη συγκυριακή επαφή των τέκνων τους με υλικό ακατάλληλου περιεχομένου, ιδιαιτέρως επιζήμιο.

δ. Κίνδυνοι από επικοινωνία ή και συνάντηση με αγνώστους. Ένα μεγάλο ποσοστό 29% των παιδιών και των εφήβων, ηλικίας 9 έως 16 ετών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο στην Ευρώπη, έχει στο παρελθόν επικοινωνήσει με κάποιον που δεν γνώριζε από κοντά, μια δραστηριότητα που μπορεί να θεωρηθεί πολύ επικίνδυνη ή και μοιραία για το νεαρό άτομο. Στη χώρα μας το ποσοστό των παιδιών και των εφήβων, που επικοινώνησαν μέσω διαδικτύου με κάποιον που δεν γνώριζαν από κοντά, ανέρχεται στο 19%, ενώ το ποσοστό αυτών που δηλώνουν ότι συνάντησαν από κοντά κάποιον που γνώρισαν στο internet, φθάνει στο 5%. Ας θυμηθούμε τα τελευταία τραγικά περιστατικά κοριτσιών στη χώρα μας που συνήψαν σχέσεις από γνωριμίες στο internet.

ε. Ο ρόλος της ηλικίας των παιδιών - εφήβων στους διαδικτυακούς κινδύνους. Η επαφή με όλους τους διαδικτυακούς κινδύνους αυξάνεται, όσο αυξάνεται και η ηλικία και συγκεκριμένα: Το 13% των παιδιών 9-10 ετών έχουν αντιμετωπίσει έναν ή περισσότερους απ' αυτούς τους κινδύνους. Το ποσοστό ανεβαίνει στο 32% των παιδιών - προεφήβων, ηλικίας 11-12 ετών. Αυξάνεται στο 49% των εφήβων, ηλικίας 13-14 ετών και φθάνει, δυστυχώς, στο ποσοστό 61% των εφήβων, ηλικίας 15-16 ετών, αναφέρει η πανελλήνια εφημερίδα "Το Βήμα της Κυριακής".

στ. Γενικά συμπεράσματα για γονείς, για ποσοστά συμμετοχής και φύλο συμμετεχόντων. Από τα συμπεράσματα της έρευνας προέκυψε ότι οι γονείς των παιδιών και των εφήβων στην Ελλάδα, σε ποσοστό 83%, συνήθως αγνοούν τους κινδύνους και δεν έχουν επίγνωση του γεγονότος. 

Επίσης αξίζει να επισημανθεί, σύμφωνα με έρευνα που αφορά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα γνωστά ως social media, και προβλήθηκε στην τηλεόραση, στην εκπομπή: Χρώματα Ελλάδος, ότι η Ελλάδα κατέχει χαμηλό ποσοστό συμμετοχής, με 54%, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παιδιών και εφήβων, ηλικίας 9-16 ετών, έναντι της Ολλανδίας που υπερτερεί με ποσοστό 78%, όπου η κοινωνική δικτύωση είναι πολύ δημοφιλής.

Ακόμη στην παραπάνω έρευνα το γυναικείο φύλο προηγείται στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έναντι των ανδρών που προτιμούν την παραδοσιακή τηλεφωνική επαφή αντί της ψυχρής ηλεκτρονικής και με ό,τι καλό ή συνήθως κακό αυτή συνεπάγεται. "Η εφηβεία θεωρείται μια ηλικία προκλήσεων, αλλά ένα υποστηρικτικό κοινωνικό περιβάλλον, μπορεί να συμβάλλει στο αίσθημα ασφάλειας και στην ψυχική ευεξία του νεαρού ατόμου και στη σταδιακή υγιή μετάβασή του στον κόσμο των ενηλίκων", αναφέρει το περιοδικό Life (=Ζωή), σε έρευνα για την ψυχοκοινωνική υγεία των εφήβων.

8. Σφάλματα αγωγής και ανατροφής

Σαν εσφαλμένοι τρόποι διαπαιδαγώγησης, με ολέθριες συνέπειες για την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου αλλά και την κοινωνικοποίησή του θεωρούνται: α) Η αλλοπρόσαλλη (ασταθής) συμπεριφορά των γονέων, β) Η αδιαφορία των γονέων και γ) η υπερπροστασία των γεννητόρων.

Α. Ανάλυση των εσφαλμένων τρόπων διαπαιδαγώγησης.

Ι. Η αλλοπρόσαλλη (ασταθής) συμπεριφορά

Δε βοηθά καθόλου στην εδραίωση του αισθήματος της σιγουριάς στο παιδί. Πρέπει αυτό να γνωρίζει με ακρίβεια τις αντιδράσεις των γονέων σε κάθε δραστηριότητά του. Η τήρηση σταθερής συμπεριφοράς είναι απαραίτητη για την υγιή μετεξέλιξη του αναπτυσσόμενου ατόμου.

ΙΙ. Η αδιαφορία των γονέων

Η γονική απόρριψη, η απόλυτη αδιαφορία, η έλλειψη στοργής ασκούν καταστροφική επίδραση στην αρμονική ανάπτυξη των παιδιών. Περίπου 3.000 απ' αυτά πεθαίνουν κάθε χρόνο στις Η.Π.Α. από την αδιαφορία, την κακομεταχείριση και την σκληρότητα των γονέων, όσα δηλαδή πεθαίνουν και από την λευχαιμία. Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη και στις χώρες της Ευρώπης, αναφέρει ο παιδοψυχολόγος Πετρουλάκης.

ΙΙΙ. Η υπερπροστασία

Και η μεγάλη προστατευτικότητα όμως έχει δυσάρεστες και καμία φορά τραγικές συνέπειες για το νεαρό άτομο. Στο σχολείο, στην παρέα του παιχνιδιού, το "μαμμόθρεφτο", το "παραχαϊδεμένο" παιδί θα βρεθεί σε μεγάλη σύγχυση, γιατί οι άλλοι δεν αναγνωρίζουν την υπεροχή του, αλλά το υποχρεώνουν να συμμορφώνεται σε κανονισμούς που οπωσδήποτε περιορίζουν την ελευθερία που απολαμβάνει στο σπίτι. Με την πάροδο του χρόνου εξελίσσεται σε προβληματικό νέο. Σαν μια αιτία των κρουσμάτων αυτοκτονιών, μπορεί να θεωρηθεί και αυτή η υπερπροστασία. Δυστυχώς, η αυτοκτονία είναι η 2η αιτία θανάτου για νέους ηλικίας 15 έως 29 ετών, μετά τα τροχαία δυστυχήματα. Καθημερινά, παγκοσμίως, αυτοκτονούν 800.000 άνθρωποι, σύμφωνα με το περιοδικό Health and Soul (=Υγεία και Ψυχή).

Β. Συνοπτική αναφορά στα λάθη ανατροφής

Σαν εσφαλμένες συμπεριφορές μπορούν να θεωρηθούν οι εξής ενέργειες των γονέων: α) Φωνάζω πολύ, β) υποκύπτω στην γκρίνια, γ) κάνω συγκρίσεις, δ) δε βάζω κανόνες, ε) επιβραβεύω το παιδί ή τον έφηβο για κάθε φορά που ζητώ τη συνεργασία του, κοινώς "το λαδώνω", στ) δίνω το κακό παράδειγμα, ζ) ακυρώνω τον ή την σύζυγο, με τη στάση μου, η) χρησιμοποιώ σωματική βία, δηλαδή δέρνω, θ) το λεξιλόγιό μου προς το παιδί ή τον έφηβο, είναι προσβλητικό ή υποτιμητικό και απαξιωτικό.

9. Συνέπειες σφαλμάτων των γονέων

Οι τύποι των παιδιών που διαμορφώνονται μετά από μια λανθασμένη συμπεριφορά των γονέων:

• Έχουν έντονο το συναίσθημα της κατωτερότητας.
• Τους λείπει το θάρρος για ανάληψη πρωτοβουλιών.
• Το κοινωνικό τους συναίσθημα είναι ατροφικό.
• Νιώθουν απογοητευμένα και αποτυχημένα στη ζωή τους.
• Πιθανόν να εξελιχθούν σε περιθωριακά άτομα (τρομοκράτες, αναρχικοί). Εξάλλου, αποτελεί κοινή συνείδηση πως η πληγή της εξάρτησης από τα ναρκωτικά, δηλαδή η τοξικομανία, προσβάλλει πιο εύκολα και πιο συχνά παιδιά προβληματικών οικογενειών, όπως αναφέρει ο παιδίατρος Χαρίλαος Μοσχίδης στο βιβλίο του: Ναρκωτικά, το πρόβλημα - οι συνέπειες και η αντιμετώπιση.

Φαινόμενα, επίσης, που οφείλονται σε ανασφαλές περιβάλλον, είναι: Η πυρομανία, η τάση για ψέμα και η φυγή από το σπίτι, αλλά και η κλοπή. Αξίζει, ακόμη, να τονισθεί πως οι δυσαρμονικές σχέσεις των γονέων μεταξύ τους ή και η απουσία του πατέρα και της μάνας από το πλευρό του παιδιού προκαλούν ταραχές στην προσωπικότητά του, αρρώστιες στο νευρικό σύστημα, πνευματική καθυστέρηση και δυσπροσαρμοστία, αλλά και παρεκκλίσεις στην ηθική ζωή.

Η αύξηση αντικοινωνικών φαινομένων στην εποχή μας είναι πολύ έντονη, διότι ο θεσμός της οικογένειας, που είναι, το βασικό κύτταρο της κοινωνίας, περνάει από κρίση. Τα διαζύγια τώρα είναι πολύ συχνά, ενώ το 1980 για τη χώρα μας ήταν 27.000 το χρόνο, το 1990 έφτασαν τις 112.000 και σήμερα αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Στους 5 γάμους οι 3 διαλύονται.

ΜΕΡΟΣ Α

ΜΕΡΟΣ Β

ΜΕΡΟΣ Γ

ΜΕΡΟΣ Δ