Μικροκομοτηναίικα 15-04-2025

Θετική χαρακτηρίζουν οι περισσότεροι δήμαρχοι την δήλωση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννη Στουρνάρα, που πρότεινε στην κυβέρνηση να μεταβιβαστεί η διαχείριση είσπραξης περίπου 2,5 δις ευρώ του ΕΝΦΙΑ στους δήμους, προκειμένου να αποκτήσουν περισσότερη οικονομική αυτονομία οι ΟΤΑ.
Θεωρώντας ότι με αυτόν τον τρόπο βέβαια επιτυγχάνεται μεγαλύτερη ενίσχυση στη διαφάνεια και στη διαχείριση των πόρων. Αφού οι δήμοι τοπικά μπορούν να τα διαχειριστούν με τον καλύτερο τρόπο, να εντοπίσουν και αδήλωτα ακόμα εισοδήματα από ακίνητα, ενώ συγχρόνως τα χρήματα αυτά θα επιστρέψουν στις τοπικές κοινωνίες, σε υποδομές, κοινωνική πολιτική και ανάλογα με την προτεραιότητα των προβλημάτων που αντιμετωπίζει μία περιοχή.
Δεν γνωρίζουμε βέβαια τι θα απαντήσει στο αίτημα αυτό του κεντρικού τραπεζίτη η κυβέρνηση. Που όπως και κάθε κυβέρνηση στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες έχει γαλουχηθεί με την πρακτική ότι τα πάντα σε φορολογητέα ύλη θα πρέπει να εισπράττονται από τα δημόσια ταμεία.
Και να διανέμονται μετά κατά τη συνήθη τακτική με το σταγονόμετρο βέβαια, ή κουτσουρεμένα κατά πολύ, ακόμα και σε θεσμοθετημένους πόρους στους ΟΤΑ. Δηλαδή να τους δίνει και λιγότερα από αυτά τα οποία δικαιούνται.
Είμαστε όμως από τις τελευταίες χώρες μεταξύ των κρατών της ΕΕ ως προς τη φορολογική αποκέντρωση, αφού περίπου μόνο το 2,94% από τα φορολογικά έσοδα τα διαχειρίζονται οι τοπικές αρχές, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος φθάνει στο 12,64%. Και η μεταφορά αυτή του ΕΝΦΙΑ αν τελικά γίνει αποδεκτή από την κυβέρνηση, θα είναι μία μικρή οικονομική ανάσα για τους δήμους.

Γιατί φοβούνται όμως την πραγματική αποκέντρωση σε όλα τα επίπεδα, από τις αποφάσεις, από τα έργα που πρέπει να ελέγχονται από τα κεντρικά, από την είσπραξη μέρους της φορολογίας, για να παίρνουν τη δόξα προφανώς και να επαινούνται μάλλον οι υπουργοί και η κυβέρνηση;
Που τα μοιράζει ουσιαστικά σαν δικά της χρήματα και όχι επειδή τα δικαιούνται οι τοπικές κοινωνίες, οι οποίες συμβάλλουν βέβαια στα δημόσια έσοδα; Γιατί ότι υπάρχει σε φορολογικά ύλη από τα μικρά μέχρι τα μεγάλα τα εισπράττει το κράτος μόνο ως έσοδα;
Ενώ στους δήμους αφήνει ως μοναδικό έσοδο μόνο το τέλος παρεπιδημούντων, το οποίο εισπράττεται από τις επιχειρήσεις εστίασης. Που και αυτό ακόμα με τις απανωτές κρίσεις που περάσαμε έχει κατέβει πολύ αισθητά ως ποσοστό.
Και πρόσφατα μάλιστα στο δημοτικό συμβούλιο Κομοτηνής δεν μπόρεσε να περάσει κάποια αύξηση τελικά, με τις αντιδράσεις που υπήρξαν. Και οι άλλες εισπράξεις αφορούν τα ανταποδοτικά τέλη σε ύδρευση, καθαριότητα και δημόσιο φωτισμό.
Δηλαδή οι δήμοι είναι ανοχύρωτοι οικονομικά και δεν έχουν αυτοτέλεια, παρόλο που ισχυρίζονται κάποιοι ότι η αποκέντρωση επιτυγχάνεται με την τοπική αυτοδιοίκηση, αφού εξαρτώνται πλήρως από την κρατική χρηματοδότηση και τα προγράμματα, που πολλές φορές και αυτά ακόμα έρχονται από τα κεντρικά.
Η λογική που διέπει την κεντρική πολιτεία ακόμα είναι να δίνει συνεχώς αρμοδιότητες και αυξημένες μάλιστα στους δήμους, από δημοτική αστυνομία, σχολικά κτήρια και λειτουργικά έξοδα, κοινωνική πολιτική και πολλά άλλα, στα οποία όμως δεν δίνει και τους αναλογούντες πόρους, όπως στο παρελθόν, ούτε τη δυνατότητα είσπραξης κάποιας φορολογητέας ύλης.

Υπάρχουν όμως κάποια ζητήματα που προκύπτουν και θα πρέπει να αξιολογηθούν και να εξορθολογιστούν, γιατί οι φορολογίες αυτές πολλές φορές είτε αφορούν το τέλος των παρεπιδημούντων, αλλά ακόμα και τον ΕΝΦΙΑ, αν τελικά δοθεί στους δήμους, ευνοούν τα μέγιστα σε τουριστικούς δήμους και μεγάλα αστικά κέντρα.
Οι πολλές επιχειρήσεις και τα ακριβά ακίνητα αποφέρουν εκατομμύρια ευρώ στα αποθεματικά των συγκεκριμένων δήμων και έχουν την οικονομική δυνατότητα να κάνουν έργα, ενώ οι δήμοι σε επαρχιακές πόλεις έχουν ελάχιστα έσοδα, για να δημιουργήσουν μία δυναμική και οικονομική αυτοτέλεια.
Επίσης όσον αφορά την είσπραξη του ΕΝΦΙΑ από τους δήμους, επειδή επικαλούνται ως δικαιολογία το γεγονός ότι δεν υπάρχουν οι αντίστοιχες υποδομές, ή το ειδικευμένο προσωπικό να αναλάβει την ευθύνη, θα μπορούσε σε πρώτη φάση να υπάρχει ένας γενικός συντονισμός και εποπτεία μέχρι να εφαρμοστεί πλήρως.
Άρα το ζήτημα ανάγεται σε άλλη βάση και στο ερώτημα αν θέλει τελικά η κεντρική πολιτεία να έχουν οικονομική αυτονομία οι δήμοι, ή αν είναι πιο συμφέρον, ωφέλιμο και προσοδοφόρο, να τα διαχειρίζονται οι ίδιοι μέσω του υπουργείου από τα κεντρικά, για να μπορούν να τα μοιράζουν με τον τρόπο που θέλουν.
Δεν δικαιούνται όμως οι τοπικές κοινωνίες να εισπράττουν κάποια από τα φορολογικά έσοδα για να μπορούν ανταποδοτικά να κάνουν έργα που είναι ωφέλιμα για κάθε τόπο, ή θα πρέπει μόνο να αρκούνται από τα γενικά προγράμματα της πολιτείας με στοχευμένα έργα, ενώ δεν καλύπτουν τις πραγματικές τους ανάγκες;

Πολλά χρόνια τώρα για παράδειγμα τα μόνα έργα τα οποία γίνονται και χρηματοδοτούνται και γρήγορα μάλιστα, για να αποδεικνύει μία δημοτική αρχή ότι παράγει έργο σε μία τετραετία είναι οι αναπλάσεις στο κεντρικό ιστό της κάθε πόλης.
Θαρρείς και αυτό είναι το ζητούμενο, να αλλάζουν συνεχώς όψη τα πεζοδρόμια και οι κεντρικές πλατείες και να διαμορφώνονται κάποια πάρκα. Πόσες φορές άλλαξαν όλα αυτά και τα χρήματα πήγαν στο βρόντο, χωρίς καμιά λειτουργικότητα και αποδοτικότητα;
Και σαφώς θα πρέπει να επισημάνουμε ότι και η οικονομική αυτοτέλεια αυτής της μορφής, με ανισότητες μεταξύ των δήμων θα μπορούσε να οδηγήσει ορισμένους ακόμα στην κακοδιαχείριση κάποιων κονδυλίων καθαρά για ψηφοθηρικούς λόγους.
Πάντως κάποια στιγμή θα πρέπει να φτάσουμε και στο επίπεδο που έχουν πολλές ευρωπαϊκές πόλεις και δήμοι, που ο πολίτης μαζί με τους λογαριασμούς του νερού και του δημοτικών τελών λαμβάνει και μία λίστα των έργων που θα γίνουν τη χρονιά που διανύουν, για να κατανοήσει πλήρως πού πάνε ανταποδοτικά αυτά τα χρήματα τα οποία πληρώνει. Αλλά μάλλον έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μπροστά μας για να φτάσουμε σε αυτό το επίπεδο.